Socjaldemokratyczna Partia Wolnego Miasta Gdańska
| Państwo |  Wolne Miasto Gdańsk |
|---|---|
| Lider | Julius Gehl (1919-1920), Arthur Brill (1921-1936) |
| Data założenia | 1919 |
| Data rozwiązania | 1936 |
| Ideologia polityczna | socjaldemokracja |
| Liczba członków | 5418 (1928) |
| Członkostwo międzynarodowe | Socjalistyczna Międzynarodówka Robotnicza |
| Młodzieżówka | Arbeiterjugendbund |
Socjaldemokratyczna Partia Wolnego Miasta Gdańska (niem. SP – Sozialdemokratische Partei der Freien Stadt Danzig) – partia polityczna działającą w Wolnym Mieście Gdańsku w latach 1919-1936.
Historia
W 1919, gdański oddział Socjaldemokratycznej Partii Niemiec odłączył się od swojej macierzystej organizacji i powołał własną partię. Nowa partia utrzymywała jednak bardzo bliskie kontakty z SPD i miała program polityczny zbliżony do programu niemieckiej socjaldemokracji. SP współrządziła Gdańskiem w koalicji z partiami centrowymi od sierpnia 1925 do października 1926 i ponownie od stycznia 1928 do sierpnia 1930. W 1930 po przejęciu władzy przez narodowych socjalistów (nazistów), socjaldemokraci przeszli do opozycji. W celu obrony przed atakami rosnących w siłę nazistów, powołali paramilitarną bojówkę Arbeiter-Schutzbund, liczącą 4,5 tys. członków[1]. W październiku 1936 roku 120 polityków SP zostało aresztowanych i ostatecznie 14 października partię zdelegalizowano[1].
Organizacja i liderzy
Gdańska partia socjaldemokratyczna czerpała wzorce organizacyjne od SPD. Najwyższym organem partii był Kongres (Parteitag), który był zwoływany co roku w kwietniu. Kongres wybierał Prezydium Partii oraz Komisję Rewizyjną. W 1928 partia liczyła 5418 członków, w tym 950 kobiet[1].
W latach 1919-1920 przewodniczącym był Julius Gehl, a od 1921 do rozwiązania partii w 1936 Arthur Brill. Funkcję sekretarza pełnił Johannes Mau[1]. Partia była aktywna w gdańskim ruchu związkowym, który formalnie był niezależny, lecz praktycznie w pełni kontrolowany przez socjaldemokratów. Organizacją młodzieżową była Arbeiterjugendbund, licząca 450 członków[1].
Prasa
Organem prasowym SP był ukazujący się w latach 1920-1936 dziennik Danziger Volksstimme.
Przynależność międzynarodowa
Partia była członkiem Socjalistycznej Międzynarodówki Robotniczej. Arthur Brill był w latach 1929-1936 członkiem jej Komitetu Wykonawczego[1]. Od 1931 do 1934 miejsce w Komitecie dzielił z Johannem Kowollem z Niemieckiej Socjalistycznej Partii Pracy w Polsce.
Wybory do Volkstagu
| Rok | Liczba głosów | % | mandaty | % mandatów |
|---|---|---|---|---|
| 1920 | 24409 | 15,93% | 19 | 15,83% |
| 1923 | 39755 | 24,12% | 30 | 25,00% |
| 1927 | 61779 | 33,79% | 42 | 35,00% |
| 1930 | 49965 | 25,25% | 19 | 26,39% |
| 1933 | 37882 | 17,69% | 13 | 18,06% |
| 1935 | 37729 | 16,05% | 12 | 16,67% |
Przypisy
Bibliografia
- Marek Andrzejewski Socjaldemokratyczna Partia Wolnego Miasta Gdańska: 1920-1936. Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1980.
