Skalinek czarny
| Petroica traversi[1] | |||
| (Buller, 1872) | |||
 | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | skalinki | ||
| Rodzaj | Petroica | ||
| Gatunek | skalinek czarny | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
Skalinek czarny[3] (Petroica traversi) – gatunek małego ptaka z rodziny skalinkowatych (Petroicidae). Występuje endemicznie na Wyspach Chatham i jest narażony na wyginięcie.
Taksonomia
Skalinek czarny został odkryty przez Henry’ego T. Traversa na początku roku 1872[4]. Gatunek opisał naukowo Walter Buller w roku 1872 w dziele A history of the birds of New Zealand. Buller nadał mu nazwę Miro traversi; nazwa gatunkowa upamiętnia odkrywcę, a obecna nazwa rodzajowa, Petroica, pochodzi od greckich słów petros (skała) oraz oikos (mieszkanie, dom)[5]. Nie wyróżnia się podgatunków[6].
Morfologia
Długość ciała wynosi 15,2 cm, w tym ogona około 6,6 cm i dzioba (wzdłuż dolnej szczęki) 1,8 cm. Skrzydło mierzy 8,6 cm, natomiast skok 2,8 cm[4]. Sylwetką przypomina rudzika (co znalazło odzwierciedlenie w angielskiej nazwie, Black robin). Upierzenie w większości czarne, pióra u nasady ołowianoszare. Tęczówka brązowa, dziób czarny. Nogi brązowoczarne, spód stopy żółtawy.
Zasięg występowania
Zasięg występowania obejmuje 4 km² na Wyspach Chatham; zasiedla wyspy Mangere i Rangatira (South East Island). Środowisko życia stanowią nizinne, zakrzewione lasy[7].
Zachowanie
Zawołanie stanowi pojedynczy, wysoki dźwięk. Pieśń samca jest prosta i złożona z 5–7 dźwięków. Owadożerny, pożywienia szuka na ziemi lub na niskich gałęziach[7]. Sezon lęgowy trwa od wczesnego października do późnego grudnia. Gniazdo mieści się w dziupli lub innym otworze drzewa lub też w złamanym pniu. Samica składa 1–3 kremowych jaj o fioletowawych plamkach. Inkubacja trwa około 18 dni. Oba ptaki z pary uczestniczą w karmieniu. Młode opuszczają gniazdo w wieku 23 dni, jednak są jeszcze karmione przez rodziców dopóki nie ukończą 65. dnia życia[8].
Status, zagrożenia i ochrona
Według IUCN gatunek klasyfikowany jest jako gatunek narażony na wyginięcie (VU – vulnerable) [2]; przed 2022 rokiem był uznawany jako gatunek zagrożony wyginięciem (kategoria EN – endangered). Pod koniec XIX wieku liczebność populacji skalinków czarnych gwałtownie zmalała. W 1980 roku wynosiła zaledwie 5 osobników: trzy samce i dwie samice. W 1981 roku liczba osobników wzrosła do siedmiu, w roku 1990 około 116, w 1998 – 226, zaś w roku 1999 już 254 (w tym 178 dorosłych). Wiosną 2011 roku, w trakcie liczenia osobników tego gatunku, na wyspie Rangatira stwierdzono 190 dorosłych osobników, zaś na Mangere – 34. Łącznie z młodymi było wtedy 260 ptaków tego gatunku[7].
Zagrożenia dla Petroica traversi stanowią przywiezione na wyspę szczury, zdziczałe koty oraz myszy, a także świnie domowe. Introdukcja szpaków zwyczajnych (Sturnus vulgaris) może stanowić poważny problem w przyszłości, z powodu zajmowania miejsc lęgowych oraz drapieżnictwa. Problem stanowi także potencjalna hybrydyzacja ze skalinkiem wielkogłowym (Petroica macrocephala). Z powodu niszczenia lasów na wyspie Little Mangere, osobniki na niej żyjące zostały przeniesione na wyspę Mangere. W latach 1980–1981 próbowano wykorzystać krzakówkę długodziobą (Gerygone albofrontata) jako zastępczą matkę dla jaj i piskląt skalinków czarnych, ale nie udało się jednak tego zrealizować. W latach 1981–1982 trzy pisklęta samicy o imieniu Old Blue zostały oddane pod opiekę skalinka wielkogłowego; przeżyły i zostały sprowadzone na wyspę Mangere. Zaczęto dalej stosować tę technikę, a pisklęta po uzyskaniu wieku dorosłego sprowadzono na wyspę Rangatira. Na obu wyspach, na których występuje P. traversi, prowadzi się ponowne zalesianie[7].
Przypisy
- ↑ Petroica traversi, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
- ↑ a b Petroica traversi, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [online] (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Petroicinae Mathews, 1919-20 - skalinki (wersja: 2020-05-25). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-02-16].
- ↑ a b Walter Lawry Buller: A history of the birds of New Zealand. Londyn: John van Voorst, 187.
- ↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 300. ISBN 1-4081-2501-3.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Australasian robins, rockfowl, rockjumpers, Rail-babbler. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-02-16]. (ang.).
- ↑ a b c d Black Robin Petroica traversi. BirdLife International. [dostęp 2013-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (5 września 2015)].
- ↑ Black Robin. Kiwi Conservation Club, kwiecień 2001. [dostęp 2013-08-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-14)].
Linki zewnętrzne
- Zdjęcia i nagrania głosów. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
Media użyte na tej stronie
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Autor: frances schmechel, Licencja: CC BY-SA 2.0
The endangered Black Robin or Chatham Island Robin (Petroica traversi), on South East Island/Rangatira Island. Endemic to New Zealand. Photographer does not know whether this bird is male or female. There are now around 250 black robins but in 1980 only five survived on Little Mangere Island. They were saved from extinction by Don Merton and his Wildlife Service team, and by "Old Blue", the last remaining fertile female.