Sokół rudogardły

Sokół rudogardły

Falco deiroleucus[1]
Temminck, 1825
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	sokołowe
Rodzina	sokołowate
Podrodzina	sokoły
Plemię	Falconini
Rodzaj	Falco
Gatunek	sokół rudogardły
Synonimy
Falco aurantius[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]
bliski zagrożenia
Zasięg występowania

Sokół rudogardły^[4] (Falco deiroleucus) – gatunek ptaka z rodziny sokołowatych (Falconidae), zamieszkujący Amerykę Centralną i Południową. Bliski zagrożenia wyginięciem.

Systematyka

Gatunek monotypowy (nie wyróżnia się podgatunków)^[5][6].

Prawdopodobnie jest najbliżej spokrewniony z sokołem białogardłym (wygląda w istocie jak jego większa wersja). Oba z kolei stoją w systematyce blisko sokoła rdzawobrewego i stanowią dość starą linię ewolucyjną wywodzących się z Ameryki sokołów Falco. Specjacja, oddzielająca gatunek, rozpoczęła się prawdopodobnie 8–5 milionów lat temu w trakcie późnego miocenu^[7].

Występowanie

Spotyka się go od południowego Meksyku po północną Argentynę. Oprócz wymienionych krajów widuje się go zatem w Belize, Hondurasie, Nikaragui, Gwatemali, Panamie, Boliwii, Brazylii, Kolumbii, Ekwadorze, Gujanie, Gujanie Francuskiej, Paragwaju, Peru, Surinamie, Wenezueli, bardzo rzadko na Trynidadzie. W Kostaryce prawdopodobnie wymarł^[2][3].

Zasiedla głównie dojrzałe lasy i obrzeża lasów, przeważnie na nizinach i wyżynach; w Ameryce Południowej także bardziej otwarte tereny np. zadrzewienia na sawannach^[2]. Zazwyczaj występuje do 1100 m n.p.m., choć odnotowywano go aż do około 2900 m n.p.m.^[3]

Rycina przedstawiająca osobnika dorosłego (z prawej) i młodocianego

Charakterystyka

To średniej wielkości ptak o długości 35 centymetrów. Drapieżca posiada mocne szpony, które umożliwiają mu chwytanie zdobyczy w locie, stąd niektórzy badacze w tym Helmut Sick, niemiecko-brazylijski ornitolog, uważają, że gatunek ten wypełnia ekologiczną niszę po sokole wędrownym, ponieważ gnieździ się w tropikalnej Ameryce, gdzie tego drugiego się nie widuje.
Jednakże wydaje się, że sokół rudogardły preferuje bardziej zalesione siedliska niż sokół wędrowny, a zatem nie jest on jego ekologicznym konkurentem na zimowiskach w Ameryce Południowej.

Zachowanie

Poluje na ptaki, zwłaszcza gołębie, papugi, ale zjada też duże owady i nietoperze.

W lęgu znajduje się 2–4 jaj, które są wysiadywane przez 30 dni. Wychowywanie młodych trwa około 40 dni.

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2012 roku uznaje sokoła rudogardłego za gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened), wcześniej – od 2000 roku miał on status gatunku najmniejszej troski (LC – least concern), a od 1994 roku – NT. W 2008 roku szacowano całkowitą liczebność populacji na niecałe 50 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na wylesianie^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Birregard, Richard O. (1994): 46. Orange-breasted Falcon [w:] del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew & Sargatal, Jordi (editors): Handbook of Birds of the World, Volume 2 (New World Vultures to Guineafowl): 268, plate 27. Lynx Edicions, Barcelona. ISBN 84-87334-15-6
• Helbig, A.J.; Seibold, I.; Bednarek, W.; Brüning, H.; Gaucher, P.; Ristow, D.; Scharlau, W.; Schmidl, D. & Wink, Michael (1994): Phylogenetic relationships among falcon species (genus Falco) according to DNA sequence variation of the cytochrome b gene [w:] Meyburg, B.-U. & Chancellor, R.D. (editors): Raptor conservation today: 593–599. PDF
• Carole S. Griffiths. Phylogeny of the Falconidae inferred from molecular and morphological data. „The Auk”. 116 (1), s. 116–130, 1999. (ang.). 
• Carole S.C.S. Griffiths Carole S.C.S. i inni, Phylogeny of the Falconidae (Aves): a comparison of the efficacy of morphological, mitochondrial, and nuclear data, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 32 (1), 2004, s. 101–109, DOI: 10.1016/j.ympev.2003.11.019 .
• Jim J.J.J. Groombridge Jim J.J.J. i inni, A molecular phylogeny of African kestrels with reference to divergence across the Indian Ocean, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 25 (2), 2002, s. 267–277, DOI: 10.1016/S1055-7903(02)00254-3 .
• Wink, Michael; Seibold, I.; Lotfikhah, F. & Bednarek, W. (1998): Molecular systematics of holarctic raptors (Order Falconiformes) [w:] Chancellor, R.D., Meyburg, B.-U. & Ferrero, J.J. (editors): Holarctic Birds of Prey: 29–48. Adenex & WWGBP. PDF

Linki zewnętrzne

• Sokół rudogardły na boliwijskim znaczku pocztowym
• Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).