Skalnicowce

Skalnicowce
Ilustracja
Skalnica ziarenkowata
Systematyka[1][2]
Domenaeukarionty
Królestworośliny
Podkrólestworośliny zielone
Nadgromadarośliny telomowe
Gromadarośliny naczyniowe
Podgromadarośliny nasienne
Nadklasaokrytonasienne
KlasaMagnoliopsida
NadrządSaxifraganae
Rządskalnicowce
Nazwa systematyczna
Saxifragales Dumort.
Anal. Fam. Pl.: 35. 1829
Sempervivum × funckii
Aeonium dodrantale
Tiarella 'Ninja'

Skalnicowce (Saxifragales Dumort.) – grupa roślin wyróżniana w randze rzędu okrytonasiennych. Stanowi grupę siostrzaną kladu określanego mianem ‘superróżowych’ (ang. superrosids) obejmujących różowe (rosids) wraz z rzędem winoroślowców (Vitales)[3][2]. Obejmuje 15 rodzin ze 112 rodzajami i 2,5 tysiącem gatunków[2]. Występują na wszystkich kontynentach z wyjątkiem Antarktydy, przy czym najbardziej zróżnicowani są na obszarach w strefie klimatu umiarkowanego, rzadziej rosną w tropikach[4], obecne są też w strefach arktycznych[5]. Z powodu szybkiej i relatywnie krótkiej radiacji ewolucyjnej w środkowej kredzie problemy stwarza ustalenie relacji filogenetycznych i klasyfikacji należących tu rodzin (ich różnicowanie trwało tylko 3–6 milionów lat)[4]. Rośliny tu należące cechują się obecnością kwasu elagowego, mirycetyny i flawonoli[2].

Morfologia

Pokrój
Drzewa, krzewy i rośliny zielne, zarówno jednoroczne, jak i wieloletnie. Także sukulenty liściowe (→ gruboszowate)[5].
Liście
Zróżnicowane – ustawione równolegle, okółkowo lub skrętolegle, blaszki pojedyncze lub złożone[5]. Brzeg blaszki często piłkowany, z ząbkami gruczołowymi[3].
Kwiaty
Zwykle promieniste, z wykształconym kielichem i koroną[5]. Często występuje hypancjum[3]. Zalążnia czasem apokarpiczna (słupki niezrośnięte), ale typowy dla większości przedstawicieli jest słupek pojedynczy[5], przy czym często tworzące go owocolistki pozostają na szczycie niezrośnięte. Znamię odgięte[3].
Owoce
Zwykle suche i pękające[3].

Systematyka

Pozycja systematyczna skalnicowców w kladogramie dwuliściennych właściwych według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

jaskrowce Ranunculales




srebrnikowce Proteales




trochodendronowce Trochodendrales




bukszpanowce Buxales




parzeplinowce Gunnerales




ukęślowce Dilleniales




skalnicowce Saxifragales




winoroślowce Vitales


klad różowych






Berberidopsidales




sandałowce Santalales




goździkowce Caryophyllales


klad astrowych











Podział według APweb (aktualizowany system APG IV z 2016)

Powiązania filogenetyczne między rodzinami w rzędzie na podstawie danych APweb[2]:

skalnicowce

Peridiscaceae





piwoniowate Paeoniaceae




altyngiowate Altingiaceae




oczarowate Hamamelidaceae




grujecznikowate Cercidiphyllaceae



Daphniphyllaceae









gruboszowate Crassulaceae




Aphanopetalaceae




Tetracarpaeaceae




Penthoraceae



wodnikowate Haloragaceae








iteowate Iteaceae




agrestowate Grossulariaceae



skalnicowate Saxifragaceae







+ cynomoriowate Cynomoriaceae – rodzina o nieznanej pozycji w kladogramie.

Pozycja w systemie Ruggiero i in. (2015)

W systemie Ruggiero i in. (2015) rząd w pojedynkę należy do jednego z 18 nadrzędów okrytonasiennych – Saxifraganae, obejmującego rodziny zgodnie z systemem APG III (2009)[1].

Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)

Gromada okrytonasienne Cronquist, podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa różowe Takht., nadrząd Saxifraganae Reveal, rząd skalnicowce Dumort[6].

Podział na rodziny według systemu Reveala (1994-1999)

Przypisy

  1. a b Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  2. a b c d e Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
  3. a b c d e Cole T.CH. i inni, Filogeneza roślin okrytozalążkowych – Systematyka Roślin Kwiatowych, Polskie tłumaczenie/Polish version of (2018) Angiosperm Phylogeny Poster – Flowering Plant Systematics, 2018.
  4. a b Maarten J.M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World. Richmond UK, Chicago USA: Kew Publishing, Royal Botanic Gardens, The University of Chicago Press, 2017, s. 231. ISBN 978-1-842466346.
  5. a b c d e Słownik botaniczny. Alicja Szweykowska, Jerzy Szweykowski (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 2003, s. 821. ISBN 83-214-1305-6.
  6. Reveal James L. System of Classification. PBIO 250 Lecture Notes: Plant Taxonomy. Department of Plant Biology, University of Maryland, 1999 Systematyka rzędu Saxifragales według Reveala.

Media użyte na tej stronie

Flower April 2010-2.jpg
Autor: Alvesgaspar, Licencja: CC BY-SA 3.0
Meadow Saxifrage, elevation 530 m. Seia, Portugal.
Sempervivum x funckii, RBGE 2010, 2.jpg
(c) Lokal_Profil, CC BY-SA 3.0
Sempervivum × funckii, a hybrid of S. arachnoideum × S. montanum × S. tectorum. Sometimes referred to simply as Sempervivum funckii.
Tiarella 'Ninja'.jpg
Autor: Dominicus Johannes Bergsma, Licencja: CC BY-SA 3.0
Tiarella 'Ninja'. Beautiful plant in semi-shade.