Slojd

Slojd (jęz. szw. slöjd – zręczność, biegłość) – wywodzący się ze Skandynawii system nauczania prac ręcznych w drewnie, metalu, tekturze, wiklinie. Jego prekursorem był Uno Cygnaeus, który w Finlandii w 1866 opracował program nauczania robót ręcznych i wprowadził do szkół jako odrębny przedmiot. W Szwecji slojd spopularyzował Otto Aron Salomon (1849-1907), założyciel seminarium nauczycielskiego w Naas, w którym wykształcenie zdobyło ok. 3 tys. nauczycieli z całej Europy.

Celem wychowawczym nauki zręczności (slojdu) było:

  • wpojenie dobrego smaku i miłości do pracy w ogóle,
  • wdrożenie szacunku do ciężkiej pracy fizycznej, lecz użytecznej,
  • rozwój uczucia niezależności i zaufania we własne siły,
  • przyzwyczajenie do porządku, dokładności, czystości i schludności,
  • rozwój oka, zmysłu dotykowego, poczucia formy, jak i zręczności ręki,
  • przyzwyczajenie do uwagi, pomysłowości, do wytrwałości i cierpliwości,
  • pobudzenie rozwoju sił fizycznych,
  • zręczność w posługiwaniu się przyrządami,
  • dokładne wykonanie robót[1].

Na ziemiach polskich slojd wprowadzono w latach 80. XIX w. do szkół galicyjskich oraz królestwa Polskiego (Maria Dunin-Sulgustowska, Józef Przyłuski, Franciszek Pększyc, Józef Siedmiograj). Początkowo slojdu uczono zgodnie ze wzorami szwedzkimi, ulegał on jednak modyfikacjom, jednak zgodnie z założeniami systemu skandynawskiego.

W Polsce międzywojennej twórcą koncepcji nauczania prac ręcznych – polskiej odmiany slojdu, był Władysław Przanowski założyciel i dyrektor Państwowego Instytutu Robót Ręcznych w Warszawie[2][3][4][5][6][7]. Opracował on programy nauczania prac ręcznych w szkołach i seminariach nauczycielskich oraz podstawy metodyki nauczania tego przedmiotu, przede wszystkim: Dydaktyka pracy ręcznej („Encyklopedia wychowania”, Warszawa 1936) oraz liczne artykuły w kwartalniku „Praca Ręczna w Szkole”.

Przypisy

  1. ↑ https://www.pulib.sk/web/kniznica/elpub/dokument/Lukac1/subor/Uberman.pdf.
  2. ↑ slojd, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-03-09].
  3. ↑ W. Ambroziewicz, Władysław Przanowski i jego dzieło. Warszawa: PZWS, 1964, s. 89, 135.
  4. ↑ P. Gołdyn, Wkład Wielkopolan wschodnich w rozwój oświaty w Polsce w pierwszej połowie XX wieku. Wybrane przypadki. „Lubelski Rocznik Pedagogiczny” T. 35: 2016 nr 4, s. 172.
  5. ↑ T. Aleksander, Wykorzystanie pracy do stymulowania rozwoju dzieci i młodzieży w systemach wychowawczych XX wieku. „Horyzonty Wychowania” 2015 vol. 14 nr 30, s. 42.
  6. ↑ H. Thorbjörnsson, Swedish educational sloyd – an international success. „Tidskrift för Lärarutbildning och Forskning” 2006 nr 2/3, s. 24.
  7. ↑ K. Jakubiak, Społeczny i wychowawczy sens pracy oraz wychowania gospodarczego Polaków od XVIII wieku do początków XX wieku. „Labor et Educatio” 2013 nr 1, s. 10–11.

Bibliografia

  • slojd, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2018-03-09].
  • Wiktor Ambroziewicz, Władysław Przanowski i jego dzieło. Warszawa: PZWS, 1964.
  • M. Uberman, Prace (roboty) ręczne wyzwaniem dla edukacji dziecka XXI wieku [1].