Smolucha świerkowa

Smolucha świerkowa
	; Starsze owocniki na martwym pniu sosny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	Ischnodermataceae
Rodzaj	smolucha
Gatunek	smolucha świerkowa
	Nazwa systematyczna
	Ischnoderma benzoinum (Wahlenb.) P. Karst.; Acta Soc. Fauna Flora fenn. 2(no. 1): 32 (1881)

Młode owocniki

Hymenofor

Smolucha świerkowa (Ischnoderma benzoinum (Wahlenb.) P. Karst.) – gatunek grzybów z rodziny Ischnodermataceae^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Ischnoderma, Ischnodermataceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1826 r. Georg Wahlenberg nadając mu nazwę Boletus benzoinus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1881 r. Petter Karsten, przenosząc go do rodzaju Ischnoderma^[1].

Niektóre synonimy naukowe^[2]

Boletus benzoinus Wahlenb. 1826
Boletus rubiginosus Schrad. 1794
Boletus velutinus Vahl 1794
Lasiochlaena benzoina (Wahlenb.) Pouzar 1937
Polyporus benzoinus (Wahlenb.) Fr. 1828
Polyporus guttatus Weinm. 1828
Polyporus morosus Kalchbr. 1869
Polyporus nigrorugosa Lloyd 1924
Polyporus pini-silvestris Allesch.
Polystictus benzoinus (Wahlenb.) Bigeard & H. Guill. 1913
Trametes benzoina (Wahlenb.) Fr. 1838
Ungulina benzoina (Wahlenb.) Singer 1929

Łacińska nazwa ischnoderma oznacza zwiędły lub pomarszczona skóra, resinosum znaczy balsamiczny zapach^[3]. Polską nazwę nadali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r.^[4]

Morfologia

Owocnik

Jednoroczna huba do podłoża przyrastająca bokiem. Pojedynczy owocnik ma kształt wachlarzowaty lub półkolisty, długość do 20 cm, szerokość do 14 cm i grubość do 2 cm. Powierzchnia górna młodych owocników filcowata, starszych naga, z lekkim połyskiem. Jest koncentrycznie strefowana. Młode owocniki mają barwę czerwonobrązową lub brązową, starsze stają się fioletowo-czarne od pokrywającej je żywicy. Brzeg jest cienki i zawsze jaśniejszej barwy, często falisty i wygięty w dół^[3].

Hymenofor

Wykształca się dopiero w końcowej fazie rozwoju owocnika. Rurki mają długość około 10 mm. Pory są okrągłe lub wielokątne i bardzo drobne; na 1 mm mieści się ich 4–6. Początkowo są białawe, potem coraz ciemniejsze, u starszych owocników brązowe. Po uciśnięciu ciemnieją^[3].

Miąższ

Ma grubość około 1 cm. U młodych owocników jest biały i mięsisty, u dojrzałych staje się ochrowy i twardy^[3].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki walcowate, gładkie, nieamyloidalne, o rozmiarach 5–6 × 2–2,5 μm. Cystyd brak. Podstawki 4-zarodnikowe o rozmiarach 10-15 × 3-4 μm^[3].

Występowanie i siedlisko

Występuje w rozproszeniu na półkuli północnej. Jest dość rzadki^[3]. W Polsce gatunek rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie^[5]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech^[4]. Według obserwacji z lat 2005-2014 w Polsce gatunek ten nie jest jednak bardzo rzadki^[6].

Rozwija się na pniach i pniakach martwych drzew iglastych^[4]

Znaczenie

Saprotrof wywołujący białą zgniliznę drewna. Grzyb niejadalny^[6].

Zawiera kwasy polyporenowe i ungulinowe wykazujące działanie bakteriobójcze^[7].

Gatunki podobne

smolucha bukowa (Ischnoderma resinosum). Występuje na drewnie drzew liściastych. Ma owocniki grubsze i jaśniejsze, a ich górna powierzchnia jest bardziej gładka. Brak różnic mikroskopowych między obydwoma gatunkami smoluch^[6].
jodłownica górska (Bondarzewia mesenterica), która również rośnie na drzewach iglastych, jednak tylko na ich korzeniach^[3].

Linki zewnętrzne

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [dostęp 2020-11-18] (ang.).
↑ Species Fungorum [dostęp 2014-04-25] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Dr Giuseppe Mazza. Ischnoderma benzoinum. [dostęp 2014-04-04].
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ ^a ^b ^c Atlas grzybów. Ischnoderma benzoinum (smolucha świerkowa). [dostęp 2014-04-04].
↑ Andrzej Szczepkowski. Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników. Studia i Materiały CEPL w Rogowie. R. 14. Zeszyt 32 / 3 / 2012

[if-1] Index Fungorum [dostęp 2020-11-18] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [dostęp 2014-04-25] (ang.).

[mazza-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Dr Giuseppe Mazza. Ischnoderma benzoinum. [dostęp 2014-04-04].

[checklist-4] Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1

[5] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[atlas-6] Atlas grzybów. Ischnoderma benzoinum (smolucha świerkowa). [dostęp 2014-04-04].

[szczepkowski-7] Andrzej Szczepkowski. Grzyby nadrzewne w innym świetle – użytkowanie owocników. Studia i Materiały CEPL w Rogowie. R. 14. Zeszyt 32 / 3 / 2012

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne