Skrwa

Skrwa
Płosznica, Skrwa Prawa, Skrwa Północna
Ilustracja
Skrwa na wysokości Skrwilna
Kontynent

Europa

Państwo

 Polska

Lokalizacja

Pojezierze Chełmińsko-Dobrzyńskie

Rzeka 2 rzędu
Długość114 km
Spadek

0,67%[1]

Powierzchnia zlewni

1.704[1] km²

Średni przepływ

6 m3/s (1951-90, w dolnym biegu)[2] m³/s

Ident. PRNG

124057

Źródło
MiejsceZdrojki[3]
Współrzędne

53°05′45″N 19°41′47″E/53,095833 19,696389

Ujście
Recypient

Wisła

MiejsceBiskupice
Wysokość

53 m n.p.m.

Współrzędne

52°34′49″N 19°31′55″E/52,580278 19,531944

Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast blisko lewej krawiędzi nieco u góry znajduje się punkt z opisem „ujście”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast w centrum znajduje się punkt z opisem „ujście”

Skrwa (także Płosznica, Skrwa Prawa, Skrwa Północna) – polska rzeka o długości 114 kilometrów, płynąca na terenie Pojezierza Chełmińsko-Dobrzyńskiego. Jest prawym dopływem Wisły.

Przebieg

Źródło rzeki znajduje się na terenie gminy Lubowidz – w pobliżu Zdrojek i Płociczna[4]. W miejscowości Szczawno wpada do jeziora Skrwilno. Następnie, meandrując, przepływa między innymi w pobliżu Sierpca (gdzie do Skrwy wpada jej największy dopływ, Sierpienica).

Do Wisły (Jeziora Włocławskiego) uchodzi niedaleko Biskupic[1].

Powierzchnia dorzecza wynosi 1704 km2[5].

Skrwa wyznacza granicę między historycznymi ziemiami: Mazowszem i ziemią dobrzyńską. Jej bieg pokrywa się również po części z aktualną granicą pomiędzy województwami: mazowieckim i kujawsko-pomorskim.

Dopływy

  • Bobrownica (P),
  • Chraponianka (L),
  • Czernica (P),
  • Gozdowica (P),
  • Okalewka (P),
  • Sierpienica (L),
  • Urszulewka (P),
  • Wierzbica (L).

Ochrona przyrody

Skrwa jest częścią następujących obszarów chronionego krajobrazu:

  • Obszar Chronionego Krajobrazu Międzyrzecze Skrwy i Wkry[6],
  • Obszar Chronionego Krajobrazu Przyrzecze Skrwy Prawej[7],
  • Obszar Chronionego Krajobrazu Źródła Skrwy[8].

Dolina Skrwy stanowi także główny element Brudzeńskiego Parku Krajobrazowego.

Nazwa

Skrwa

Pochodzenie nazwy nie jest jasne. Na ten temat istnieje kilka teorii.

  • Jan Rozwadowski w publikacji Kilka uwag do przedhistorycznych stosunków wschodniej Europy i praojczyzny indoeuropejskiej na podstawie nazw wód (1913) sprowadził etymologię do prapostaci *Strъky, -ъve, i wyprowadził z germańskiej postaci *struko ‘strumień, rzeka’, rekonstruowanego na podstawie apelatywów języków nordyckich[9],
  • Jürgen Udolph zaliczył nazwę do staroeuropejskich, od rdzenia *sreu (płynąć, lać się, ciec),
  • Jerzy Duma zaliczył nazwę do przedsłowiańskich, od pie. *s(t)r- (/*ser-/*sor-) (płynąć)[10].

W źródłach pisanych nazwa rzeki występuje od XIII w. (pierwsze wystąpienie – jako Strzqua – pochodzi z 1202 r.[11]). Odnotowano między innymi następujące odmiany: Sstrqua, Sterczena, Strca, Strkam, Strkwa, Strqua, Strqua, Strqua, Strtca, Sztrzkwa[12].

Od nazwy rzeki ma pochodzić nazwa miejscowości Skrwilno[13].

Inne nazwy

W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego (1880–1902) wskazano, że na odcinku od źródeł do miejscowości Ruda rzeka była nazywana Płosznicą[14].

W pochodzącym z 1916 r. opracowaniu Landschaftsbilder aus Polen. II. Das Becken von Gostynin Skrwę określono jako północną. Podobnego określenia używa Wisła. Monografia rzeki z 1982 r., gdzie równocześnie używa się jednak określenia Skrwy jako prawej[15].

Odnośniki zewnętrzne

Przypisy

  1. a b c Rzeka Skrwa Prawa - Szlaki turystyczne Mazowsza
  2. Skrwa (Północna), [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2020-12-30].
  3. P. Gąsiorowski, Źródła sierpeckich rzek, Nasze korzenie 5 (2013), s. 8.
  4. "Początek Skrwy Prawej jest w literaturze różnie przyjmowany, ze względu na znaczne przekształcenia sieci hydrograficznej w części jej zlewni źródłowej. Podawane są okolice miejscowości Zdrójki lub Płociczna, na zachód od Żuromina. Często, za Skrwę właściwą przyjmowany jest dopiero ciek wypływający z Jeziora Skrwilno, położonego w pobliżu wsi Okalewo (Czarnecka i in. 1983)." B. Pawłowski, M. Gorączko, "Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50000 arkusz N-34-112-C Gozdowo".
  5. "(...) według "Atlasu Podziału Hydrograficznego Polski" (Czarnecka, 2005) Skrwa Prawa odwadnia obszar o powierzchni 1666,61 km2." B. Pawłowski, M. Gorączko, "Komentarz do mapy hydrograficznej w skali 1:50000 arkusz N-34-112-C Gozdowo".
  6. Międzyrzecze Skrwy i Wkry - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
  7. Przyrzecze Skrwy Prawej - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
  8. Źródła Skrwy - Centralny Rejestr Form Ochrony Przyrody - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
  9. Z. Babik, "Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich w granicach wczesnośredniowiecznej słowiańszczyzny", 1972, s. 254-555
  10. U. Bijak, "Nazwy wodne dorzecza Wisły: potamonimy odapelatywne", 2013, s. 32.
  11. A. Wróbel, O pochodzeniu nazwy królowej polskich rzek oraz o nazwach jej kujawskich i dobrzyńskich dopływów, Zapiski kujawsko-dobrzyńskie, Włocławek 2017, t. 32, s. 26.
  12. A. Wróbel, "O pochodzeniu nazwy królowej polskich rzek oraz o nazwach jej kujawskich i dobrzyńskich dopływów" w: "Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie, t. 32: Wisła w życiu regionu", 2017, s. 26.
  13. S. Rospond, "Słownik etymologiczny miast i gmin PRL", 1984, s. 352.
  14. Skrwa w: Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, 1889, s. 719
  15. D. Brykała, "Przestrzenne i czasowe zróżnicowanie odpływu rzecznego w dorzeczu Skrwy Lewej" (2009), s. 15.

Media użyte na tej stronie

Masovian Voivodeship Relief location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Relief location map of Masovian Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 53.55N
  • S: 50.95 N
  • W: 19.15 E
  • E: 23.25 E
Relief Map of Poland.svg
Autor: TUBSEmail Silk.svg Gallery, Licencja: CC BY-SA 3.0
Location map of Poland
Skrwa Prawa na wysokości Skrwilna.jpg
Autor: Adam Klimowski, Licencja: CC BY-SA 4.0
Na pierwszym planie znajduje się rzeka Skrwa (znana także jako Płosznica, Skrwa Prawa, Skrwa Północna) i otaczające ją pola. Na drugim planie widać wieś Skrwilno, między innymi most oraz wieże kościoła parafialnego.