Sobienie-Jeziory

Sobienie-Jeziory

wieś
Urząd gminy
Państwo	Polska
Województwo	mazowieckie
Powiat	otwocki
Gmina	Sobienie-Jeziory
Liczba ludności (2011)	1377[1][2]
Strefa numeracyjna	25
Kod pocztowy	08-443[3]
Tablice rejestracyjne	WOT
SIMC	0687876[4]
Położenie na mapie gminy Sobienie-Jeziory Sobienie-Jeziory
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Sobienie-Jeziory
Położenie na mapie województwa mazowieckiego Sobienie-Jeziory
Położenie na mapie powiatu otwockiego Sobienie-Jeziory
51°55′56″N 21°18′10″E/51,932222 21,302778

Ruiny cmentarza żydowskiego

Sobienie-Jeziory – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie otwockim, w gminie Sobienie-Jeziory^[4][5].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.

Miejscowość jest siedzibą władz wiejskiej gminy Sobienie-Jeziory, a także rzymskokatolickiej parafii Wszystkich Świętych.

Przez wieś przebiega droga wojewódzka nr 801 oraz droga wojewódzka nr 739. Drogi powiatowe łączą Sobienie-Jeziory z Osieckiem, Mariańskim Porzeczem i Warszawicami. Najbliższy pasażerski przystanek kolejowy znajduje się 5 km na północ w Warszówce, przewozy pasażerskie na tej linii od czerwca 2010 zostały zawieszone.

Nazwa wsi

Zapisy dotyczące wsi podają jej nazwę w różnym brzmieniu, są to: Jeziory, Jeziory Sobienińskie i Jeziory Sobieńskie.

Historia

Od XIII wieku wymieniana w dokumentach jako należąca do biskupów poznańskich osada targowa, leżąca przy szlaku łączącym Mazowsze i Ruś^[6]. W 1244 r. książę Konrad I, uposażając kościół w Czersku, wymienił m.in. wieś Sobienie. Jej istnienie potwierdzały przywileje książąt mazowieckich, przywilej księcia Bolesława w 1297 r., Ziemowita III datowany na 1351 r. i Konrada II pochodzący z 1476 r. Lokowanie w obecnej postaci, tj. w formie osady z położonym centralnie rynkiem i wybiegającymi z niego czterema głównymi drogami, Sobienie-Jeziory zawdzięczają kasztelanowi łukowskiemu Jackowi Jezierskiemu, który założył je na nowym miejscu krótko po 1780 r. na gruntach zachodniej części Sobień Szlacheckich. Sprowadził tu kowali ze Śląska i Saksonii do pierwszej w Polsce fabryki kos. W osadzie założył też manufakturę pończoszniczą. W 1913 r. powstało Stowarzyszenie Straży Ogniowej, obecnie jest to Ochotnicza Straż Pożarna. W latach 1910–1914 planowano do wsi doprowadzić z Karczewa linię kolei wąskotorowej, ale wybuch wojny pokrzyżował te zamierzenia. Do lat 30. w Sobieniach-Jeziorach mieścił się tzw. sąd pokoju, w późniejszym czasie przeniesiony do Garwolina. W latach 1932–1934 powstał murowany budynek szkolny. W maju 1939 saperzy wybudowali drewniany most łączący Sobienie-Jeziory i Piwonin z Brzuminem, jego istnienie przypominają przyczółki mostowe. Wojska niemieckie wkroczyły do wsi 10 września 1939. Podczas okupacji częste stało się wysyłanie mieszkańców na roboty w Prusach, ponadto organizowano łapanki, największa z nich miała miejsce w połowie 1943 r., kiedy to całą ludność spędzono na rynek. W 1941 r. do wsi przybył transport wysiedlonych chłopów z okolic wielkopolskiego Kostrzyna. Wiosną 1942 r. hitlerowcy zorganizowali we wsi getto, do którego spędzono okoliczną ludność żydowską. We wrześniu uwięzionych ludzi wywieziono do obozów zagłady, a tym samym getto uległo likwidacji. Po wyzwoleniu terenu gminy w II połowie 1944 przeprowadzono parcelację majątków Sobienie Szlacheckie i Siedzów. Po 1945 r. wieś nabrała charakteru małego miasteczka, które pełni funkcję ośrodka handlowego oraz obsługi okolicznego rolnictwa. Jest to również lokalny węzeł komunikacyjny, komunikacja autobusowa łączy Sobienie Jeziory z Warszawą (przez Otwock), Osieckiem, Garwolinem i Maciejowicami. W latach 60. XX wieku wybudowano obwodnicę^[7][8].

Żydzi w Sobieniach-Jeziorach

Ludność pochodzenia żydowskiego została sprowadzona do Sobień-Jezior przez założyciela wsi. W okresie międzywojennym stanowili większość mieszkańców. Latem 1942 roku Niemcy stworzyli w żydowskiej części wsi getto, do którego przywieziono również Żydów z okolicznych wsi i miasteczek m.in. z Osiecka. 27 września 1942 ogłoszono wywóz ludzi do pracy, ludzi ograbiono, synagoga stojąca w rynku została spalona, a niezdatni do pracy zostali rozstrzelani. Pozostałych wywieziono do obozu zagłady w Treblince. W późniejszym czasie zdewastowano miejscowy kirkut, a płyty nagrobne posłużyły do wyłożenia podjazdu do siedziby Geheime Staatspolizei (gestapo), która mieściła się w plebanii. Na początku XXI wieku macewy wydobyto i przewieziono na teren dawnego kirkutu, ale są one regularnie niszczone przez miejscowych wandali^[9][10].

Obiekty historyczne

Kościół Wszystkich Świętych

• Przy rynku znajduje się pochodzący z 1806 kościół pw. Wszystkich Świętych ufundowany przez hrabiego Karola Jezierskiego. Świątynia była dwukrotnie powiększana (1908 i 1982)^[11].

Historię miejscowej parafii opisał o. Jerzy Marian Cygan OFMCap Dzieje parafii Sobienie Jeziory Biała Podlaska 2001^[12].

• Dwie ok. 200 letnie kapliczki wotywne.
• Zrujnowany kirkut żydowski.
• Wiatrak „koźlak” (na granicy z Sobieniami Kiełczewskimi).

Zobacz też

• Sobienie Biskupie
• Sobienie Kiełczewskie Drugie
• Sobienie Kiełczewskie Pierwsze
• Sobienie Szlacheckie

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Sobienie (b), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 944 .
• Gmina Sobienie-Jeziory. powiat-otwocki.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-09-09)].
• Potrawy lokalne z Sobień-Jezior
• Mariusz Rombel: 200 lat parafii w Sobieniach-Jeziorach. linia.com, 2006-04-28. [dostęp 2018-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-07)]. (pol.).