Smolarek łuskowany

Smolarek łuskowany

Myrmecocichla formicivora[1]
(Wilkes, 1817)
Samiec (widoczna biała plamka na barkówkach)
Samica. Zdjęcie z prowincji Gauteng, RPA
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	wróblowe
Podrząd	śpiewające
Rodzina	muchołówkowate
Podrodzina	kląskawki
Rodzaj	Myrmecocichla
Gatunek	smolarek łuskowany
Synonimy
Motacilla formicivora Wilkes, 1817 Myrmecocichla formicivora (Vieillot, 1818)[1]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2]
najmniejszej troski

Smolarek łuskowany^[3] (Myrmecocichla formicivora) – gatunek małego ptaka z rodziny muchołówkowatych (Muscicapidae), podrodziny kląskawek (Saxicolinae). Występuje w Afryce Południowej. Nie jest zagrożony wyginięciem.

Taksonomia

Po raz pierwszy gatunek opisał John Wilkes, autor Encyclopaedia Londinensis. Opis ukazał się w tomie 16 wspomnianego dzieła. Wilkes nadał nowemu gatunkowi nazwę Motacilla formicivora^[4]; stosowany zapis to (Wilkes, 1817)^[5][6], jednak niektóre źródła, np. obszerne Die Vögel Afrikas Antona Reichenowa, niesłusznie^[7] przyznają pierwszeństwo Vieillotowi^[8]. Holotyp pochodził z okolic rzek Sundays i Swartkops^[4]. Niektórzy autorzy sugerują, że smolarek łuskowany i brunatny (Myrmecocichla aethiops) są konspecyficzne^[5]. M. formicivora jest gatunkiem monotypowym^[5][6].

Morfologia

Długość ciała wynosi 17–18 cm, masa ciała – 35–51 g^[5]. Wymiary szczegółowe według Antona Reichenowa: długość skrzydła 95–103 mm, ogona – 65–70 mm, dzioba – 19–20 mm, skoku – 33–36 mm^[8]. Ogółem upierzenie smolarka łuskowanego ma kolor jednolicie ciemnobrązowy. W locie widać biały pas utworzony na skrzydle przez białe nasady lotek I rzędu. Samiec jest ciemnobrązowy, na barkówkach ma białą plamkę. Samice i młode są jaśniejsze, nie mają białej plamki^[9]. Smolarki łuskowane są bardzo podobne do smolarków brunatnych^[5].

Zasięg występowania

Smolarek łuskowany występuje we wschodniej Namibii, południowo-zachodnim Zimbabwe na południe po Republikę Południowej Afryki, Suazi i Lesotho^[5]. BirdLife International szacuje zasięg na 2,09 mln km²^[10].

Ekologia

Środowiskiem życia smolarka łuskowanego są otwarte tereny trawiaste, półpustynne zakrzewienia, trawiaste wzgórza i otwarta, spustynniała sawanna^[11]. Pożywienie M. formicivora stanowią głównie mrówki i termity^[5]. Zimą żerują głównie na ziemi, latem wolą polować z gałęzi. Prócz mrówek i termitów jedzą również chrząszcze, prostoskrzydłe, pluskwiaki i gąsienice, dwuparce i solfugi; również owoce^[11].

Lęgi

Okazjonalnie gniazduje kooperatywnie; parze pomagają wtedy ich młode z poprzedniego lęgu^[11]. Sezon lęgowy trwa od września do grudnia w Botswanie, od sierpnia do kwietnia w RPA^[5]. Smolarek łuskowany gniazduje w norach długich na 30–150 cm. Wydrąża je samemu w piaszczystych skarpach lub nad norą mrównika afrykańskiego (Orycteropus afer). Kopią oba ptaki z pary, zajmuje im to 8 do 10 dni. Gniazdo to miseczka z suchych traw i korzeni. W zniesieniu znajduje się 2–7 jaj (zwykle 3)^[11] o wymiarach 25–26 na 19 mm^[8]. Samica wysiaduje przez 14–15 dni. Młode są karmione przez oba ptaki z pary, czasem także pomocników. Opuszczają gniazdo po 15–18 dniach, a przez kolejne 7–10 nadal wymagają karmienia przez rodziców. Później nadal jednak używają nor jako schronienia i miejsca odpoczynku^[11].

Niekiedy pasożytami lęgowymi smolarków łuskowanych stają się miodowody duże (Indicator indicator). Jaja bywają zjadane przez Rhabdomys pumilio^[11].

Status

IUCN uznaje smolarka łuskowanego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1998 (stan w 2020). BirdLife International ocenia trend populacji na stabilny^[10]. Ptak pospolity w całym swoim zasięgu, rzadszy jedynie we wschodniej części zasięgu; w Zimbabwe stwierdzony zaledwie dwukrotnie^[5].

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).