Sinoborowik klinowotrzonowy

Sinoborowik klinowotrzonowy
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	borowikowce
Rodzina	borowikowate
Rodzaj	sinoborowik
Gatunek	sinoborowik klinowotrzonowy
	Nazwa systematyczna
	Cyanoboletus pulverulentus (Opat.) Gelardi, Vizzini & Simonini; Index Fungorum 176: 1 (2014)

Sinoborowik klinowotrzonowy, borowik klinowotrzonowy (Cyanoboletus pulverulentus (Opat.) Gelardi, Vizzini & Simonini) – gatunek grzybów z rodziny borowikowatych (Boletaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Cyanoboletus, Boletaceae, Boletales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w roku 1836 Wilhelm Opatowski nadając mu nazwę Boletus pulverulentus. W wyniku prowadzonych w ostatnich latach badań filogenetycznych w obrębie rodzaju Boletus zmieniła się jego pozycja w klasyfikacji. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w roku 2014 Gelardi, Vizzini & Simonini, przenosząc go do nowo utworzonego rodzaju Cyanoboletus^[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej^[1]:

Boletus pulverulentus (Opat. 1836)
Tubiporus pulverulentus (Opat.) S. Imai 1968
Xerocomus pulverulentus (Opat.) E.-J. Gilbert 1931

Nazwę borowik klinowotrzonowy nadał Władysław Wojewoda w 1999. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: borowik czerniejący, borowik omglony, borowik wrażliwy, borowik siniejący, podgrzybek omglony^[2]. Obecnie wszystkie te nazwy polskie są niespójne z nową nazwą naukową. W 2021 Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy sinoborowik klinowotrzonowy^[3].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy 4–12(15) cm, czerwonobrązowy lub kasztanowobrązowy. Skórka matowa, delikatnie aksamitna, dość sucha^[4].

Rurki

Cytrynowożółte, dość krótkie, lśniące, bardzo wrażliwe na uciskanie, natychmiast ciemnoniebiesko nabiegające^[4].

Trzon

Orzechowy, w górnej części żółtawy, prawie zawsze wysmukły. Powierzchnia delikatnie ziarenkowato-kosmkowata, nigdy usiatkowana. Po przekrojeniu lub uciśnięciu intensywnie sinieje^[4].

Miąższ

Żółty, po przekrojeniu natychmiast nabiegający ciemnoniebiesko do niebieskoczarno. Mięsisty oraz jędrny. U starszych osobników suchy i chropowaty^[4].

Zarodniki

Gładkie, średnicy 10–16 × 4–6 µm, bez pory rostkowej^[4].

Występowanie

Występuje w Ameryce Północnej, Środkowej, Południowej, Europie, Australii i Azji (w tej ostatniej znany jest tylko w Korei i Japonii)^[5]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych^[6].

W Polsce owocniki wytwarza od lipca do października,. Rośnie pod dębami, bukami, rzadziej sosnami^[7].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[8]. Dawniej uważany za grzyb jadalny, jednak badania z 2017 r. wykazały, że akumuluje dużą ilość związków arsenu, dlatego odradza się jego spożywanie^[9].

Gatunki podobne

Sinoborowika klinowotrzonowego można pomylić z gatunkami jadalnymi: podgrzybem brunatnym (Boletus badius), podgrzybkiem zajączkiem (Boletus subtomentosus) i podgrzybkiem złotawym (Xerocomellus chrysenteron).

Hymenofor owocnika

Trzon owocnika – widoczne zasinienie

Młody owocnik

Dojrzały owocnik

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Index Fungorum (ang.). [dostęp 2015-10-25].
↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego, Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, s. 472. ISBN 83-7404-513-2.
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-08].
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Barbara Gumińska: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 278–279. ISBN 83-09-00714-0.
↑ B. pulverulentus « boletales.com, boletales.com [dostęp 2019-09-10] .
↑ SimoneS. Braeuer SimoneS. i inni, Arsenic hyperaccumulation and speciation in the edible ink stain bolete (Cyanoboletus pulverulentus), „Food Chemistry”, 242, 2018, s. 225–231, DOI: 10.1016/j.foodchem.2017.09.038, PMID: 29037683, PMCID: PMC6118325 [dostęp 2019-09-10] (ang.).

[if-1] Index Fungorum (ang.). [dostęp 2015-10-25].

[checklist-2] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[3] Rekomendacja nr 1/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego, Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, 20 lutego 2021 .

[Gerhardt-4] Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. KDC, s. 472. ISBN 83-7404-513-2.

[5] Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-08].

[6] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[7] Barbara Gumińska: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1988, s. 278–279. ISBN 83-09-00714-0.

[8] B. pulverulentus « boletales.com, boletales.com [dostęp 2019-09-10] .

[9] SimoneS. Braeuer SimoneS. i inni, Arsenic hyperaccumulation and speciation in the edible ink stain bolete (Cyanoboletus pulverulentus), „Food Chemistry”, 242, 2018, s. 225–231, DOI: 10.1016/j.foodchem.2017.09.038, PMID: 29037683, PMCID: PMC6118325 [dostęp 2019-09-10] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne