Smużka kaukaska

Smużka kaukaska

Sicista caucasica[1]
Vinogradov, 1925[2]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Nadgromada	żuchwowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	myszokształtne
Nadrodzina	skoczkowce
Rodzina	smużki
Rodzaj	smużka
Gatunek	smużka kaukaska
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
bliski zagrożenia

Smużka kaukaska^[4] (Sicista caucasica) – gatunek ssaka z rodziny smużek (Sminthidae).

Zasięg występowania

Smużka kaukaska występuje w zachodnim Wielkim Kaukazie w Rosji i Gruzji, na północnych stokach od rzeki Pszisz na wschód do północnego obszaru rzeki Kizgicz oraz na południowych zboczach w Abchazji; być może w przylegających terenach w Rosji^[5]. Doniesienia o występowaniu w Turcji, w górach nad Morzem Czarnym, przypuszczalnie dotyczą mylnie zidentyfikowanej smużki armeńskiej (S. armenica).

Taksonomia

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1925 rosyjski zoolog Boris Winogradow nadając mu nazwę Sicista caucasica^[2]. Holotyp pochodził z okolic Majkopu, na Kaukazie Północnym w Rosji^[6].

S. caucasica należy do zachodnio-górskiej grupy gatunkowej^[5]. Największe podobieństwo genetyczne występuje między S. caucasica i S. kluchorica^[5]. Ponieważ są one praktycznie nie do odróżnienia na podstawie wyglądu zewnętrznego i morfologii czaszki, trudno jest dokładnie określić zasięg geograficzny i wysokościowy^[7]. Gatunek ten wyróżnia spośród innych smużek liczba chromosomów (2n=32)^[3]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten takson za gatunek monotypowy^[5].

Etymologia

• Sicista: etymologia niejasna, J.E. Gray nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej; Palmer sugeruje że nazwa to pochodzi od tatarskiego słowa sikistan, oznaczającego „stadną mysz”, bazując na opisie Pallasa^[8]. Sam Pallas jednak wymienia nazwę tatarską dshilkis-sitskan („Dʃhilkis-Sitʃkan”), gdzie dshilkis to „stadny, żyjący w stadzie, gromadny” (łac. gregalis), natomiast sitskan to „mysz” (łac. mus, muris)^[9], por. w jedenastowiecznym słowniku Mahmuda z Kaszgaru: yılkı „stado” i sıçgan „mysz”^[10].
• caucasica: nowołac. Caucasicus „kaukaski”, od łac. Caucasius „kaukaski, z Kaukazu”, od Caucasus „Kaukaz”, od gr. Καυκασος Kaukasos „Kaukaz”^[11].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 43,6–68,9 mm, długość ogona 84–105,8 mm, długość ucha 9,2–12,8 mm, długość tylnej stopy 17,4–22 mm; masa ciała 5,8–7,2 g^[12]. Jest to niewielki ssak podobny z wyglądu do myszy o długim ogonie. Wierzch ciała od jasnobrązowego do ochrowo-brązowego z ciemną pręgą, brzuch biały lub żółtawy; także ogon z wierzchu jest ciemniejszy^[13].

Ekologia

Gryzoń ten jest spotykany w górach na wysokościach od 1400 do 2200 m n.p.m., na łąkach piętra subalpejskiego porośniętych wysoką trawą, rzadko w lasach. Optymalne środowisko znajduje na wysokości 1500 m n.p.m.^[3].

Smużka kaukaska jest aktywna tylko przez 3–3,5 miesiąca w roku, przez resztę czasu hibernuje. Szczyt aktywności przypada na przełom czerwca i lipca. Prowadzi naziemny tryb życia. W niewoli zjada owady, nasiona i jagody. W miocie rodzi się 4–6 młodych^[3].

Populacja

W rosyjskiej części zasięgu 25% drobnych gryzoni łapanych powyżej wysokości 1500 m n.p.m. to smużki kaukaskie; na 100 dołów-pułapek przypada od 1 do 24 smużek. W Abchazji gęstość populacji jest niższa. Nadmierny wypas trzód stanowi zagrożenie dla tego gatunku, w niektórych obszarach zagrożeniem jest także wycinanie wysokich traw. Ocenia się, że sprzyjające tym gryzoniom środowisko będzie się w dalszym ciągu kurczyło. Smużka kaukaska jest uznawana za gatunek narażony^[3].

Przypisy