Smerek (wieś)
| wieś | |
 Kryty basen kąpielowy i hotel w Smereku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna | 13 |
| Kod pocztowy | 38-607[5] |
| Tablice rejestracyjne | RLS |
| SIMC | 0347880[6] |
Położenie na mapie gminy Cisna _location_map.png "Mapa lokalizacyjna gminy Cisna") | |
Położenie na mapie Polski  (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de | |
Położenie na mapie województwa podkarpackiego  | |
Położenie na mapie powiatu leskiego  | |
 49°10′36″N 22°26′01″E/49,176667 22,433611 | |
Smerek (w latach 1977–1981 Świerków[7]) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie leskim, w gminie Cisna[6][8], w Bieszczadach. Leży przy DW897. Wieś graniczy ze Strzebowiskami oraz z Wetliną.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.
Historia
Wieś położona jest 644 m n.p.m.[9], przy ujściu potoku Smerek (dawniej Smrek) do Wetliny (dopływ Solinki). Nazwa wsi Smerek pochodzi od słowackiej nazwy świerka (smrek)[10]. Wieś lokowana była na prawie wołoskim, powstała przez 1529 roku, należała pierwotnie do rodu Kmitów[10].
Założona została nad potokiem Niedźwiedź – dopływem Wetlinki. W 1580 roku przeszła z rąk Kmitów do rodziny Herburtów, a następnie zmieniała właścicieli[11]. W 1785 roku liczyła 410 mieszkańców[12]. Po 1908 roku majątek ziemski został wykupiony przez wiedeńską firmę handlu drzewnego i do jej przysiółka Beskid, położonego wyżej doprowadzono kolej wąskotorową[13]. W 1932 przedstawiciele rodziny Borek-Prek ze Lwowa (zapisywanej także Borck Prek), Lucja, Klementyna i Ksawery ze Lwowa, objęli wieś we własność; od 1938 do 1938 właścicielem był Lucjan Borek-Prek, zamieszkujący w pobliskiej Kalnicy[14]. Wieś leżała w pasie przenikania się wpływów łemkowskich i bojkowskich[15].
W pierwszej połowie XIX wieku i ponownie od lat 30. XX wieku we wsi działała szkoła[16]. W 1921 roku wieś liczyła 107 domów i 674 mieszkańców, w tym 564 wyznania greckokatolickiego, 58 rzymskokatolickiego i 43 żydów[12]. Dwór leżał na prawym brzegu potoku Niedźwiedź[17]. Z przemysłu, istniały dwa młyny wodne i tartak parowy w przysiółku Beskid, powstały ok. 1908-1909[18].
Bezpośrednio po działaniach II wojny światowej, w rejonie Smereka i pobliskich wsi stacjonowała sotnia UPA „Wesołego”, licząca poniżej 200 partyzantów[19]. Od połowy 1945 do połowy 1946 roku cała ludność wsi została przesiedlona przymusowo do Ukraińskiej SRR (przeznaczono do przesiedlenia 691 osób)[20]. Pod koniec lat 40. było tam jedynie kilka domów, po czym w latach 60. zbudowano nowe domy, PGR i ośrodek wczasowy PKP[19]. Wieś jest siedzibą sołectwa, obejmującego Jaworzec, Łuh i Zawój[19]. W 1995 roku liczyła 43 domy i 104 mieszkańców[12].
W 1875 roku powstała tam cerkiew pw. św. Wielkiego Męczennika Dymitra, zniszczona prawdopodobnie podczas II wojny św.[21]. Do 1947 miejscowa parafia należała do dekanatu baligrodzkiego, diecezji przemyskiej.Obecnie parafia w Baligrodzie pw. Niepokalanego Poczęcia NMP należy do dekanatu Lesko.
We wsi znajduje się duży obiekt hotelowy oraz kryta pływalnia z basenem kąpielowym o dł. 25 m, głębokość 3 m (przy zeskoku).
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Trasa 3 – Połonina Wetlińska z Brzegów Górnych i Smereka, [w:] Piotr Sieńko i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 60, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
- ↑ Trasa 4 – Jasło ze Smereka i Cisnej, [w:] Piotr Sieńko i inni, Niezbędnik turystyczny – Bieszczady, Piwniczna-Zdrój: Agencja Wydawnicza WiT, 2021, s. 60, ISBN 978-83-89580-21-4 (pol.).
- ↑ Wieś Smerek w liczbach, Polska w liczbach [dostęp 2017-03-19] (pol.), liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-03-18].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1163 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Zarządzenie Ministra Administracji, Gospodarki Terenowej I Ochrony Środowiska z dnia 9 sierpnia 1977 r. w sprawie zmiany nazw niektórych miejscowości w województwach: krośnieńskim, nowosądeckim, przemyskim, rzeszowskim i tarnobrzeskim (M.P. z 1977 r. nr 21, poz. 112)
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Smerek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 871.
- ↑ a b Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 315.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 318.
- ↑ a b c Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 328.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 335.
- ↑ Smerek. warholic.tripod.com. [dostęp 2014-11-16]. (ang.).
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 320.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 325-326.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 334.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 335-337.
- ↑ a b c Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 324.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 325.
- ↑ Kryciński (opr.) 1996 ↓, s. 330.
Bibliografia
- Stanisław Kryciński (opr.): Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy. Część 2. Gmina Cisna. Warszawa: Wydawnictwo Stanisław Kryciński, 1996. ISBN 83-85531-07-6.
Linki zewnętrzne
- Smerek, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 871.
Media użyte na tej stronie
(c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de
Location map of Poland
Autor: SANtosito, Licencja: CC BY-SA 4.0
Location map of Podkarpackie Voivodeship. Geographic limits of the map:
- N: 50.9 N
- S: 48.95 N
- W: 21.03 E
- E: 23.66 E
Flaga województwa podkarpackiego
