Smardz półwolny
 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek | smardz półwolny |
| Nazwa systematyczna | |
| Morchella semilibera DC. Fl. Franç., Edn 3 (Paris) 2: 212 (1805) | |
Smardz półwolny (Morchella semilibera DC.) – gatunek grzybów należący do rodziny smardzowatych (Morchellaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Morchella, Morchellaceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].
- Helvella hybrida Sowerby 1799
- Mitrophora hybrida (Sowerby ex Grev.) Boud.
- Mitrophora rimosipes (DC.) Lév. 1846
- Mitrophora semilibera (DC.) 1846
- Morchella acuta Velen.
- Morchella hybrida Pers. 1801
- Morchella rimosipes DC. 1805
- Morchella semilibera DC. 1805
- Morilla rimosipes (DC.) Quél. 1886
- Morilla semilibera (DC.) Quél. 1886
- Phallus gigas Batsch:Fr 1783
- Morchella gigas (Batsch:Fr.) Pers.1801
- Eromitra gigas (Batsch:Fr.) Lév. 1855
- Ptychoverpa gigas (Batsch:Fr.) 1907
- Phallus undosus Batsch:Fr. 1783
- Morchella undosa (Batsch:Fr.) Pers.1801
- Phallus crassipes Vent.:Fr. 1783
- Morchella Crassipes (Vent.:Fr.) Pers.1801[2].
W piśmiennictwie mykologicznym często zaliczany był do rodzaju Mitrophora jako mitrówka półwolna (Mitrophora semilibera)[3]. Na podstawie najnowszych badań włączony został do rodzaju Morchella (smardz)[4].
Morfologia
Owocniki mają wysokość do 20–30 cm. Główka kształtu dzwonkowato-stożkowatego zabarwiona jest brązowo, w odcieniach żółto- lub oliwkowobrązowym. Zrasta się w swej górnej połowie z białym trzonem, wyraźnie od niej dłuższym. Cały grzyb wewnątrz jest pusty, o cienkim miąższu, bez wyraźnego smaku i zapachu. Jest jadalny[3].
Występowanie i siedlisko
Znane jest występowanie smardza półwolnego w Europie i Ameryce Północnej[5]. W Polsce występuje na obszarze całego kraju, ale jest rzadki. Podano około 100 jego stanowisk[6]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status R – potencjalnie zagrożony z powodu ograniczonego zasięgu geograficznego i małych obszarów siedliskowych[7]. Od 2014 r. w Polsce jest objęty ochroną częściową grzybów (chronione są okazy rosnące poza terenem ogrodów, upraw ogrodniczych, szkółek leśnych oraz poza terenami zieleni)[8]. W latach 1983–2014 podlegał ochronie ścisłej[6].
Grzyb podziemny, prawdopodobnie saprotrof. Występuje w żyznych, wilgotnych i cienistych lasach, zaroślach nadrzecznych, różnego typu zadrzewieniach, parkach, ogrodach. Często spotykany jest pod jesionami[6].
Przypisy
- ↑ a b Index Fungorum [dostęp 2013-11-12] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [dostęp 2019-05-09] (ang.).
- ↑ a b E. Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2.
- ↑ Franck Richard i inni, True morels (Morchella, Pezizales) of Europe and North America: evolutionary relationships inferred from multilocus data and a unified taxonomy, 2015.
- ↑ Występowanie smardza półwolnego na świecie (mapa), Discover Life Maps [dostęp 2021-06-20].
- ↑ a b c Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.
- ↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 0 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.
Media użyte na tej stronie
Autor: Dan Molter, Licencja: CC BY-SA 3.0
A fruit body of the fungus Morchella punctipes Peck. Photographed in Strouds Run State Park, Athens, Ohio, USA. Original photo cropped by uploader.