Smyczyk obrzeżony

Smyczyk obrzeżony^[1] (Megalotomus junceus) – gatunek pluskwiaka z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny smyczykowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Europy Zachodniej po Daleki Wschód.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1763 roku przez Giovanniego Antonia Scopoliego pod nazwą Cimex junceus. Jako lokalizację typową wskazano Lublanę w Słowenii^[2]. W rodzaju Megalotomus umieszczony został w 1860 roku przez Franza Xavera Fiebera^[3], a jego gatunkiem typowym, pod synonimiczną nazwą Alydus limbatus, wyznaczony został w 1912 roku przez Wasilija Oszanina^[4].

Morfologia

Pluskwiak o wydłużonym, wąskim i pośrodku przewężonym ciele długości od 11 do 12 mm^[5]. Ciało porasta krótkie i odstające owłosienie^[6]. Głowa jest brązowoczarna^[1], szeroka, trójkątna w zarysie, zaopatrzona w wyłupiaste oczy złożone i czerwonawe przyoczka. Czułki są czarne, bardzo długie^[5][6], zbudowane z czterech walcowatych członów, spośród których pierwszy jest dłuższy od jednakowo długich drugiego i trzeciego, a czwarty jest najdłuższy, dłuższy niż drugi i trzeci razem wzięte^[5] i lekko ku dołowi zakrzywiony^[6]. Przedplecze jest brązowoczarne^[1], o kątach tylno-bocznych zaopatrzonych w wyraźne kolce. Tarczka jest trójkątna, barwy przedplecza z zażółconym wierzchołkiem. Półpokrywy są brązowe do czarnobrązowych z żółto rozjaśnionymi zewnętrznymi krawędziami przykrywek. Listewka brzeżna odwłoka jest wąska, ubarwiona czarno z jasnymi, żółtawymi plamkami^[5][6][1]. Odnóża są bardzo długie^[6], o walcowatych udach tylnej pary^[5] wyposażonych w kilka kolców na odsiebnych odcinkach tylnych krawędzi^[6]. Golenie są zwykle czerwonobrązowe z czarnymi szczytami, pozostałe części odnóży zaś czarne^[6][1].

Ekologia i występowanie

Owad ten zasiedla stanowiska otwarte, ciepłe i suche, zwłaszcza o podłożu wapiennym. Spotykany jest na murawach kserotermicznych, ugorach i przytorzach^[5][6][1]. Zarówno larwy jak i postacie dorosłe są fitofagami ssącymi soki roślinne^[1]. Do ich roślin pokarmowych należą: janowiec barwierski, komonica zwyczajna, koniczyny, szczodrzeńce, turzyca sztywna i żarnowiec miotlasty^[5][6]. Poza tym osobniki dorosłe ssą padlinę i odchody celem pozyskania substancji mineralnych^[1].

Aktywne osobniki spotyka się od lipca do października^[1], przy czym postacie dorosłe pojawiają się w sierpniu^[6]. Zimowanie odbywa się w stadium jaja^[1][6].

Gatunek o rozmieszczeniu transpalearktycznym^[5]. W Europie znany jest z Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Czarnogóry, Serbii, Macedonii Północnej oraz europejskiej części Rosji^[7][8]. W Azji zamieszkuje Syberię, Rosyjski Daleki Wschód, Kazachstan, Iran, Mongolię, Chiny i Koreę^[7].

W Polsce jest owadem rzadko spotykanym, znanym z pojedynczych stanowisk w pasie wyżyn, głównie z południowego wschodu kraju^[5]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek krytycznie zagrożony wymarciem (CR)^[9].

Przypisy