Smardzewice

Smardzewice

wieś
Kościół św. Anny - sanktuarium
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Powiat	tomaszowski
Gmina	Tomaszów Mazowiecki
Wysokość	185 m n.p.m.
Liczba ludności (2018)	1966
Strefa numeracyjna	44
Kod pocztowy	97-213[1]
Tablice rejestracyjne	ETM
SIMC	0553733
Położenie na mapie gminy wiejskiej Tomaszów Mazowiecki Smardzewice
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Smardzewice
Położenie na mapie województwa łódzkiego Smardzewice
Położenie na mapie powiatu tomaszowskiego Smardzewice
51°28′28″N 20°01′40″E/51,474444 20,027778

Smardzewice – wieś w Polsce położone w województwie łódzkim, w powiecie tomaszowskim, w gminie Tomaszów Mazowiecki nad Zalewem Sulejowskim. 7 km od miasta Tomaszów Mazowiecki^[2].

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii świętej Anny^[3].

Położenie

W okolicy położony jest Ośrodek Hodowli Żubrów znajdujący się pod zarządem Kampinoskiego Parku Narodowego. Znane jest także sanktuarium św. Anny oraz legendarne miejsce jej objawienia się (ulica Wesoła, koło „sadzawki” – niedaleko kaplicy).

W Smardzewiciach znajdują się Tomaszowskie Kopalnie Surowców Mineralnych „Biała Góra” wydobywające kwarc, należące do niemieckiej firmy „Quarzwerke”^[4].

Jedno z wyrobisk odkrywkowych kopalń „Biała Góra” w Smardzewicach

Historia wsi

W 1399, w księdze ziemskiej piotrkowskiej oznaczonej nr I, na karcie 21, został w gronie świadków wymieniony Marcin ze Smardzewic. Zapiska wspomniana tylko w jednym źródle historycznym i trudna do zweryfikowania, gdyż wszystkie księgi ziemskie piotrkowskie spłonęły w Warszawie podczas II wojny światowej.

Pierwsza udokumentowana pisemna wzmianka o Smardzewicach pochodzi z roku 1412. W dokumencie dotyczącym rozgraniczenia dóbr kapituły włocławskiej od dóbr szlacheckich Trzebiatów i Błogie, będących w posiadaniu cześnika sieradzkiego Dobiesława z Błogiego i Michała z Radoni – w gronie kilku wsi biskupich występują Smardzewice (Smargowicze). Południowo-wschodnią, prawobrzeżną granicę dóbr biskupich wyznaczył i dokument sporządził skarbnik powiatu opoczyńskiego Jaszko Radwański z pomocą woźnego sądowego tegoż powiatu, Łobody. Oblatowano [wpisano w akta] go 21 maja 1412 w obecności dostojnych panów: sędziego Piotra z Widawy, podkomorzego Jakuba, podsędka sieradzkiego Świętosława, podsędka łęczyckiego Prandoty, Chebdy z Niewiesia, Stanisława z Drużbic oraz innych licznie zgromadzonych wiarygodnych.

W 1509 w Smardzewicach wzniesiony zostaje dwór biskupi w którym mieści się kaplica. Kapelanem jej zostaje mianowany w tym roku, po śmierci dotychczasowego kapelana Świętosława, sekretarz kancelarii królewskiej Jan z Wolborza.

Według legendy i zapisków kościelnych w 1620 jednemu z gospodarzy Smardzewic objawiła się święta Anna^[5].

Na terenie wsi znajduje się sanktuarium św. Anny, dedykowane matce Najświętszej Maryi Panny, babci Pana Jezusa, parafia (oficjalnie od 26 lipca 1975)^[6] oraz klasztor Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych (franciszkanów) i ich nowicjat.

W 1974 uruchomiono elektrownię wodną „Smardzewice” na zaporze czołowej Zalewu Sulejowskiego. Przez wieś przebiega pieszy Szlak Rekreacyjny Rzeki Pilicy. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa piotrkowskiego, zaś przed 1975 do województwa kieleckiego.

W Smardzewicach 13 kwietnia 2013 odbył się zlot samochodów Mustang organizowany przez Mustang Klub Polska. Impreza relacjonowana była przez telewizje TVN Turbo, TVP Łódź oraz przez lokalną telewizję TV Tomaszów Mazowiecki.

Transport

Przez Smardzewice jeżdżą bezpośrednio zarówno do Tomaszowa Mazowieckiego, Opoczna, Sulejowa, Sławna i Karolinowa

Usługi przewozowe zostały obsługiwane przez MZK Tomaszów Mazowiecki, PKS Opoczno oraz prywatne busy, natomiast komunikacja miejska ma numer linii 40.

przez miejscowość biegnie Łódzka magistrala rowerowa (ukł, W-E)

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa^[7] na listę zabytków wpisane są obiekty:

• zespół klasztorny franciszkanów, nr rej.: 343 z 21.06.1967:
  • kościół pw. św. Anny, 1683-99, nr rej.: 461 z 28.02.1957
  • klasztor, obecnie plebania, 1 poł. XVIII w.
  • dzwonnica, 1722
  • kaplica, XVIII/XIX w.
  • ogrodzenie klasztoru z dwiema basztami, XVIII w.
• krzyż modrzewiowy z 1620 roku
• replika XVII-wiecznej studni z bijącym źródłem

Osoby związane ze Smardzewicami

• Jan Stanisław Zbąski (1639–1697) – biskup warmiński;
• Seweryn Dziubałtowski (1883–1944) – botanik, prof. SGGW
• Bohdan Łoziński (1873–1939) – działacz społeczny, właściciel kopalni „Biała Góra”
• Józef Panfil (1958–) – polski artysta malarz

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Smardzewice 1.) w 1521, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 866 .
• Klasztor i parafia franciszkanów w Smardzewicach