Sobór Przemienienia Pańskiego w Narwie

Sobór Przemienienia Pańskiego Issanda Muutmise peakirik
sobór parafialny
Widok ogólny
Państwo	Estonia
Miejscowość	Narwa
Wyznanie	prawosławne
Kościół	Estoński Kościół Prawosławny
Wezwanie	Przemienienia Pańskiego
Historia Data rozpoczęcia budowy XIV w. Data zakończenia budowy XIV w. Data poświęcenia 1708 (jako cerkiew) Data zniszczenia • przez 1944 działania wojenne
Dane świątyni Styl gotycki, barokowy Wieża kościelna • liczba wież 1 Kopuła • liczba kopuł 1 Liczba ikonostasów 2 Ołtarz • liczba ołtarzy • wezwania ołtarzy bocznych 2 św. Mikołaja
Położenie na mapie Estonii (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Sobór Przemienienia Pańskiego w Narwie
59,377933°N 28,200478°E/59,377933 28,200478

Sobór Przemienienia Pańskiego – prawosławny sobór w Narwie, wzniesiony w XV w. jako kościół rzymskokatolicki, następnie od XVI do XVIII w. protestancki, zniszczony w 1944.

Historia

Świątynia została zbudowana w XIV w. jako kościół rzymskokatolicki pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny. W XVI w. przejęli ją protestanci, nadając jej jako patrona Jana Jerozolimskiego^[1]. Nabożeństwa w obiekcie odbywały się w języku niemieckim, dla odróżnienia od innej świątyni luterańskiej w mieście, gdzie obowiązywał język szwedzki^[1].

Po przyłączeniu Narwy do Rosji oba znajdujące się w mieście kościoły protestanckie zostały zamienione na prawosławne cerkwie^[1]. Powtórna konsekracja dawnego kościoła św. Jana, przemianowanego na sobór Przemienienia Pańskiego, miała miejsce 29 czerwca 1708. Na uroczystości był obecny Piotr Wielki^[2]. Przypuszczalnie w przebudowie luterańskiej świątyni na cerkiew brał udział Domenico Trezzini^[2].

Sobór został zniszczony podczas walk o Narwę w 1944. Po II wojnie światowej rozebrano również jego ruiny^[2]. Z wyposażenia budynku ocalał XVII-wieczny krucyfiks, który przeniesiono do soboru Zmartwychwstania Pańskiego w Narwie^[3]. Ten element wyposażenia świątyni został w niej zachowany w XVIII w. wbrew nakazowi Świętego Synodu i mimo faktu, że jego wygląd nie odpowiada prawosławnej tradycji^[1]. Według legendy podczas wynoszenia z obiektu dawnego wyposażenia sam Piotr Wielki nakazał pozostawienie krucyfiksu na swoim miejscu^[4].

Architektura

Obiekt sakralny wzniesiony został w stylu gotyckim i był trójnawową bazyliką ze sklepieniem krzyżowym, od strony południowej opierającą się na rzędzie przypór. Zbudowano go na planie kwadratu. Zmiany w jego architekturze i rozplanowaniu zaszły po zaadaptowaniu pierwotnego kościoła na cerkiew, co wiązało się ze wzniesieniem drugiego pomieszczenia ołtarzowego (poświęconego św. Mikołajowi). Inwestycję tę sfinansował kupiec Diemid Diemidow^[2]. We wnętrzu znalazł się wówczas barokowy dwurzędowy ikonostas oraz boczne ikony w kiotach ustawionych pod gotyckimi filarami^[5]. Główny ikonostas soboru w Narwie, którego głównym elementem były ogromne carskie wrota, mógł być prototypem analogicznej konstrukcji ustawionej w soborze Świętych Piotra i Pawła w twierdzy Pietropawłowskiej w Petersburgu^[1]. Główny ikonostas oraz drugi, ustawiony przed ołtarzem św. Mikołaja, mogły zostać wykonane w całości we Włoszech^[1].

Przypisy

Bibliografia

• metropolita Korneliusz, W. Siłowjew, W. Wołochonski, S. Glinkale, W. Iljaszewicz, I. Łapszyn, S. Miannik, J. Sieliwierstowa, F. Hirvoja, Prawosławnyje chramy Estonii-Eesti Oigeusu Kirikud-The Orthodox churches in Estonia, Tallinn – Moskwa 2007.