Sobór Świętych Piotra i Pawła w Mińsku

Sobór Świętych Piotra i Pawła

Сабор Святых апосталаў Пятра і Паўла

712Г000219
sobór parafialny
Państwo	Białoruś
Miasto wydzielone	Mińsk
Miejscowość	Mińsk
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Rosyjski Kościół Prawosławny
Eparchia	mińska
Sobór • nadający tytuł	od 1844 Świątobliwy Synod Rządzący
Wezwanie	Świętych Piotra i Pawła
Wspomnienie liturgiczne	Świętych Apostołów Piotra i Pawła - 29 czerwca/12 lipca
Historia Data rozpoczęcia budowy 1612 Data zamknięcia 1933 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna Data reaktywacji 1995
Dane świątyni Styl barokowy Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 2 Liczba ikonostasów 1 Ołtarz • liczba ołtarzy • wezwania ołtarzy bocznych 3 św. Katarzyny, Świętych Męczenników Wileńskich Liczba naw 3
Położenie na mapie Mińska Sobór Świętych Piotra i Pawła
Położenie na mapie Białorusi (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Sobór Świętych Piotra i Pawła
53°54′17,0″N 27°33′06,5″E/53,904722 27,551806
Strona internetowa

Sobór Świętych Piotra i Pawła – prawosławny sobór w Mińsku, w latach 1612–1799 główna świątynia męskiego monasteru, następnie cerkiew parafialna, w latach 1933–1941 i 1944–1991 nieczynna.

Cerkiew została zbudowana w 1612 razem z męskim monasterem pod tym samym wezwaniem, z fundacji grupy prywatnych ofiarodawców (prawosławnej szlachty i mieszczan z powiatu mińskiego) oraz miejscowego prawosławnego bractwa. Jednym z fundatorów soboru był wojski miński Adam Wańkowicz^[1]. Obiekt powstał na prywatnym gruncie, dzięki czemu mógł zostać wzniesiony w okresie, gdy wznoszenie nowych świątyń tego wyznania było w Rzeczypospolitej nielegalne^[2][a].

Początkowo w świątyni znajdowały się trzy ołtarze – główny pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła oraz dwa boczne św. Jana Chrzciciela i św. Michała Archanioła^[3].

Cerkiew razem z całym monasterem została poważnie uszkodzona w czasie wojny północnej, zaś po 1720 – napadnięta przez grupę szlachciców-katolików, którzy zdewastowali jej wnętrze i pobili mnichów^[2]. W kolejnych dziesięcioleciach cerkiew była w coraz gorszym stanie technicznym. Remont obiektu sfinansowała dopiero caryca Katarzyna II po II rozbiorze Polski, gdy Mińsk znajdował się już w granicach Imperium Rosyjskiego. Władczyni Rosji zdecydowała równocześnie o kasacie monasteru mińskiego i przeniesieniu ostatnich zakonników do budynków po dawnym unickim klasztorze Świętego Ducha^[3], a następnie do monasteru Objawienia Pańskiego w Pińsku^[2] oraz o zmianie wezwania cerkwi na św. Katarzyny^[3]. W 1812, w czasie marszu Wielkiej Armii Napoleona przeciwko Rosji, cerkiew Świętych Piotra i Pawła została zdewastowana przez francuskich żołnierzy i pełniła przez dwa miesiące funkcję szpitala polowego. Nabożeństwa w obiekcie wznowiono dopiero w roku 1814^[2]. W 1844 obiekt otrzymał rangę soboru^[3].

W latach 1870–1871^[3] miał miejsce generalny remont soboru, połączony z wstawieniem nowego ikonostasu, budową dodatkowej kopuły i wykonaniem we wnętrzu zespołu fresków^[2].

Świątynia pozostawała czynna do 1933, gdy została odebrana parafii prawosławnej i zamieniona na magazyn^[2]. Wnętrze świątyni podzielono na trzy kondygnacje^[3]. Na ponowne otwarcie soboru wyraziły zgodę okupacyjne władze niemieckie w 1941. 7 grudnia 1941 arcybiskup Filoteusz (Narko) dokonał ponownej konsekracji obiektu i nadał mu ponownie wezwanie Świętych Piotra i Pawła^[3]. Jednak po zajęciu Mińska przez Armię Czerwoną w 1944 budynek ponownie odebrano wiernym i zamieniono na mieszkania. Wnętrze obiektu całkowicie przekształcono, dzieląc je na cztery poziomy. W 1945 do byłego soboru przeniesiono siedzibę Centralnego Archiwum Rewolucji Październikowej i Budownictwa Socjalistycznego. Od lat 60. XX w. budynek zajmowało z kolei Archiwum Dokumentacji Naukowo-Technicznej oraz Archiwum Literatury i Sztuki Białoruskiej SRR^[2]. W 1970 powstał, ostatecznie zarzucony, projekt zburzenia świątyni i wzniesienia na jej miejscu bloków mieszkalnych^[2]. Po tej dacie budynek został odnowiony od zewnątrz – przywrócono mu dawny kształt.

Rosyjski Kościół Prawosławny odzyskał budynek soboru w 1991, jednak jego ponowna adaptacja do celów liturgicznych trwała przez kolejne cztery lata^[2].

Uwagi

Przypisy