Sobór Przemienienia Pańskiego w Benderach

Sobór Przemienienia Pańskiego

Catedrala Schimbarea la Faţă din Tighina

sobór parafialny
Widok ogólny
Państwo	Naddniestrze /  Mołdawia
Miejscowość	Bendery
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Mołdawski Kościół Prawosławny
Eparchia	tyraspolska i dubosarska
Wezwanie	Przemienienia Pańskiego
Wspomnienie liturgiczne	6/19 sierpnia
Historia Data rozpoczęcia budowy 1814 Data zakończenia budowy 1840 Data poświęcenia 1827 Aktualne przeznaczenie czynna świątynia prawosławna
Dane świątyni Styl klasycystyczny Świątynia • materiał bud. • cegła Wieża kościelna • liczba wież 1 Kopuła • liczba kopuł 1 Liczba ikonostasów 1 Ołtarz • liczba ołtarzy 3
Położenie na mapie Naddniestrza Sobór Przemienienia Pańskiego
Położenie na mapie Mołdawii (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Sobór Przemienienia Pańskiego
46°49′26,06″N 29°28′56,21″E/46,823906 29,482281

Sobór Przemienienia Pańskiego – prawosławny sobór w Benderach, w dekanacie benderskim eparchii tyraspolskiej i dubosarskiej Mołdawskiego Kościoła Prawosławnego^[1].

Historia

Cerkiew została wzniesiona dla upamiętnienia zwycięstwa Rosjan nad Turkami i przyłączenia Besarabii do Rosji. W 1814 dowództwo wojsk inżynieryjnych stacjonujących w twierdzy w Benderach zdecydowało o urządzeniu esplanady oddzielającej twierdzę od miasta. Na terenie przyszłej esplanady znajdowały się cerkwie św. Mikołaja i Zaśnięcia Matki Bożej, które podczas przenoszenia na nowe miejsce uległy zniszczeniu, gdyż już wcześniej były w złym stanie technicznym. W związku z tym Rosjanie postanowili wznieść nową świątynię prawosławną na miejscu zrujnowanych koszar tureckich^[2].

Projekt soboru przygotował archimandryta Joannicjusz, członek dykasterii duchownej w Kiszyniowie. Zakładał on wzniesienie świątyni z trzema ołtarzami – głównym ku czci Przemienienia Pańskiego i dwoma bocznymi, których wezwania miały upamiętniać dwie zniszczone cerkwie Bender^[2]. Budowę obiektu sakralnego rozpoczęto w 1814. Jako pierwszy został oddany do użytku boczny ołtarz św. Mikołaja, po nim – Zaśnięcia Matki Bożej; oba ukończono w 1819. Rok później gotowy był również ołtarz główny Przemienienia Pańskiego^[2]. Poświęcenia całego soboru dokonał arcybiskup kiszyniowski i chocimski Dymitr dopiero w 1827^[3], dwa lata po wstawieniu do obiektu zamówionego w Odessie ikonostasu. Z powodu problemów finansowych budowa dzwonnicy soborowej trwała do 1832, a prace dekoratorskie we wnętrzu budynku – do 1840^[2].

Wnętrze soboru

W latach 30. XX wieku w budynku wykonano nową dekorację malarską. Jej autorem był mołdawski malarz i rzeźbiarz Alexandru Plămădeală z uczniami. W czasie II wojny światowej świątynię poważnie uszkodził ostrzał artyleryjski, podczas którego zniszczeniu uległ ikonostas, ucierpiały również malowidła ścienne i spłonęło archiwum soborowej parafii. Freski Plămădeali zrekonstruowano po zakończeniu II wojny światowej. W miejsce zniszczonego ikonostasu do cerkwi w latach 60. XX wieku wstawiono analogiczną konstrukcję ze zniszczonej cerkwi wojskowej w Benderach. W okresie przynależności Bender do ZSRR sobór Przemienienia Pańskiego był nieprzerwanie czynny^[2].

Podczas bitwy o Bendery w czasie wojny o Naddniestrze 18–21 czerwca 1992 sobór został uszkodzony. W końcu dekady podczas źle przeprowadzonej restauracji zniszczono ocalałe freski Plămădeali^[2].

Sobór był najważniejszą cerkwią prawosławną w Naddniestrzu do otwarcia w 2000 soboru Narodzenia Pańskiego w Tyraspolu^[2].

Architektura

Sobór został wzniesiony w stylu klasycystycznym z elementami nawiązującymi do tradycji mołdawskiej. Jest świątynią krzyżowo-kopułową. Kształt głównej kopuły świątyni nawiązuje do hełmu wojowników staroruskich^[2].

Przypisy