Skale BBCH
Skale BBCH – skale wykorzystywane w państwach UE do identyfikacji fitofenologicznych faz roślin uprawnych. Seria skal BBCH została opracowana dla wielu gatunków roślin jedno- i dwuliściennych, i dzięki możliwości szczegółowego określenia etapu rozwoju rośliny, jest używana w wielu dyscyplinach naukowych (fizjologii, fitopatologii, entomologii, hodowli roślin) oraz w rolnictwie (czas stosowania pestycydów, zapylanie, ubezpieczenia rolne). Skale BBCH wykorzystują system kodu dziesiętnego, który dzieli się na zasadnicze i drugorzędne fazy rozwoju. W przypadku skali służącej do oceny faz rozwoju zbóż oparty jest na systemie kodowym opracowanym przez Zadoks (skala Zadoks)[1].
Oficjalnie skrót BBCH pochodzi od niemieckiego Biologische Bundesanstalt, Bundessortenamt und CHemische Industrie[2]. Nieoficjalnie mówi się, że skrót reprezentuje cztery przedsiębiorstwa (Bayer, BASF, Ciba-Geigy i Hoechst), które wspierały początkowo rozwój systemu[3].
Fazy rozwojowe zbóż według skali BBCH
Wyróżnia się 10 faz głównych ponumerowanych cyframi od 0 do 9, jednak żeby jeszcze dokładniej określić daną fazę dodano do każdej z nich dodatkową drugą cyfrę, która bardziej charakteryzuje daną fazę np. (w przypadku zbóż): BBCH 5 – Kłoszenie, BBCH 52 – Kłoszenie, 20% kłosa/wiechy się odsłania. W przyrodzie rozwój, a więc przechodzenie roślin z jednej fazy do drugiej następuje w sposób płynny i dlatego w tej skali przyjęto za początek danej fazy stan 10% roślin z cechami opisywanymi w tej fazie, a za pełnię stan 50% roślin. Długość poszczególnych faz zależy od gatunku i pogody[4].
| Kod | Faza i jej opis |
|---|---|
| 0 | Kiełkowanie |
| 00 | Suchy ziarniak |
| 05 | Z ziarniaka wydostaje się korzeń zarodkowy |
| 09 | Pochewka liściowa wydostaje się na powierzchnię gleby |
| 1 | Rozwój liści[a][b] |
| 10 | Z koleoptyla (pochewka liściowa) wydobywa się pierwszy liść |
| 11 | Widoczny 1 liść |
| 12 | Widoczny 2 liść |
| 13 | Widoczny 3 liść |
| 19 | 9 lub więcej liści |
| 2 | Krzewienie[c] |
| 20 | Brak rozkrzewień |
| 21 | Widoczny 1 pęd boczny |
| 22 | Widoczny 2 pęd boczny |
| 23 | Widoczny 3 pęd boczny |
| 29 | Maksymalna liczba rozkrzewień – koniec krzewienia |
| 3 | Strzelanie w źdźbło (wzrost pędu na długość) |
| 30 | Pierwsze międzywęźle zaczyna się wydłużać, węzeł krzewienia podnosi się |
| 31 | Pierwszy węzeł co najmniej 1 cm nad węzłem krzewienia |
| 32 | Drugie kolanko (węzeł) co najmniej 2 cm nad pierwszym |
| 33 | Trzeci węzeł co najmniej 2 cm nad drugim |
| 37 | Widoczny nie rozwinięty liść flagowy, kłos zaczyna pęcznieć |
| 39 | Liść flagowy całkowicie rozwinięty, widoczny języczek liściowy ostatniego liścia |
| 4 | Grubienie pochwy liściowej liścia flagowego (rozwój kłosa w pochwie liściowej) |
| 41 | Wczesny rozwój kłosa/wiechy, nabrzmiewa pochwa liściowa liścia flagowego |
| 43 | Nabrzmiała pochwa liściowa liścia flagowego |
| 45 | Koniec nabrzmiewania pochwy liściowej liścia flagowego |
| 47 | Otwarta pochwa liściowa liścia flagowego |
| 49 | Widoczne pierwsze ości |
| 5 | Kłoszenie |
| 51 | Górna część kłosa/wiechy wyłania się z pochwy liściowej i widoczny jest pierwszy kłosek |
| 52 | Widoczne 20% kłosa/wiechy |
| 55 | Widoczne 50% kłosa/wiechy |
| 59 | Całkowicie widoczny kłos/wiecha |
| 6 | Kwitnienie |
| 61 | Widoczne pierwsze pylniki |
| 65 | Połowa pylników wykształcona |
| 69 | Wszystkie pylniki zaschnięte – koniec kwitnienia |
| 7 | Rozwój ziarniaków |
| 71 | Pierwsze ziarniaki osiągają dojrzałość wodnistą i osiągają połowę typowej wielkości |
| 73 | Początek dojrzałości mlecznej |
| 75 | Pełnia dojrzałości mlecznej ziarniaków |
| 77 | Późno-mleczna dojrzałość ziarniaków |
| 8 | Dojrzewanie |
| 83 | Początek dojrzałości woskowej |
| 85 | Dojrzałość woskowa miękka: ziarniaki łatwo się rozcierają między palcami |
| 87 | Dojrzałość woskowa twarda: ziarniaki łatwo złamać paznokciem |
| 89 | Dojrzałość pełna: ziarniaki twarde, trudne do podzielenia paznokciem |
| 9 | Zamieranie |
| 92 | Ziarniaki bardzo twarde |
| 93 | Ziarniaki są bardzo luźno ułożone w kłosie i mogą się osypać |
| 97 | Roślina więdnie i zamiera |
| 99 | Zebranie ziarna, okres spoczynku nasion |
Fazy rozwojowe rzepaku według skali BBCH[5]
| Kod | Faza i jej opis |
|---|---|
| 0 | Kiełkowanie |
| 00 | Nasiona suche |
| 01 | Początek pęcznienia nasion |
| 02 | Pęcznienie w pełni |
| 03 | Koniec pęcznienia nasion |
| 05 | Z nasienia wydostaje się korzeń zarodkowy |
| 07 | Z okrywy nasiennej wydostaje się kiełek wraz z liścieniami |
| 08 | Kiełek rośnie ku powierzchni gleby |
| 09 | Liścienie wydostaje się na powierzchnię gleby |
| 1 | Rozwój liści |
| 10 | Całkowicie rozwinięte liścienie |
| 11 | Widoczny 1 liść |
| 12 | Widoczny 2 liść |
| 13 | Widoczny 3 liść[d] |
| 19 | 9 lub więcej liści |
| 2 | Rozwój bocznych pędów |
| 20 | Brak pędów bocznych |
| 21 | Początek rozwoju bocznych pędów, widoczny 1 pęd boczny |
| 22 | Widoczny 2 pęd boczny |
| 23 | Widoczny 3 pęd boczny[e] |
| 29 | Koniec tworzenie bocznych pędów – maksymalna ich ilość – 9 lub więcej |
| 3 | Wydłużanie się pędu głównego |
| 30 | Początek wydłużania pędu, brak międzywęźli |
| 31 | Widoczne 1 międzywęźle |
| 32 | Widoczne 2 międzywęźla |
| 33 | Widoczne 3 międzywęźla[f] |
| 39 | Widoczne 9 lub więcej międzywęźli |
| 5 | Rozwój pąków kwiatowych |
| 50 | Pąki kwiatowe schowane w liściach |
| 51 | Pąki kwiatowe widoczne z góry, tzw. zielony pąk |
| 52 | Pąki kwiatowe wydostają się z najmłodszych liści |
| 53 | Pąki kwiatowe już rozwinięte, nad najmłodszymi liśćmi |
| 55 | Pojedyncze pąki kwiatowe (nadal zamknięte) już widoczne w głównym kwiatostanie |
| 57 | Pojedyncze pąki kwiatowe (nadal zamknięte) już widoczne w bocznych kwiatostanach |
| 59 | Widoczne pierwsze płatki (pąki kwiatowe nadal zamknięte) |
| 6 | Kwitnienie |
| 60 | Otwarte pierwsze kwiaty |
| 61 | Początek kwitnienia. 10% kwiatów otwartych na głównym kwiatostanie. Wydłużanie się głównego kwiatostanu |
| 62 | 20% kwiatów otwartych na głównym kwiatostanie |
| 63 | 30% kwiatów otwartych na głównym kwiatostanie |
| 64 | 40% kwiatów otwartych na głównym kwiatostanie |
| 65 | Pełnia kwitnienia. 50% kwiatów otwartych na głównym kwiatostanie. Opadają pierwsze płatki |
| 67 | Koniec kwitnienia – większość płatków opada |
| 69 | Koniec kwitnienia |
| 7 | Rozwój owoców |
| 71 | 10% łuszczyn osiąga typową wielkość |
| 72 | 20% łuszczyn osiąga typową wielkość |
| 73 | 30% łuszczyn osiąga typową wielkość |
| 74 | 40% łuszczyn osiąga typową wielkość |
| 75 | 50% łuszczyn osiąga typową wielkość |
| 76 | 60% łuszczyn osiąga typową wielkość |
| 77 | 70% łuszczyn osiąga typową wielkość |
| 78 | 80% łuszczyn osiąga typową wielkość |
| 79 | 90% łuszczyn osiąga typową wielkość |
| 8 | Dojrzewanie |
| 80 | Początek dojrzewania. Nasiona zielone wypełniają zagłębienia w łuszczynie. |
| 81 | 10% łuszczyn dojrzewa. Nasiona brązowe i twarde |
| 82 | 20% łuszczyn dojrzewa. Nasiona brązowe i twarde |
| 83 | 30% łuszczyn dojrzewa. Nasiona brązowe i twarde |
| 84 | 40% łuszczyn dojrzewa. Nasiona brązowe i twarde |
| 85 | 50% łuszczyn dojrzewa. Nasiona brązowe i twarde |
| 86 | 60% łuszczyn dojrzewa. Nasiona brązowe i twarde |
| 87 | 70% łuszczyn dojrzewa. Nasiona brązowe i twarde |
| 88 | 80% łuszczyn dojrzewa. Nasiona brązowe i twarde |
| 89 | 90% łuszczyn dojrzewa. Nasiona brązowe i twarde |
| 9 | Zamieranie |
| 97 | Roślina zamiera |
| 99 | Zebranie nasion |
Uwagi
- ↑ Liść jest rozwinięty wtedy, gdy można zaobserwować jego języczek (ligula) lub szczyt następnego liścia.
- ↑ Wydłużanie łodygi lub krzewienie może nastąpić wcześniej niż w fazie 13 i wtedy opis jest kontynuowany w fazie 21.
- ↑ Jeśli krzewienie nie jest zakończone a roślina przyrasta na długość, wówczas opis jest kontynuowany w fazie 30.
- ↑ Kolejne fazy trwają odpowiednio do liczby liści, np. BBCH 16 – 6 liści.
- ↑ Kolejne fazy trwają odpowiednio do liczby pędów, np. BBCH 16 – 6 pędów bocznych
- ↑ Kolejne fazy trwają odpowiednio do liczby międzywężli, np. BBCH 36 – 6 międzywęźli
Przypisy
- ↑ J.C. Zadoks, T.T. Chang, C.F. Konzak. A decimal code for the growth stages of cereals.. „Weed Research”. 14, s. 415–421, 1974. DOI: 10.1111/j.1365-3180.1974.tb01084.x.Sprawdź autora:2.
- ↑ Hack i inni, The extended BBCH-scale, 1992, s. 1 (ang.).
- ↑ H. R. Kutcher, S. S. Malhi. Topography and Management of Nitrogen and Fungicide Affects Diseases and Productivity of Canola. „Agronomy Journal”. 97 (2), s. 533-541, 2004-05-1. American Society of Agronomy. DOI: 10.2134/agronj2005.0533 (ang.).Sprawdź autora:1.
- ↑ Władysław Kościelniak, Mirosław Dreczka: Nowoczesna uprawa zbóż. APRA Sp. z.o.o, 2009. ISBN 978-83-914532-8-5.
- ↑ Klucz do określania faz rozwojowych roślin rzepaku w skali BBCH. W: Technologia produkcji surowca. Warszawa: Polskie Stowarzyszenie Producentów Oleju, 2010, s. 130-131. ISBN 978-83-927541-3-8.
Media użyte na tej stronie