Skalnica nakrapiana

Skalnica nakrapiana
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
NadrządSaxifraganae
Rządskalnicowce
Rodzinaskalnicowate
Rodzajskalnica
Gatunekskalnica nakrapiana
Nazwa systematyczna
Saxifraga aizoides L.
Sp. Pl. ed. 1 403. 1753[3]

Skalnica nakrapiana[4] (Saxifraga aizoides) – gatunek rośliny należący do rodziny skalnicowatych. Występuje w górach Europy. W Polsce niemal wyłącznie w Tatrach, gdzie jest rośliną pospolitą. Zdarza się ją spotkać poza Tatrami, wzdłuż potoków, gdzie jest czasami znoszona przez wodę[5].

Morfologia

Pokrój
Roślina darniowa osiągająca wysokość 15–25 cm[5].
Łodyga
Pokładająca się, dołem gęsto, górą rzadko ulistniona, stosunkowo gruba, soczysta. Część łodyg to łodygi kwiatowe, część to łodygi płone[6].
Liście
Równowąskie, mięsiste i dość grube, wypukłe na górnej stronie, płaskie na spodniej. Mają długość do 3 cm, są krótko zaostrzone i zwykle mają orzęsione brzegi. Ulistnienie skrętoległe. Na łodyżkach płonych liście występują liczniej, niż na kwiatowych. Od dołu obsychają i brunatnieją. Listki na szczycie posiadają jeden wypotnik, ale nie wydzielający wapnia[6][5].
Kwiaty
Zebrane w 3–12 kwiatowe[7] grono na szczycie łodyg kwiatowych. Kwiat zbudowany jest z 5 podługowatoowalnych, żółtozielonych działek kielicha i 5 dłuższych od działek płatków korony. Płatki korony są ciemnożółte i przeważnie czerwono nakrapiane[7], co jest cechą charakterystyczną tego gatunku. Pojedynczy słupek o dwóch szyjkach zakończonych główkowatymi znamieniami i 10 żółtych pręcików. Roślina miododajna i owadopylna, pierścieniowate miodniki znajdują się dookoła słupków[5][6].
Owoc
Dwukomorowa torebka z bardzo drobnymi nasionami[5].
Morfologia
Kwiat
Owoce i nasiona
Saxifraga aizoides a5.jpg

Biologia i ekologia

Bylina. Kwiaty wyraźnie przedprątne – słupki zaczynają się rozwijać, dopiero gdy pręciki już przekwitną i odpadną. Roślina kwitnie od lipca do sierpnia, zapylana jest głównie przez muchy. Kwiaty zakwitają przez cały okres kwitnienia, tak, że na roślinie można znaleźć zarówno dojrzałe już torebki wysypujące nasiona, jak i dopiero rozwijające się kwiaty. Siedlisko: roślina górska, o pionowym zasięgu od ok. 700–2100 m n.p.m. Rośnie w szczelinach skalnych, na półkach skalnych (jeśli jest na nich stale wilgoć), w niskiej murawie, nad potokami i źródliskami górskimi[5]. Jest rośliną umiarkowanie wapieniolubną, rośnie głównie na podłożu wapieni, ale czasami również na granicie[8]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Ass. Cratoneuro-Saxifragetum aizoidis[9].

Tworzy mieszańce z skalnicą seledynową[6].

Przypisy

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  3. The Plant List. [dostęp 2017-01-11].
  4. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  5. a b c d e f Zofia Radwańska-Paryska: Rośliny tatrzańskie. Warszawa: WSiP, 1988. ISBN 83-09-00256-4.
  6. a b c d Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  7. a b Teofil Gołębiowski: Rośliny gór i pogórzy. Warszawa: Wydawnictwo"Sport i Turystyka", 1990, s. 85. ISBN 83-217-2710-7.
  8. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Kwiaty Tatr. Przewodnik kieszonkowy. Warszawa: MULTICO Oficyna Wyd., 2003. ISBN 83-7073-385-9.
  9. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.

Media użyte na tej stronie

Wikispecies-logo.svg
Autor: (of code) -xfi-, Licencja: CC BY-SA 3.0
The Wikispecies logo created by Zephram Stark based on a concept design by Jeremykemp.
Saxifraga aizoides a4.jpg
Autor: Opioła jerzy, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Saxifraga aizoides (pl. skalnica nakrapiana), habitat: Tatra Mountains, Dolina Gąsienicowa
Saxifraga aizoides a5.jpg
Autor: Jerzy Opioła, Licencja: CC BY-SA 4.0
Saxifraga aizoides (pl. skalnica nakrapiana)
Saxifraga aizoides 010907.jpg
Autor: Bernd Haynold, Licencja: CC BY-SA 3.0
Saxifraga aizoides, Zillertaler Alpen, Italy
Saxifraga aizoides Sturm55.jpg

Saxifraga aizoides L.

Original Description
Tripmadam-Steinbrech, Saxifraga aizoides