Skrzynia biegów

Ten artykuł od 2013-09 wymaga zweryfikowania podanych informacji. Należy podać wiarygodne źródła, najlepiej w formie przypisów bibliograficznych. Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Manualna skrzynia biegów z przesuwnymi kołami zębatymi.

Skrzynia biegów – mechanizm umożliwiający zmianę przełożenia, a przez to służący do efektywnego przekazywania mocy wytwarzanej przez silnik do napędu maszyny roboczej lub pojazdu. Przełożeniem nazywa się stosunek prędkości obrotowej na wale wyjściowym, do prędkości obrotowej na wale wejściowym. Zmiana przełożenia jest wprost proporcjonalna do zmiany przekazywanego momentu obrotowego.

Skrzynie biegów nie mogące przenosić obciążenia podczas zmiany biegów łączone są z silnikiem (napędem) za pomocą sprzęgła, albo są przełączane na postoju urządzenia.

Biegiem w skrzyni biegów nazywa się realizowanie konkretnego przełożenia.

Rodzaje skrzyń biegów

Przekrój planetarnej skrzyni biegów

Shimano XT tylna przerzutka w rowerze górskim

• mechaniczne – zmianę przełożeń uzyskuje się za pomocą przekładni zębatych. Są to popularne skrzynie z ręczną dźwignią zmiany biegów. Koła przekładni pozostają w ciągłym zazębieniu. Odpowiednie przełożenie, a zatem i drogę przepływu mocy w przekładni, wybiera się poprzez system synchronizowanych sprzęgieł, sterowany drążkiem zmiany biegów. W starych konstrukcjach skrzyń biegów, które nie były wyposażone w synchronizatory, zmiana biegów była procesem wielostopniowym (tzw. „podwójne wysprzęglanie”):
  1. rozłączenie sprzęgła głównego,
  2. zmiana biegu na luz i ponowne wsprzęglenie,
  3. międzygaz – podniesienie prędkości obrotowej wału silnika w celu wyrównania prędkości obrotowych kół przekładni,
  4. wysprzęglenie i wybór odpowiedniego biegu,
  5. wsprzęglenie.
• Sekwencyjne – rodzaj skrzyń mechanicznych, stosowanych w motocyklach oraz rzadziej w samochodach, w których zmiana przełożenia realizowana jest za pomocą dźwigni, mającej możliwość jednorazowo zmiany tylko o jeden bieg (w górę lub w dół). Po zastosowaniu sterowania za pomocą elektroniki, trafiły również do samochodów.
• Hydromechaniczne – zmianę przełożenia uzyskuje się za pośrednictwem zmiany szybkości krążenia cieczy w przekładni hydrokinetycznej i przekładni zębatej, zwykle planetarnej. Są to zazwyczaj automatyczne lub półautomatyczne skrzynie biegów.
• Bezstopniowe – przełożenie realizowane jest za pomocą pasa klinowego specjalnej konstrukcji, opasującego dwie pary kół stożkowych, które rozsuwając się lub zsuwając powodują płynną zmianę przełożenia. Jego wartość w takiej konstrukcji może być dowolna w pewnych granicach. Stosowane głównie w kombajnach oraz nowoczesnych ciągnikach rolniczych, a także w skuterach.

Usterki skrzyń biegów

Skrzynia biegów jest bardzo złożonym elementem każdego samochodu. Mimo że jest wykonana bardzo precyzyjnie i z materiałów najwyższej jakości to jest narażona na bardzo duże przeciążenia. Do najczęściej występujących objawów usterek samochodowych skrzyń biegów można zaliczyć:

• kłopoty ze zmianą biegu lub też wydłużenie czasu niezbędnego do wykonania każdego przełożenia,
• niepokojące dźwięki dochodzące podczas jazdy z okolicy skrzyni biegów,
• wyciek płynu ze skrzyni biegów, prowadzący do spadku jego poziomu w przekładni automatycznej,
• drgania i szarpnięcia, do których dochodzi podczas jazdy^[1].

Przypisy