Scansoriopterygidae

Scansoriopterygidae
Czerkas, 2002
Okres istnienia: 170–120 mln lat temu PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
skansoriopteryks
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Infragromada	archozauromorfy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury gadziomiedniczne
Podrząd	teropody
Infrarząd	tetanury
(bez rangi)	celurozaury
(bez rangi)	Paraves
Rodzina	Scansoriopterygidae

Scansoriopterygidae – rodzina teropodów, obejmująca dinozaury być może najbliżej spokrewnione z ptakami. Niewątpliwie są przedstawicielami grupy celurozaurów, a w jej obrębie taksonu maniraptorów, lecz ich pozycja systematyczna w ramach tego taksonu pozostaje przedmiotem sporów. Z analizy kladystycznej Sentera (2007) wynika, że Scansoriopterygidae były bazalnymi przedstawicielami kladu Avialae i taksonem siostrzanym do ptaków.

Także z analizy kladystycznej Hu i współpracowników (2009) wynika, że Scansoriopterygidae były taksonem siostrzanym do ptaków. Natomiast z analizy kladystycznej Agnolína i Novasa (2011), przeprowadzonej w oparciu o zmodyfikowaną macierz danych z analizy Hu i współpracowników, wynika, że Scansoriopterygidae były bazalnymi przedstawicielami kladu Paraves nienależącymi do Avialae; na uzyskanym przez nich kladogramie Scansoriopterygidae były w nierozwikłanej trychotomii z rodziną Alvarezsauridae oraz kladem Eumaniraptora obejmującym Avialae (do których autorzy zaliczyli ptaki oraz unenlagie) i deinonychozaury.

Z analiz Fotha, Tischlingera i Rauhuta (2014) oraz Lee i współpracowników (2014) wynika natomiast, że Scansoriopterygidae były bazalnymi ptakami (tj. przedstawicielami najmniejszego kladu obejmującego rodzaj Archaeopteryx i grupę Neornithes), nieco bliżej niż Archaeopteryx spokrewnionymi ze współczesnymi ptakami.

Do rodziny Scansoriopterygidae należą rodzaje dinozaurów: skansoriopteryks i epidendrozaur (prawdopodobnie synonimy), epideksipteryks, yi oraz ambopteryks.

Żyły w okresie późnej jury i wczesnej kredy (ok. 170-120 mln lat temu) na terenach środkowo-wschodniej Azji. Ich szczątki znaleziono w Mongolii i w Chinach.

Długość ciała przedstawicieli rodziny nie przekraczała 32 cm (ambopteryks). Epidendrozaur był najmniejszym znanym nieptasim dinozaurem (długość ciała 12 cm, wysokość 5 cm, ciężar 100 g).

Linki zewnętrzne

• galeria grafik epidendrozaura
• galeria grafik skansoriopteryksa

Bibliografia

• P. Senter. A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda). „Journal of Systematic Palaeontology”, 2007. DOI: 10.1017/S1477201907002143 (ang.). 
• Hu Dongyu, Hou Lianhai, Zhang Lijun, Xu Xing. A pre-Archaeopteryx troodontid theropod from China with long feathers on the metatarsus. „Nature”. 461, s. 640–643, 2009. DOI: 10.1038/nature08322 (ang.). 
• Federico L. Agnolín, Fernando E. Novas. Unenlagiid theropods: are they members of the Dromaeosauridae (Theropoda, Maniraptora)?. „Anais da Academia Brasileira de Ciências”. 83 (1), s. 117–162, 2011. DOI: 10.1590/S0001-37652011000100008 (ang.). 
• Christian Foth, Helmut Tischlinger i Oliver W. M. Rauhut. New specimen of Archaeopteryx provides insights into the evolution of pennaceous feathers. „Nature”. 511 (7507), s. 79–82, 2014. DOI: 10.1038/nature13467 (ang.). 
• Michael S. Y. Lee, Andrea Cau, Darren Naish i Gareth J. Dyke. Sustained miniaturization and anatomical innovation in the dinosaurian ancestors of birds. „Science”. 345 (6196), s. 562–566, 2014. DOI: 10.1126/science.1252243 (ang.). 
• M. Wang, J. i K. O'Connor, X. Xu, Z. Zhou. A new Jurassic scansoriopterygid and the loss of membranous wings in theropod dinosaurs. „Nature”. 569, s. 256–259, 2019. DOI: 0.1038/s41586-019-1137-z.