Sobór Świętych Piotra i Pawła w Mińsku

Sobór Świętych Piotra i Pawła
Сабор Святых апосталаў Пятра і Паўла
Distinctive emblem for cultural property.svg 712Г000219
sobór parafialny
Ilustracja
Państwo

 Białoruś

Miasto wydzielone

 Mińsk

Miejscowość

Mińsk

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Rosyjski Kościół Prawosławny

Eparchia

mińska

Sobór
• nadający tytuł

od 1844
Świątobliwy Synod Rządzący

Wezwanie

Świętych Piotra i Pawła

Wspomnienie liturgiczne

Świętych Apostołów Piotra i Pawła - 29 czerwca/12 lipca

Położenie na mapie Mińska
Mapa konturowa Mińska, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Sobór Świętych Piotra i Pawła”
Położenie na mapie Białorusi
Ziemia53°54′17,0″N 27°33′06,5″E/53,904722 27,551806
Strona internetowa

Sobór Świętych Piotra i Pawłaprawosławny sobór w Mińsku, w latach 1612–1799 główna świątynia męskiego monasteru, następnie cerkiew parafialna, w latach 1933–1941 i 1944–1991 nieczynna.

Cerkiew została zbudowana w 1612 razem z męskim monasterem pod tym samym wezwaniem, z fundacji grupy prywatnych ofiarodawców (prawosławnej szlachty i mieszczan z powiatu mińskiego) oraz miejscowego prawosławnego bractwa. Jednym z fundatorów soboru był wojski miński Adam Wańkowicz[1]. Obiekt powstał na prywatnym gruncie, dzięki czemu mógł zostać wzniesiony w okresie, gdy wznoszenie nowych świątyń tego wyznania było w Rzeczypospolitej nielegalne[2][a].

Początkowo w świątyni znajdowały się trzy ołtarze – główny pod wezwaniem Świętych Piotra i Pawła oraz dwa boczne św. Jana Chrzciciela i św. Michała Archanioła[3].

Cerkiew razem z całym monasterem została poważnie uszkodzona w czasie wojny północnej, zaś po 1720 – napadnięta przez grupę szlachciców-katolików, którzy zdewastowali jej wnętrze i pobili mnichów[2]. W kolejnych dziesięcioleciach cerkiew była w coraz gorszym stanie technicznym. Remont obiektu sfinansowała dopiero caryca Katarzyna II po II rozbiorze Polski, gdy Mińsk znajdował się już w granicach Imperium Rosyjskiego. Władczyni Rosji zdecydowała równocześnie o kasacie monasteru mińskiego i przeniesieniu ostatnich zakonników do budynków po dawnym unickim klasztorze Świętego Ducha[3], a następnie do monasteru Objawienia Pańskiego w Pińsku[2] oraz o zmianie wezwania cerkwi na św. Katarzyny[3]. W 1812, w czasie marszu Wielkiej Armii Napoleona przeciwko Rosji, cerkiew Świętych Piotra i Pawła została zdewastowana przez francuskich żołnierzy i pełniła przez dwa miesiące funkcję szpitala polowego. Nabożeństwa w obiekcie wznowiono dopiero w roku 1814[2]. W 1844 obiekt otrzymał rangę soboru[3].

W latach 1870–1871[3] miał miejsce generalny remont soboru, połączony z wstawieniem nowego ikonostasu, budową dodatkowej kopuły i wykonaniem we wnętrzu zespołu fresków[2].

Świątynia pozostawała czynna do 1933, gdy została odebrana parafii prawosławnej i zamieniona na magazyn[2]. Wnętrze świątyni podzielono na trzy kondygnacje[3]. Na ponowne otwarcie soboru wyraziły zgodę okupacyjne władze niemieckie w 1941. 7 grudnia 1941 arcybiskup Filoteusz (Narko) dokonał ponownej konsekracji obiektu i nadał mu ponownie wezwanie Świętych Piotra i Pawła[3]. Jednak po zajęciu Mińska przez Armię Czerwoną w 1944 budynek ponownie odebrano wiernym i zamieniono na mieszkania. Wnętrze obiektu całkowicie przekształcono, dzieląc je na cztery poziomy. W 1945 do byłego soboru przeniesiono siedzibę Centralnego Archiwum Rewolucji Październikowej i Budownictwa Socjalistycznego. Od lat 60. XX w. budynek zajmowało z kolei Archiwum Dokumentacji Naukowo-Technicznej oraz Archiwum Literatury i Sztuki Białoruskiej SRR[2]. W 1970 powstał, ostatecznie zarzucony, projekt zburzenia świątyni i wzniesienia na jej miejscu bloków mieszkalnych[2]. Po tej dacie budynek został odnowiony od zewnątrz – przywrócono mu dawny kształt.

Rosyjski Kościół Prawosławny odzyskał budynek soboru w 1991, jednak jego ponowna adaptacja do celów liturgicznych trwała przez kolejne cztery lata[2].

Uwagi

  1. Od podpisania unii brzeskiej w 1596 do zgody króla Władysława IV na równoległe istnienie Kościołów prawosławnego i unickiego w 1633, jedynym legalnym w Rzeczypospolitej związkiem wyznaniowym chrześcijaństwa obrządku bizantyńskiego był Kościół unicki.

Przypisy

  1. Гербоўнік беларускай шляхты. Т 3. В. / Дз.Матвейчык [і інш.]; навук. рэд. А.Рахуба. – Мінск, 2014, s. 143.
  2. a b c d e f g h i A. Radziukiewicz, Hymn do prawosławia, „Przegląd Prawosławny”, nr 8(326), sierpień 2012.
  3. a b c d e f g История собора.

Media użyte na tej stronie

Minsk location map2.png
Autor:
OpenStreetMap contributors
, Licencja: CC BY-SA 2.0
Map of Minsk, Belarus
Distinctive emblem for cultural property.svg
Blue Shield - the Distinctive emblem for the Protection of Cultural Property. The distinctive emblem is a protective symbol used during armed conflicts. Its use is restricted under international law.
Flag of Minsk, Belarus.svg
Flaga Mińska, Białoruś