Skylaks z Kariandy

Skylaks z Kariandy (gr. Σκύλαξ ο Καρυανδεύς) – grecki podróżnik i żeglarz pochodzący z Karii, żyjący w VI w. p.n.e.

Około roku 515 p.n.e. król perski Dariusz I wysłał Skylaksa do Indii w celu zbadania biegu rzeki Indus. Wyprawa rozpoczęła się w Gandharze, najprawdopodobniej gdzieś w dolinie rzeki Kabul. Płynąc rzeką Indus, na wschód, Skylaks i jego towarzysze dotarli do Oceanu Indyjskiego, a potem aż do Morza Czerwonego. Wyprawa trwała trzydzieści miesięcy i poprzedzała atak Dariusza na Indie[1]. Jej przebieg Skylaks opisał w Periplus tes thalasses tes ojkumenes Europes kaj Asias kaj Libyes (Opłynięcie morza dookoła Europy, Azji i Libii)[2].

Skylaksowi przypisuje się również przepłynięcie Morza Śródziemnego i Czarnego od cieśniny Gibraltarskiej do Ceuty i Tangeru. Spisana przez niego relacja z tej podróży (periplus, dosł. „opłynięcie”) jest najstarszym zachowanym greckim przewodnikiem żeglarskim. Wymienia w nim kolejno nazwy najważniejszych krain, miast, rzek, gór, zatok, cieśnin, wysp, podaje odległości między nimi a także opisuje zamieszkujące te krainy ludy.

Bożena Gierek uważa, że Periplus, napisany ok. 600 r. p.n.e., zaginął, a znamy jedynie jego fragmenty cytowane w pracach Awienusa, Herodota i Strabona[3].

Obok pracy Herodota jest to podstawowe źródło o najstarszym podziale plemiennym Italii, Bałkanów, Anatolii, wybrzeży Morza Czarnego i północnej Afryki. Na szczególną uwagę zasługuje w nim najstarszy opis Kartaginy.

Skylaksa wspomina też Strabon[4].

Przypisy

  1. ↑ Herodot 4, 44 "Przeważną część Azji odkrył Dariusz, który chciał się dowiedzieć, gdzie wpada do morza rzeka Indus, co to jedyna ze wszystkich rzek prócz Nilu zawiera krokodyle; dlatego między innymi, którym ufał, że powiedzą prawdę, wysłał z flotą także Skylaksa z Karyandy. Ci więc ruszyli z miasta Kaspatyros i krainy paktyickiej i płynęli w dół rzeki ku wschodowi i słońca wzejściu aż do morza; potem żeglowali przez morze na zachód i w trzydziestym miesiącu przybyli na to miejsce, skąd egipski król wysłał był Fenicjan, o których przedtem mówiłem, celem opłynięcia Libii. Gdy zatem oni objechali Azję, podbił Dariusz Indów i stał się panem tego morza." tekst pol. w tłumaczeniu S. Hammera; tekst gr.; tekst ang.
  2. ↑ Praca zbiorowa: Wielka Historia Świata. T. 4. Poznań: Polskie Media Amer.Com, 2005, s. 37. ISBN 83-7425-025-9.
  3. ↑ Bożena Gierek, Celtowie, Kraków: Wydawnictwo Znak, 1998, s. 15-16, ISBN 83-7006-663-1, OCLC 830202463.
  4. ↑ Strabon 12, 4, 8 (ang.) opisując Bitynię oraz 13, 1, 4 (ang.) opisując Abydos (Azja Mniejsza); w 14, 2, 20 nazywa go "dawnym pisarzem" (Σκύλαξ ὁ παλαιὸς συγγραφεύς)

Bibliografia

  • Periplus Skylaksa z Karyandy, oprac. Krzysztof Głombiowski, Zbigniew I. Brzostowski i Aleksandra Hołomej, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2005.
  • Herodot, Dzieje, przekład Seweryn Hammer Spółdzielnia Wydawnicza „Czytelnik”, Warszawa 1954.
  • Geografia antyczna, M. S. Bodnarski, PWN, Warszawa 1957.