Skrzydlik paprociowaty

Skrzydlik paprociowaty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	mchy
Klasa	prątniki
Rząd	widłozębowce
Rodzina	skrzydlikowate
Rodzaj	skrzydlik
Gatunek	skrzydlik paprociowaty
	Nazwa systematyczna
	Fissidens adianthoides Hedw.; Sp. Musc. Frond. 157 1801

Skrzydlik paprociowaty (Fissidens adianthoides Hedw.) – gatunek mchu należący do rodziny skrzydlikowatych (Fissidentaceae). Występuje w Ameryce Północnej (Grenlandia, Kanada, Stany Zjednoczone^[4]), Europie, Afryce Północnej^[5] i Azji^[4]. W Polsce podawany m.in. pasma Gorców^[6] i Bieszczadów^[7].

Morfologia

Gametofit: Formuje darnie (luźne lub zbite), początkowo zielone, z czasem żółtozielone^[5]. Łodyżki pojedyncze^[5] lub rozgałęzione^[4], dorastają do 10–15 cm wysokości, o listkach wyrastających dwustronnie^[5], do 60 par^[4]. Listki lancetowate, o lekko zaostrzonym szczycie, długości 3,5 mm, szerokości 1^[5] mm do 1,2^[4] mm, brzegiem nierówno ząbkowane, nieobrzeżone. Blaszka dwudzielna, ze skrzydełkiem szerszym od nasady blaszki właściwej. Żeberko kończy się 2-3 komórki^[4] przed szczytem listka^[5].
Sporofit: Jeden lub dwa sporogony wyrastają ze środka łodyżki. Seta jest u góry żółta, u dołu czerwona^[5], dorasta do 25 mm^[4]. Puszka zarodni dorasta do 2,5 mm długości, jest lekko zagięta, brunatna, z pojedynczym perystomem i wieczkiem o długim dzióbku. Zarodniki są gładkie, zielonożółte^[5], o średnicy 13–22 µm^[4].

Listek
Puszka
Zarodniki

Biologia i ekologia

Gatunek kilkuletni, jednopienny lub dwupienny. Na obszarze Bieszczadów nie obserwowano sporogonów^[7].

Gatunek cienioznośny, hydrofilny, słabo kalcyfilny^[7]. Rośnie na mokrej glebie. Siedliskiem są wilgotne łąki, źródliska, torfowiska niskie, skały^[5] i młaki^[7]. Występuje wzdłuż cieków wodnych, w pobliżu wodospadów, u podstawy drzew, na rozpadającym się drewnie, na podłożu z wapienia lub piaskowca i głazach^[4].

W Bieszczadach występuje do 804 m n.p.m.^[7].

Systematyka i nazewnictwo

Synonimy^[3]: Fissidens gottscheaeoides Besch., Fissidens major Mitt.

Zagrożenia i ochrona

Stanowiska gatunku występują w Polsce na obszarze chronionym w obrębie Bieszczadzkiego Parku Narodowego. W Bieszczadach nadano mu kategorię zagrożenia VU (narażony na wyginięcie)^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).
↑ B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-06-07] (ang.).
↑ ^a ^b Fissidens adianthoides Hedw. (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-02-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Fissidens adianthoides (ang.). W: Flora of North America vol. 27 [on-line]. [dostęp 2017-02-05].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Wyd. 2. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 249. ISBN 978-83-7073-552-4.
↑ Adam Stebel, Paweł Czarnota. Wykaz mchów pasma Gorców w polskich Karpatach Zachodnich. List of mosses of the Gorce range in the Polish Western Carpathians. „Ochrona Beskidów Zachodnich”. 4, s. 7–25, 2012.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jan Żarnowiec, Adam Stebel: Mchy polskich Bieszczadów Zachodnich i Bieszczadzkiego Parku Narodowego - stan poznania, ekologia, zagrożenia. Wyd. I. Ustrzyki Dolne, Bielsko-Biała: Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, 2014, seria: Monografie Bieszczadzkie. Tom XVI. ISBN 978-83-88505-49-2.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-26] (ang.).

[goffinet-2] B.B. Goffinet B.B., W.R.W.R. Buck W.R.W.R., Classification of the Bryophyta, University of Connecticut, 2008– [dostęp 2015-06-07] (ang.).

[tpl-3] Fissidens adianthoides Hedw. (ang.). W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2017-02-05].

[efloras-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Fissidens adianthoides (ang.). W: Flora of North America vol. 27 [on-line]. [dostęp 2017-02-05].

[Wojciak-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Wyd. 2. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2007, s. 249. ISBN 978-83-7073-552-4.

[stebel-6] Adam Stebel, Paweł Czarnota. Wykaz mchów pasma Gorców w polskich Karpatach Zachodnich. List of mosses of the Gorce range in the Polish Western Carpathians. „Ochrona Beskidów Zachodnich”. 4, s. 7–25, 2012.

[zarnowiec-7] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Jan Żarnowiec, Adam Stebel: Mchy polskich Bieszczadów Zachodnich i Bieszczadzkiego Parku Narodowego - stan poznania, ekologia, zagrożenia. Wyd. I. Ustrzyki Dolne, Bielsko-Biała: Ośrodek Naukowo-Dydaktyczny Bieszczadzkiego Parku Narodowego w Ustrzykach Dolnych, Instytut Ochrony i Inżynierii Środowiska Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, 2014, seria: Monografie Bieszczadzkie. Tom XVI. ISBN 978-83-88505-49-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne