Skrzynia (mebel)

Skrzynia zasobowa z XIII wieku. Drewno dębowe, żelazo kute. Muzeum Duchowości i Kultury Cystersów wraz z Biblioteką w Opactwie Cystersów w Mogile

Skrzynia – mebel służący do przechowywania przedmiotów. Na przestrzeni dziejów występował w wielu odmianach. Podobnym w kształcie i funkcji meblem jest kufer.

Historia

Skrzynia jest meblem od najdawniejszych czasów towarzyszącym człowiekowi. W starożytnym Egipcie czy Grecji przybierała formę architektoniczną z płaskim lub dwuspadowym wiekiem.

W średniowieczu oprócz prostych konstrukcji stojakowych wykształciła się konstrukcja płycinowa, która była zdecydowanie lżejsza i pozwalała na zastosowanie bardziej urozmaiconego zdobnictwa.

W czasach nowożytnych skrzynia dała początek wielu odmianom mebli skrzyniowych, takim jak: bufet, kredens, szafa, komoda.

Apogeum rozwoju skrzynia przeżywała w renesansie. We Włoszech powstawały wówczas przepięknie zdobione snycerką, stiukiem i inkrustacją skrzynie posagowe (cassone) i podnosiste (cassapanca).

W wiekach późniejszych skrzynia została wyparta z salonów przez różne odmiany komody i podobnych mebli. Funkcję skrzyni podróżnej przejęły kufry, sepety, walizki. Do czasów XX wieku skrzynia przetrwała dzięki sztuce ludowej, tam pełniła funkcję skrzyni posagowej, malowanej w charakterystyczne dla danego regionu wzory.

Charakterystyka

Skrzynia należy do mebli skrzyniowych. Występuje w takich odmianach konstrukcyjnych:

  • stojakowo-deskowa, stojakowo-płycinowa
  • wieńcowo-deskowa, wieńcowo-płycinowa
  • oskrzyniowo-deskowa, oskrzyniowo-płycinowa

Materiały użyte do wyrobu skrzyni zależą od aktualnie panującego stylu, dotyczy to również rodzajów połączeń i rozwiązań technologicznych.

Przykładowe rodzaje zdobień:

  • w starożytności:
    • polichromia
    • inkrustacja
  • w średniowieczu:
  • w renesansie
    • medaliony i kartusze
    • girlandy i gzymsy w formie wolich oczek i sercowników
    • boniowanie, ornament diamentowy

Odmiany skrzyni

  • Skrzynia z wiekiem płaskim
  • Skrzynia z wiekiem dwuspadowym
  • Skrzynia z wiekiem wypukłym
  • Skrzynia do siedzenia z oparciem

Galeria

  • Skrzynia renesansowa
    (c) David Jackson, CC BY-SA 2.0 uk

    Skrzynia renesansowa

  • Renesansowa włoska skrzynia posagowa

    Renesansowa włoska skrzynia posagowa

  • Kufer włoski zdobiony medalionami z kości słoniowej

    Kufer włoski zdobiony medalionami z kości słoniowej

  • Szesnastowieczny kufer z systemem zamków

    Szesnastowieczny kufer z systemem zamków

  • Kufer z otwieranym bokiem umieszczony na podstawie to kabinet

    Kufer z otwieranym bokiem umieszczony na podstawie to kabinet

  • Średniowieczna forma skrzyni zdobiona okuciami i ćwiekami

    Średniowieczna forma skrzyni zdobiona okuciami i ćwiekami

  • Włoska skrzynia stipo

    Włoska skrzynia stipo

  • Ludowa skrzynia posagowa

    Ludowa skrzynia posagowa

  • Dwudziestowieczny pojemnik na pościel w formie skrzyni

    Dwudziestowieczny pojemnik na pościel w formie skrzyni

  • Skrzynia posagowa. Naddnieprze, Ukraina, r. 1930. Ze zbiorów kompleksu historyczno-kulturalnego Zamek Radomyśl

    Skrzynia posagowa. Naddnieprze, Ukraina, r. 1930. Ze zbiorów kompleksu historyczno-kulturalnego Zamek Radomyśl

Zobacz też

Bibliografia

  • Etude des styles du mobilier – A. Aussel – 1990 – ISBN 2-04-016205-4
  • Tim Forrest, Wielka księga mebli antycznych, Anna Czajkowska (tłum.), Teresa Olechowska (tłum.), Warszawa: Twój Styl, 1997, ISBN 83-7163-033-6, OCLC 749882250.
  • Богомолець. О. „Замок-музей Радомисль на Шляху Королів Via Regia”. – Київ, 2013 - ISBN 978-617-7031-15-3

Media użyte na tej stronie

HOL crazyds klotzi.jpg
Autor: Autor nie został podany w rozpoznawalny automatycznie sposób. Założono, że to CrazyD (w oparciu o szablon praw autorskich)., Licencja: CC-BY-SA-3.0

Flag of Germany and Austria.svg

English language.svg

Frilandsmuseet-kiste.jpg
kiste på Læsøgård, Frilandsmuseet
SkryniaWesilna.jpg
Autor: Юрий Рудницкий, Licencja: CC BY-SA 3.0
The wedding chest. Central Ukraine, 1930. From the Collection of Radomysl Castle (Ukraine)
BLW Chest with Inlaid Interior.jpg
(c) David Jackson, CC BY-SA 2.0 uk
Chest with inlaid interior

About 1500
Italy, Friuli-Venezia Giulia
Walnut, with iron mounts over textile, and inlay of various woods

During the Renaissance, chests were found in most institutions and all but the poorest homes. They were used for storing items such as clothes, linen, documents or money. A chest was often placed at the bottom of a bed, where it would be convenient for keeping the owner's clothes or other valuables, while also providing a place to sit or sleep.

This chest combines security and elegance. It is made of walnut boards fixed with meticulous dovetail joints. It uses both internal and external hinges, as well as a steel lock. Inside are three banks of drawers and compartments to hold smaller objects, and space for a false bottom, under which particular treasures could be concealed. Pierced metal mounts (originally silver in colour), set over red textile, decorate the exterior. Inside are geometrical bands of inlay and ivory studs, as well as pierced metal mounts. The chest was clearly smart enough for display, perhaps in the owner's bedchamber or study.
Kraków ul. Klasztorna 4. Zespół klasztorny Cystersów A 1277 M muzeum skrzynia.jpg
Autor: Januszk57, Licencja: CC BY-SA 4.0
Kraków ul. Klasztorna 4. Zespół klasztorny Cystersów. Muzeum Cystersów w Mogile w podziemiach Przeoratu. Skrzynia zasobowa z XIII wieku. Drewno dębowe, żelazo kute.