Smerek (wieś)

Smerek
wieś
Ilustracja
Kryty basen kąpielowy i hotel w Smereku
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

leski

Gmina

Cisna

Wysokość

644 m n.p.m., inne źródło 550[1][2] m n.p.m.

Liczba ludności (2011)

132[3][4]

Strefa numeracyjna

13

Kod pocztowy

38-607[5]

Tablice rejestracyjne

RLS

SIMC

0347880[6]

Położenie na mapie gminy Cisna
Mapa konturowa gminy Cisna, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Smerek”
Położenie na mapie Polski
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Smerek”
Położenie na mapie powiatu leskiego
Mapa konturowa powiatu leskiego, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Smerek”
Ziemia49°10′36″N 22°26′01″E/49,176667 22,433611

Smerek (w latach 1977–1981 Świerków[7]) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Cisna[6][8], w Bieszczadach. Leży przy DW897. Wieś graniczy ze Strzebowiskami oraz z Wetliną.

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

Historia

Wieś położona jest 644 m n.p.m.[9], przy ujściu potoku Smerek (dawniej Smrek) do Wetliny (dopływ Solinki). Nazwa wsi Smerek pochodzi od słowackiej nazwy świerka (smrek)[10]. Wieś lokowana była na prawie wołoskim, powstała przez 1529 roku, należała pierwotnie do rodu Kmitów[10].

Założona została nad potokiem Niedźwiedź – dopływem Wetlinki. W 1580 roku przeszła z rąk Kmitów do rodziny Herburtów, a następnie zmieniała właścicieli[11]. W 1785 roku liczyła 410 mieszkańców[12]. Po 1908 roku majątek ziemski został wykupiony przez wiedeńską firmę handlu drzewnego i do jej przysiółka Beskid, położonego wyżej doprowadzono kolej wąskotorową[13]. W 1932 przedstawiciele rodziny Borek-Prek ze Lwowa (zapisywanej także Borck Prek), Lucja, Klementyna i Ksawery ze Lwowa, objęli wieś we własność; od 1938 do 1938 właścicielem był Lucjan Borek-Prek, zamieszkujący w pobliskiej Kalnicy[14]. Wieś leżała w pasie przenikania się wpływów łemkowskich i bojkowskich[15].

W pierwszej połowie XIX wieku i ponownie od lat 30. XX wieku we wsi działała szkoła[16]. W 1921 roku wieś liczyła 107 domów i 674 mieszkańców, w tym 564 wyznania greckokatolickiego, 58 rzymskokatolickiego i 43 żydów[12]. Dwór leżał na prawym brzegu potoku Niedźwiedź[17]. Z przemysłu, istniały dwa młyny wodne i tartak parowy w przysiółku Beskid, powstały ok. 1908-1909[18].

Bezpośrednio po działaniach II wojny światowej, w rejonie Smereka i pobliskich wsi stacjonowała sotnia UPA „Wesołego”, licząca poniżej 200 partyzantów[19]. Od połowy 1945 do połowy 1946 roku cała ludność wsi została przesiedlona przymusowo do Ukraińskiej SRR (przeznaczono do przesiedlenia 691 osób)[20]. Pod koniec lat 40. było tam jedynie kilka domów, po czym w latach 60. zbudowano nowe domy, PGR i ośrodek wczasowy PKP[19]. Wieś jest siedzibą sołectwa, obejmującego Jaworzec, Łuh i Zawój[19]. W 1995 roku liczyła 43 domy i 104 mieszkańców[12].

W 1875 roku powstała tam cerkiew pw. św. Wielkiego Męczennika Dymitra, zniszczona prawdopodobnie podczas II wojny św.[21]. Do 1947 miejscowa parafia należała do dekanatu baligrodzkiego, diecezji przemyskiej.Obecnie parafia w Baligrodzie pw. Niepokalanego Poczęcia NMP należy do dekanatu Lesko.

We wsi znajduje się duży obiekt hotelowy oraz kryta pływalnia z basenem kąpielowym o dł. 25 m, głębokość 3 m (przy zeskoku).

Zobacz też

Przypisy

  1. Trasa 3 – Połonina Wetlińska z Brzegów Górnych i Smereka, [w:] Piotr Sieńko i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 60, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
  2. Trasa 4 – Jasło ze Smereka i Cisnej, [w:] Piotr Sieńko i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 60, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
  3. Wieś Smerek w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2017-03-19] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  4. GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-18].
  5. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1163 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  6. a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  7. Zarządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej I Ochrony Środowiska z dnia 9 sierpnia 1977 r. w sprawie zmiany nazw niektórych miejscowości w województwach: krośnieńskim, nowosądeckim, przemyskim, rzeszowskim i tarnobrzeskim (M.P. z 1977 r. nr 21, poz. 112)
  8. Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  9. Smerek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 871.
  10. a b Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 315.
  11. Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 318.
  12. a b c Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 328.
  13. Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 335.
  14. Smerek. warholic.tripod.com. [dostęp 2014-11-16]. (ang.).
  15. Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 320.
  16. Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 325-326.
  17. Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 334.
  18. Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 335-337.
  19. a b c Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 324.
  20. Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 325.
  21. Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 330.

Bibliografia

  • Stanisław Kryciński (opr.): Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy. Część 2. Gmina Cisna. Warszawa: Wydawnictwo Stanisław Kryciński, 1996. ISBN 83-85531-07-6.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Subcarpathian Voivodeship location map.svg
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
  • N: 50.9 N
  • S: 48.95 N
  • W: 21.03 E
  • E: 23.66 E
POL województwo podkarpackie flag.svg
Flaga województwa podkarpackiego
Powiat leski location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map
Smerek swimming pool.jpg
Autor: unknown, Licencja: CC BY 2.5
swimming poool in Smerek
Cisna (gmina) location map.png
Autor: Smat, Licencja: CC BY-SA 2.0
Location map