Socjalizm XXI wieku

Heinz Dieterich
Hugo Chávez
Rafael Correa

Socjalizm XXI wieku – idea polityczna związana z rewolucją boliwariańską w Wenezueli. Według deklaracji prezydenta Wenezueli Hugo Cháveza budowa socjalizmu XXI wieku jest celem ruchu społeczno-politycznego, na czele którego stoi prezydent i jego partia – Zjednoczona Partia Socjalistyczna Wenezueli.

Charakterystyka

Koncepcja socjalizmu XXI wieku została po raz pierwszy przedstawiona przez niemieckiego politologa Heinza Dietericha, wykładowcę Niezależnego Uniwersytetu Metropolitalnego w Meksyku w pracy pod tym samym tytułem wydanej w 1996. Dieterich był zarazem doradcą Hugo Cháveza[1]. Zdaniem Dietericha ani kapitalizm, ani komunizm nie zdołały rozwiązać takich globalnych problemów społecznych jak bieda, rasizm i seksizm, wyzysk ekonomiczny, głód, niszczenie środowiska i odsunięcie ludzi od autentycznego wpływu na bieżącą politykę. Jedynym systemem, który mógłby skutecznie je zwalczać, jest zdaniem Dietericha socjalizm XXI wieku oparty na następujących zasadach:

  • rezygnacji z gospodarki wolnorynkowej na rzecz gospodarki opartej na teorii wartości, "demokratycznie determinowanej przez to, co bezpośrednio tworzy wartość",
  • demokracji bezpośredniej, opartej na plebiscytach,
  • pojmowaniu państwa jako reprezentanta interesów całego społeczeństwa i obrońcy mniejszości,
  • krytycznej, racjonalnej, etycznej i rozsądnej postawie obywateli[1].

Dieterich nie przedstawił przy tym taktyki politycznej, która miałaby doprowadzić do budowy socjalizmu XXI wieku. Wskazywał jedynie na konieczność koordynacji działania ruchów społecznych popierających ten projekt nie tylko w Wenezueli, ale i całej Ameryce Łacińskiej[1].

Pojęcie socjalizmu XXI wieku powtarzało się w retoryce Hugo Cháveza od 2005; w 2006 prezydent jednoznacznie stwierdził, że przyjęcie tego systemu przez Wenezuelę jest jego celem. Chávez definiował socjalizm XXI wieku jako ideę opartą na sprzeciwie wobec egoizmu i przywilejów kapitalistycznych, demokracji partycypacyjnej, wolności, równości, spółdzielczości oraz wolnym zrzeszaniu się[1]. Jego zdaniem jest to koncepcja rdzennie latynoamerykańska, czerpiąca z tradycji misji jezuickich w Paragwaju oraz myśli politycznej Simóna Bolivára[1]. Jorge Valero określał socjalizm XXI wieku jako pogłębienie demokracji prowadzone z woli ludności, z najwyższych pobudek humanistycznych, zastosował do niego przymiotniki ludowy, demokratyczny, narodowy[1].

Zainteresowanie ideą socjalizmu XXI wieku wyrażał również prezydent Ekwadoru Rafael Correa, chociaż definiował ją w sposób bardziej pragmatyczny, mniej doktrynalny[2].

Przypisy

  1. a b c d e f M. F. Gawrycki, Wenezuela i rewolucja (boliwiariańska) w Ameryce Łacińskiej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008, ISBN 978-83-7611-040-0, s.50-51
  2. M. F. Gawrycki, Wenezuela i rewolucja (boliwiariańska) w Ameryce Łacińskiej, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008, ISBN 978-83-7611-040-0, s.131

Media użyte na tej stronie

Presidente Rafael Correa.jpg
Autor: Medios Públicos EP, Licencja: CC BY-SA 2.0
Presidente de Ecuador, Rafael Correa (2007-2017)
Chavez141610-2.jpg
Autor: , Licencja: CC BY 3.0 br
Brasília - Entrevista do presidente da Venezuela, Hugo Chávez, após reunião na Granja do Torto com os presidentes do Brasil, Luiz Inácio Lula da Silva, e da Argentina, Néstor Kirchner.
Red flag waving.svg
A stylized representation of a red flag, useful for articles related to socialism in one way or another.
DieterichCaracas2 (cropped).JPG
Autor: unknown, Licencja: CC-BY-SA-3.0
Heinz Dieterich