Sinobrody

Ilustracja Gustave'a Doré

Sinobrody (fr. La Barbe bleue) – baśń wydana pierwotnie w zbiorze Histoires ou contes du temps passé z 1697 roku, przypisywana Charles’owi Perraultowi. Bohaterem tytułowym jest zbrodniarz, który w zamkniętej komnacie ukrywa zwłoki zamordowanych żon i ginie z rąk braci ostatniej z nich.

Podobna baśń pod tytułem Blaubart pojawiła się w pierwszym wydaniu baśni braci Grimm z 1812 roku. W późniejszych wydaniach została jednak pominięta ze względu na zbyt dużą zbieżność z baśnią francuską^[1].

Wątek "Sinobrodego" funkcjonował również w ustnej bajce ludowej. W międzynarodowej klasyfikacji nosi numer ATU 312^[2].

Treść

Sinobrody był zamożnym człowiekiem, który jednak budził niechęć otoczenia z powodu osobliwej barwy brody i plotek na temat losu jego poprzednich żon. Pewnego razu poprosił pewną szlachciankę o rękę jednej z córek. Początkowo żadna nie chciała za niego wyjść, ale młodsza zmieniła ostatecznie zdanie, widząc bogactwa Sinobrodego.

Miesiąc po ślubie Sinobrody wybrał się w podróż. Przed wyjazdem powierzył żonie klucze do wszystkich komnat w domu i powiedział, że może wchodzić wszędzie oprócz jednego pokoju na parterze. Nie mogąc się oprzeć ciekawości, kobieta zajrzała do komnaty i w zakrzepłej krwi pokrywającej podłogę zobaczyła odbicie ciał zamordowanych żon Sinobrodego. Z przerażenia upuściła klucz, brudząc go niedającą się zmyć krwią.

Widząc plamę na kluczu, Sinobrody domyślił się, że żona złamała zakaz, i zapowiedział, że ją zabije. Próbując odwlec egzekucję, kobieta poprosiła o chwilę na modlitwę, po czym zawołała swoją siostrę Annę, pytając, czy nie widzi nadjeżdżających braci, którzy mieli ją tego dnia odwiedzić. Bracia zjawiają się w ostatniej chwili i zabijają Sinobrodego. Żona dziedziczy po nim majątek i wykorzystuje go, by zapewnić byt sobie i rodzeństwu.

Baśń Perraulta kończy się dwoma wierszowanymi morałami. Pierwszy zawiera krytykę ciekawości, drugi natomiast podaje w wątpliwość aktualność baśni, ponieważ współcześnie żaden mąż nie postąpiłby już tak jak Sinobrody^[3][4].

Nawiązania w kulturze

Bezpośrednio do baśni Perraulta nawiązuje opowiadanie Anatole'a France'a Sinobrody i jego siedem żon (według autentycznych źródeł), stylizowane na rozprawę historyczną. Przedstawiona w nim zostaje rzekomo prawdziwa historia Sinobrodego, różna od czarnej legendy, jaka narosła wokół tej postaci pod wpływem baśni^[5].

Sinobrody jest także bohaterem opowiadania Angeli Carter pod tytułem Krwawa komnata (The Bloody Chamber). Autorka bawi się w nim konwencjami i oryginalną historią Perraulta, co prowadzi do zaskakujących spostrzeżeń dotyczących m.in. relacji między płciami.

Sinobrody jest bohaterem powieści słoweńskiego pisarza i reżysera Vinka Möderndorfera pod tytułem Miłości Sinobrodego (Ljubezni Sinjebradca). W utworze tym Sinobrody to racjonalista i materialista, który traktuje kobiety jak towar i zdobycz. Muszą być pojętne, wszystkie są z niższych warstw społecznych, samotne. On jest ich „wybawcą”, rozwiązuje ich problemy socjalne, wymagając w zamian, aby były do jego pełnej dyspozycji. Dopiero w areszcie uzmysławia sobie pustkę swojego życia.

Sinobrody pojawia się w komiksie Baśnie autorstwa Billa Willinghama (scenariusz). W tej historii Sinobrody jawi się jako najbogatszy spośród uciekinierów ze świata baśni. Jak sam twierdzi, zerwał ze zwyczajem mordowania swych żon. Postać również występuje w grze The Wolf Among Us opartej na twórczości Willinghama.

Jest też bohaterem opery Zamek Sinobrodego.

Do baśni o Sinobrodym nawiązuje film Ernsta Lubitscha Ósma żona Sinobrodego.

Postać ta występuje także w książce autorstwa Christie Golden pt. Assassin’s Creed: Heresy (Assassin’s Creed: Herezja) jako postać walcząca u boku Joanny d’Arc.

Przypisy