Smreczyński Staw

Smreczyński Staw

Smreczyński Staw, widok z Ornaku
Położenie
Państwo	Polska
Województwo	małopolskie
Lokalizacja	Dolina Kościeliska
Miejscowości nadbrzeżne	Kościelisko
Wysokość lustra	1226 m n.p.m.
Morfometria
Powierzchnia	0,75 ha
Głębokość • średnia • maksymalna	1,8 m 5,3 m
Objętość	13 540 m³
Hydrologia
Rodzaj jeziora	morenowe
Położenie na mapie Tatr Smreczyński Staw
Położenie na mapie Karpat Smreczyński Staw
49°13′21″N 19°51′52″E/49,222500 19,864444

Smreczyński Staw – polodowcowe jezioro morenowe w polskich Tatrach Zachodnich^[1]. Nazwa pochodzi od dawnej Hali Smreczyny^[2].

Opis

Smreczyński Staw, w tle m.in. Bystra, Błyszcz i Zadni Ornak

Staw znajduje się w górnej części Doliny Kościeliskiej, u wylotu Doliny Pyszniańskiej i Hali Smreczyny, na wysokości 1226 m. Powstał w zagłębieniu między morenami dwóch lodowców^[2]. Średnia głębokość – 1,8 m, głębokość maksymalna – 5,3 m, powierzchnia – 0,75 ha, pojemność – 13 540 m³. Przeźroczystość wody wynosi zaledwie 1,5–2 m^[3].

Otoczony jest lasem, ponad którym widoczne są szczyty: Smreczyński Wierch (2086 m n.p.m.), Kamienista (2126 m), Błyszcz (2158 m), zbocza Starorobociańskiego Wierchu (2178 m), przez które przebiega granica polsko-słowacka. Blisko stawu są dwie zarastające leśne polany: Wyżnia i Niżnia Smreczyńska^[4].

Przyroda

Od innych tatrzańskich jezior różni się wysokim rozwojem życia organicznego i występowaniem płazów; stwierdzono traszkę górską i karpacką oraz żabę trawną. Jest to jedno z nielicznych jezior tatrzańskich, które nie jest położone na dnie dzikiego kotła polodowcowego otoczonego stromymi ścianami, lecz na równinie w lesie^[1]. Brzegi są bagniste, porośnięte roślinami bagiennymi. W 1850 r. Kazimierz Wodzicki ocenił: „woda brunatna i śmierdząca, pełna robactwa”^[3].

Smreczyński Staw znajduje się na obszarze ochrony ścisłej „Pyszna, Tomanowa, Pisana”. W wodzie obfity fitoplankton, głównie bruzdnice^[3], oraz rzadki w Polsce słodkowodny krasnorost Batrachospermum^[2]. Nad brzegami rośnie czermień błotna – gatunek rzadki w Karpatach^[5]. Na stawie zatrzymują się na odpoczynek ptaki przelotne^[3].

Smreczyński Staw w kulturze

Górale uważali, że jezioro to nie ma dna. Według legendy, gdy pewien gazda zaczął kopać rów odwadniający, by spuścić z niego wodę i zamienić go na łąkę, głos z wody ostrzegł go, że zatopi wszystkie miejscowości, aż do morza^[3].

Smreczyński Staw był zwiedzany i podziwiany przez wielu znanych twórców. Malowali go m.in. Walery Eljasz-Radzikowski, Wojciech Gerson, Leon Wyczółkowski. Stefan Żeromski opisał go w II tomie Popiołów, a Seweryn Goszczyński w utworze Oda^[3].

Szlaki turystyczne

od krzyżówki z główną drogą biegnącą Doliną Kościeliską, tuż poniżej schroniska na Hali Ornak. Trasa zaczyna się na wysokości 1106 m n.p.m. i prowadzi przez ścisły rezerwat przyrody: długość 1,2 km, różnica wysokości 120 m (30 min, ↓ 25 min)^[4].

Przypisy