Skomielna Biała

Skomielna Biała

wieś
Kościół św. Sebastiana
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Powiat	myślenicki
Gmina	Lubień
Wysokość	570 m n.p.m.
Liczba ludności (2016)	2948[1]
Strefa numeracyjna	18
Kod pocztowy	32-434[2]
Tablice rejestracyjne	KMY
SIMC	0441767
Położenie na mapie gminy Lubień Skomielna Biała
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Skomielna Biała
Położenie na mapie województwa małopolskiego Skomielna Biała
Położenie na mapie powiatu myślenickiego Skomielna Biała
49°38′20″N 19°55′21″E/49,638889 19,922500

Widok Tatr i Beskidu z drogi krajowej 28 w Skomielnej Białej

Skomielna Biała – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim w powiecie myślenickim, gminie Lubień^[3][4].

W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie nowosądeckim.

Informacje ogólne

Skomielna Biała (do XVII w. pisana bez przydomku „Biała”) znajduje się w Kotlinie Rabczańskiej i na zachodnim stoku Lubonia Małego (896 m n.p.m.) w zachodniej części Beskidu Wyspowego^[5]. Przez miejscowość przepływa potok Skomielnianka uchodzący do Raby. W południowej części znajdują się góry: Birtałowa (626 m) i Zbójecka Góra (643 m).

Charakterystycznym punktem Skomielnej jest neoromański kościół, wybudowany na miejscu spalonego 3 września 1939 w trakcie kampanii wrześniowej kościoła modrzewiowego.

Jest kilka hipotez na temat nazwy miejscowości. Według jednej z nich nazwa wzięła się od niejakiego Skomelna, który miał być zasadźcą lub jednym z pierwszych mieszkańców miejscowości. Inna wskazuje na nazwę potoku, który stanowił granicę miejscowości (tu pojawia się pytanie o genezę nazwy tego potoku).

Integralne części wsi

Komunikacja

W miejscowości krzyżują się dwie ważne drogi krajowe:

• 28, tzw. trasa karpacka łącząca Zator i Wadowice z Nowym Sączem i Przemyślem.
• S7, (fragment międzynarodowej trasy E77), stanowiąca na tym odcinku część „Zakopianki”, w ciągu której w miejscowości znajduje się wiadukt nr 21.

Turystyka

Ze względu na liczne lasy miejscowość cechuje dogodny mikroklimat. Rozwinięta komunikacja i obecność gospodarstw agroturystycznych powodują, że Skomielna Biała stanowi bardzo dobrą bazę wypadową dla turystyki zarówno pieszej jaki i rowerowej. Przez Skomielną prowadzą szlaki turystyczne w kierunku Tatr, jak i na okoliczne szczyty:

• Gorców – Turbacz, Stare Wierchy
• Pasma Babiogórskiego – Babią Górę

niebieski szlak turystyczny z Jordanowa przez Luboń Mały na Luboń Wielki (1022 m n.p.m.) (Beskidu Wyspowego).

W okresie wakacyjnym w budynku szkoły działa schronisko młodzieżowe kategorii III.

Historia

Dane historyczne na temat czasów najdawniejszych są bardzo skąpe. Przyjmuje się, że w latach 1200–400 r. p.n.e., okres łużycki, tereny te były zamieszkane. Świadczą o tym znalezione w dolinie Raby skorupy naczyń, krzesiwo i kamienny toporek, znajdujący się w Muzeum Archeologicznym w Krakowie. Z nieznanych powodów ok. 400 r. p.n.e. tereny te opustoszały. W czasach piastowskich prowadzona była mniej lub bardziej intensywna kolonizacja w kierunku Tatr. W XIV wieku król Kazimierz Wielki przeprowadził zakrojoną na szeroką skalę akcję lokacyjną na prawie magdeburskim. Została wtedy przeprowadzona lokacja wsi Lubnia (1360 i Rabki (1364). Prawdopodobnie również wtedy (1364 rok) lokowano Skomielną). Nie można jednak wykluczyć, że początkowo stanowiła jedynie przysiółek dla Rabki i lokowana była dopiero na początku XVI wieku przez ród Jordanów z Zakliczyna, założycieli miasta Jordanowa (patrz Spytek Wawrzyniec Jordan (1518–1568)). Za pierwsze znane udokumentowane użycie nazwy Skomielna przyjmuje się wzmiankę w dokumencie lokacyjnym wsi Rabka (prawo magdeburskie) wystawionym przez Mikołaja, dziedzica z Niewiarowa dla Andrzeja i Piotra, synów kmiecia Jakusza z Olszówki w dniu 16 marca 1446 roku. Znajduje się tam nazwa potoku granicznego miejscowości: usque ad verticem Skomylna,od nurtu Glynyasty, aż do nurtu Skomylna). W 1550 z fundacji Jana Spytka Jordana powstaje pierwszy kościół i „fara” (istniała do 1565). W 1565 roku dokonuje się przeniesienie Skomielnej z parafii Łętownia do parafii Rabka.

W 1772 roku w wyniku I rozbioru Polski miejscowość przechodzi pod władzę Austrii Habsburgów. W 1776 roku zakończono budowę kościoła modrzewiowego pod wezwaniem św. Sebastiana. W 1885 roku utworzono szkołę publiczną. W 1896 powstaje parafia Skomielna Biała (po odłączeniu się od Rabki). W 1911 założona zostaje Ochotnicza Straż Pożarna.

3 września 1939 roku wojska niemieckie palą część wsi i kościół w odwecie za czynny opór stawiany przez 10. Brygadę pancerno-motorową płk. Stanisława Maczka (jedna z bitew kampanii wrześniowej znana jako 'bitwa o Wysoką pod Jordanowem').

Po wojnie w 1953 roku następuje elektryfikacja wsi. W 1973 roku w wypadku samochodowym na 'zakręcie śmierci' ginie trener polskich kolarzy Henryk Łasak. Lata 90. to okres telefonizacji, gazyfikacji i kanalizacji wsi. W latach 1975–1998 w ramach reformy administracyjnej Skomielna Biała wchodzi w skład województwa nowosądeckiego, w ramach gminy Lubień. W latach 1997–2003 dokonuje się gruntowna rozbudowa (nowe skrzydło i hala sportowa) szkoły. W 1999 – po zakończonych skutkiem pozytywnym zabiegach powstaje gimnazjum im. Henryka Łasaka. W 1999 w ramach reformy administracyjnej Skomielna Biała wchodzi w skład województwa małopolskiego, powiat Myślenice, gmina Lubień. W latach 2003–2005 dochodzi do rozbudowy przebiegającej przez miejscowość „Zakopianki” (m.in. instalacja sygnalizacji świetlnej na skrzyżowaniu dróg krajowych).

Zobacz też

• Parafia św. Sebastiana w Skomielnej Białej
• Skomielna Czarna

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Gminy Lubień
• Skomielna Biała na wycinku przedwojennej mapy opracowanej przez Wojskowy Instytut Geograficzny (skala 1:25000)
• Obrona Jordanowa i okolic