Sisyphini

Sisyphini
Mulsant, 1842
Ilustracja
Sisyphus fasciculatus
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

żukokształtne

Nadrodzina

żuki

Rodzina

poświętnikowate

Podrodzina

Scarabaeinae

Plemię

Sisyphini

Sisyphini – plemię chrząszczy z rodziny poświętnikowatych i podrodziny Scarabaeinae. Obejmuje ponad 100 opisanych gatunków. Większość występuje w krainie etiopskiej, ale znane są także z krain: orientalnej, palearktycznej i neotropikalnej.

Morfologia

Chrząszcze te odznaczają się stosunkowo krótkim, bocznie zwartym ciałem. Głowa zaopatrzona jest w czułki zbudowane z ośmiu członów. Boki ciała są spłaszczone, co szczególnie dobrze widać na przedpleczu. Zarys pokryw jest na przedzie szeroki, zaś z tyłu ostro zwężony ku wierzchołkowi. Odnóża przedniej pary są grzebne, środkowej i tylnej pary zaś wyraźnie długie, o niemal połowach ud widocznych od góry i rozszerzonych ku szczytom goleniom[1].

Ekologia i występowanie

Sisyphus schaefferi, jedyny gatunek palearktyczny

Zarówno larwy jak i postacie dorosłe są koprofagami żerującymi na odchodach różnych ssaków. Osobniki dorosłe wszystkich gatunków aktywne są w ciągu dnia. Po dobraniu się w pary oboje rodzice formują kulkę z odchodów, którą następnie wspólnie toczą. Samiec pcha ją za pomocą odnóży tylnych, a samica ciągnie za pomocą odnóży przednich. Po znalezieniu odpowiedniego miejsca wykopywane jest gniazdo w postaci krótkiego chodnika zakończonego komorą lęgową. Do komory samica zaciąga nawóz, gdzie ponownie go formuje i składa doń pojedyncze jajo. Gniazdo jest następnie zakopywane. Rozwój larwy ma miejsce w komorze lęgowej[2].

Plemię ma szeroki zasięg geograficzny, jednak centrum jego rozsiedlenia znajduje się w krainie etiopskiej, gdzie występuje większość, bo ponad 80 gatunków. 4 gatunki są endemitami Mauritiusu. Krainę orientalną zamieszkuje 17 gatunków, zaś neotropikalną[1] 2 gatunki ograniczone do Ameryki Centralnej[3]. W krainie palearktycznej występuje tylko Sisyphus schaefferi[1][4] – gatunek dawniej notowany w Polsce na dwóch stanowiskach[5], jednak współcześnie listowany jako wymarły w tym kraju[6].

Taksonomia

Plemię to wprowadził w 1842 roku Étienne Mulsant jako takson monotypowy, obejmujący tylko rodzaj syzyf (Sisyphus)[7]. W 1942 roku Josef Müller podzielił ten rodzaj na dwa podrodzaje – Sisyphus s.str. o kompletnej listewce bocznej przedplecza oraz Sisyphus (Neosisyphus) o listewce bocznej przedplecza niepełnej[8]. W 1946 roku Jean Vinson wprowadził nowy rodzaj, Nesosisyphus, obejmujący gatunki endemiczne dla Mauritiusa[9], który później włączono w poczet plemienia[1]. W 1991 roku Enrico Barbero, Claudia Palestrini i Mario Zunino wyróżnili dwa dodatkowe podrodzaje rodzaju syzyf – Indosisyphus i Parasisyphus[10]. W pierwszej dekadzie XXI wieku zaczęto traktować poszczególne podrodzaje Sisyphus jako odrębne rodzaje[1][3], aczkolwiek formalnego wyniesienia Neosisyphus do rangi rodzaju dokonał dopiero Olivier Montreuil w 2015 roku[11][1]. Analizy molekularne Michaela T. Monaghana i innych z 2007 roku[12], Sukoluhle Mlambo i innych z 2015 roku[13] oraz Siergieja Tarasowa i Dimitara Dimitrowa z 2016 roku jako najbliższego krewnego Sisyphini wskazywały rodzaj Epirinus, w związku z czym ci ostatni zaproponowali w 2016 roku włączenie go w skład tego plemienia[14]. Zasadność takiego kroku podważali Gimo M. Daniel i inni w pracy z 2018 roku[1]. W 2019 roku Daniel i inni opublikowali wyniki molekularnej analizy filogenetycznej, na podstawie której rodzaj Epirinus umieścili w monotypowym plemieniu Eprinini, a rodzaj Sisyphus podzielili na trzy podrodzaje: Sisyphus s.str., Sisyphus (Neosisyphus) i Sisyphus (Parasisyphus) (powrót do rangi podrodzaju). Analiza ta uwzględniała jednak wyłącznie gatunki zamieszkujące RPA[3].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Gimo M. Daniel, Catherine L. Sole, Adrian Davis, Werner Petrus Strümpher, Clarke H. Scholtz. Taxonomic review of the tribe Sisyphini sensu stricto Mulsant, 1842 (Coleoptera: Scarabaeidae: Scarabaeinae) in southern Africa, including new species descriptions. „Insect Systematics & Evolution”. 51 (1), 2018. DOI: 10.1163/1876312X-00002195. 
  2. ↑ Clarke H. Scholtz, Adrian L.V. Davis, Ute Kryger: Evolutionary biology and conservation of dung beetles. Sofia-Moscow: Pensoft Pub., s. 2009. ISBN 978-954-642-517-1.
  3. ↑ a b c Gimo M. Daniel, Catherine L. Sole, Adrian Davis, Werner Petrus Strümpher, Clarke H. Scholtz. Systematics of the dung beetle tribe Sisyphini Mulsant (Scarabaeidae: Scarabaeinae) inferred from a molecular phylogeny and biogeography of southern African species. „Systematic Entomology”. 45 (1), s. 1-12, 2019. DOI: 10.1111/syen.12380. 
  4. ↑ Zdzisława Stebnicka: Klucze do oznaczania owadów Polski Część XIX Chrząszcze – Coleoptera z. 28a Żukowate – Scarabaeidae grupa podrodzin: Scarabaeidae laparosticti. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
  5. ↑ B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Scarabaeoidea, Dascilloidea, Byrrhoidea i Parnoidea.. „Katalog Fauny Polski,”. XXIII (9), 1983. 
  6. ↑ Jerzy Pawłowski, Daniel Kubisz, Mieczysław Mazur: Coleoptera Chrząszcze. W: Czerwona lista zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce. Zbigniew Głowaciński, Małgorzata Makomaska-Juchiewicz, Grażyna Połczyńska-Konior (red.). Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk (PAN), 2002. ISBN 83-901236-8-1.
  7. ↑ M.E. Mulsant: Histoire naturelle des coléoptères de France. Paris: Maison, Labraire, 1842, s. 1–623.
  8. ↑ G. Müller. Nuovi coleotteri dell’Africa Orientale (2a serie). „Atti del Museo Civico di Storia Naturale di Trieste”. 15 (3), s. 63–86, 1942. 
  9. ↑ J. Vinson. On Nesosisyphus, A new genus of coprine beetles from Mauritius. „Systematic Entomology”. 15 (7–8), s. 89–96, 1946. 
  10. ↑ E. Barbero, C. Palestrini, M. Zunino,. Filogenesi, biogeografia e sistematica generica dei Sisyphini (Coleoptera: Scarabaeidae). „16∘ Congresso Nazionale Italiano di Entomologia”. 1, s. 837– 844, 1991. 
  11. ↑ O. Montreuil. Le genre Neosisyphus Muller em Afrique (Coleoptera, Scarabaeidae, Sisyphini). „Catharsius La Revue”. 12 (1), s. 1–36, 2015. 
  12. ↑ M.T. Monaghan, D.J. Inward, T. Hunt, A.P. Vogler. A molecular phylogenetic analysis of the Scarabaeinae (dung beetles). „Molecular phylogenetics and evolution”. 45 (2), s. 674–692, 2007). 
  13. ↑ S. Mlambo, C.L. Sole, C.H. Scholtz. A molecular phylogeny of the African Scarabaeinae (Coleoptera: Scarabaeidae). „Arthropod Systematics & Phylogeny”. 73 (2), s. 303–321, 2015. 
  14. ↑ S. Tarasov, D. Dimitrov. Multigene phylogenetic analysis redefines dung beetles relationships and classification (Coleoptera: Scarabaeidae: Scarabaeinae). „BMC Evolutionary Biology,”. 16 (1), s. 257, 2016. 

Media użyte na tej stronie

Sisyphus fasciculatus 275-2.jpg
Autor: Alandmanson, Licencja: CC BY-SA 4.0
Sisyphus fasciculatus, a dung beetle; found in scarp forest in Cumberland Nature Reserve, KwaZulu-Natal. DungBeetleMAP record no. 275 - http://vmus.adu.org.za/?vm=DungBeetleMAP-275
Sisyphus schaefferi Linné, 1758 (4303599399).jpg
Autor: Udo Schmidt from Deutschland, Licencja: CC BY-SA 2.0

Familie: Scarabaeidae Groesse: 8-10 mm Verbreitung: Europa, Nordafrika, Mittelasien, China Fundort: Azerbaijan, Lankoran leg. M.Hauser, 1996; det. J.Scheuern, 1998

Photo: U.Schmidt, 2010