Sklerenchyma

Włókna sklerenchymatyczne

Sklerenchyma (twardzica) – tkanka wzmacniająca roślin. Dojrzałe komórki sklerenchymatyczne mają mocno zgrubiałe i na ogół silnie zdrewniałe ściany wtórne, inkrustowane ligniną, z licznymi jamkami. W czasie rozwoju tych komórek ich protoplasty najczęściej zamierają i zanikają – są to więc komórki martwe^[1]. Tkanka składa się przeważnie z komórek prozenchymatycznych (podłużnych). Funkcją sklerenchymy jest przede wszystkim nadawanie sztywności poszczególnym częściom rośliny. W rozwoju powstają z merystemów pierwotnych lub wtórnych.

Występuje w dwóch postaciach^[1]:

• stereidy (włókna sklerenchymatyczne) – forma podłużna,
• sklereidy (komórki sklerenchymatyczne, komórki kamienne) – forma kulista.

Stereidy

Włókna mają postać podłużnych komórek, zwykle o długości 1-2 mm szerokości od 0,01 do 0,28 mm. Komórki są klinowato zakończone, a końce zachodzą na siebie. Ściana komórkowa jest gruba, a światło komórki bardzo ograniczone. Jamki występują nielicznie. Mogą występować pojedynczo lub tworzyć długie sznury lub pasma. Przestwory między komórkami występują rzadko i są niewielkie^[2]. W korzeniu znajdują się głównie w części centralnej, a w łodygach w obwodowej. W liściach wokół wiązek przewodzących tworzą pochwę sklerenchymatyczną. Ze względu na lokalizację można wyróżnić^[3]:

• włókna łykowe o jamkach prostych,
• włókna drzewne o jamkach lejkowatych,
• włókna kory pierwotnej,
• włókna perywaskularne,
• włókna liściowe,
• włókna typu włosków, występujące na nasionach,
• włókna pozadrzewne, nie wchodzące w skład drewna.

Włókna sklerenchymatyczne mają także znaczenie gospodarcze. Włókna lnu zwyczajnego i konopi siewnych mogą mieć długość nawet do 10 cm i są wykorzystywane do wyrobu nici i tkanin^[2].

Sklereidy

Sklereid w kształcie kuli

Sklereidy wydłużone w liściu

Sklereidy zwykle maja kształt zbliżony do kuli, mogą być jednak wydłużone. Są to komórki martwe o grubej ścianie komórkowej, niekiedy wysyconej suberyną^[2].

Komórki kamienne (sklereidy) są nasycone solami mineralnymi i są najtwardszą tkanką roślinną.

Sklereidy nie tworzą jednolitej tkanki, lecz występują w postaci skupisk (np. grupy komórek kamiennych w miąższu owocu rzekomego gruszy) lub pojedynczo jako tzw. idioblasty. Wyróżnia się kilka typów tych komórek, w zależności od ich kształtów:

• brachysklereidy – kuliste
• asterosklereidy – rozgałęzione,
• osteosklereidy – walcowate, rozszerzone na końcach,
• makrosklereidy – walcowate,
• trichosklereidy – nitkowate^[3].

Komórki kamienne odpowiadają za szczególną twardość struktur takich jak łupiny nasion^[2].

Zobacz też

• kolenchyma

Przypisy