Skrytoskrzelne

Skrytoskrzelne
Cryptobranchidae[1]
Fitzinger, 1826[2]
Przedstawiciel rodziny – skrytoskrzel (Cryptobranchus alleganiensis)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy ogoniaste
Podrząd	Cryptobranchoidea
Rodzina	skrytoskrzelne
Typ nomenklatoryczny
Cryptobranchus Leuckart, 1821
Synonimy
Cryptobranchoidea Fitzinger, 1826[2] Cryptobranchoidei — Eichwald, 1831[3] Menopomatidae Hogg, 1838[4] Andriadina Bonaparte, 1839[5] Protonopsidina Bonaparte, 1839[5] Menopomina — Bonaparte, 1839[6] Andriadini — Bonaparte, 1839[7] Salamandropes Fitzinger, 1843[8] Megalobatrachi Fitzinger, 1843[8] Andriadidae — Bonaparte, 1845[9] Protonopsina — Bonaparte, 1845[9] Andriantidae — Bonaparte, 1850[10] Andriantina — Bonaparte, 1850[10] Sieboldiidae Bonaparte, 1850[10] Sieboldinae — Bonaparte, 1850[10] Protonopseidae — Bonaparte, 1850[10] Protonopseina — Bonaparte, 1850[10] Protonopsidae — J.E. Gray, 1850[11] Menopomidae — Cope, 1875[12] Menopomida — Smith, 1877[13] Cryptobranchidae — Cope, 1889[14] Cryptobranchoidea — Dunn, 1922[15] Megalobatrachinae — Kuhn, 1965[16] Cryptobranchinae — Regal, 1966[17] Cryptobranchoidia — Dubois, 2005[18]
Rodzaje
zobacz w tabelce

Skrytoskrzelne (Cryptobranchidae) – rodzina płazów z rzędu płazów ogoniastych (Caudata). Należą do niej trzy współcześnie żyjące gatunki – azjatyckie salamandry olbrzymie Andrias davidianus i Andrias japonicus oraz żyjący w Ameryce Północnej diabeł błotny (Cryptobranchus alleganiensis) – oraz trzy gatunki wymarłe. Azjatyckie salamandry olbrzymie są poławiane dla mięsa, co może przyczynić się do ich wyginięcia.

Ewolucja

Skrytoskrzelne oddzieliły się od spokrewnionych kątozębnych (z którymi tworzy klad bazalny Cryptobranchoidea) co najmniej 160 milionów lat temu w Azji^[19]. Szkielet prymitywnego przedstawiciela skrytoskrzelnych Chunerpeton tianyiensis znaleziony w Mongolii Wewnętrznej datowany jest na Baton i posiada wiele cech synapomorficznych w stosunku do obecnie żyjących przedstawicieli skrytoskrzelnych, takie jak żebra z jedną główką na kręgach przedkrzyżowych^[19]. Sugeruje to, że u skrytoskrzelnych doszło do niewielu zmian ewolucyjnych przez ostatnich 160 milionów lat, w związku z czym przez co nazywane są żywymi skamieniałościami^[19]. W paleocenie rodzina ta skolonizowała Europę i Amerykę Północną, w czym następnie znacząco pomógł lodowy pomost lądowy powstały w wyniku zlodowacenia plejstoceńskiego^[20].

Zasięg występowania

Rodzina obejmuje gatunki występujące w środkowych Chinach, Japonii i wschodnich Stanach Zjednoczonych oraz południowo-wschodniej Kanadzie^[21].

Morfologia

Są to największe płazy, długość ich ciała wynosi od 75 do 180 cm. Żyją w chłodnych, bieżących wodach. Mają krępe, masywne ciała spłaszczone grzbietobrzusznie, a ogony spłaszczone bocznie. Oczy małe, bez powiek. Oddychają przez skórę i za pomocą skrzeli.

Systematyka

Podział systematyczny

Do rodziny należą dwa rodzaje^[21]:

• Andrias Tschudi, 1837
• Cryptobranchus Leuckart, 1821 – jedynym żyjącym przedstawicielem jest Cryptobranchus alleganiensis (Sonnini de Manoncourt & Latreille, 1801) – skrytoskrzel

Monofiletyzm rodziny oraz jej bliskie pokrewieństwo z Hynobiidae zostały wykazane badaniami Larsona i Dimmicka (1993).

Przypisy