Sokoł (1895)

Sokoł (Сокол)
„Sokoł” w 1895 r.
Klasa	niszczyciel
Typ	Sokoł
Historia
Stocznia	Yarrow, Glasgow
Położenie stępki	listopad 1894
Wodowanie	22 sierpnia 1895
Carska MW
Nazwa	„Sokoł” → „Prytkij” (od 1902)
Wejście do służby	październik 1895
Flota Czerwona
Nazwa	„Prytkij”
Wycofanie ze służby	sierpień 1922
Los okrętu	złomowany
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	normalna: 220 ton pełna: 240 t
Długość	57,91 metra
Szerokość	5,64 m
Zanurzenie	2,29 m
Napęd
2 maszyny parowe potrójnego rozprężania 8 kotłów Yarrow moc 3800 KM 2 śruby
Prędkość	29 węzłów
Zasięg	750 Mm przy prędkości 15 węzłów
Uzbrojenie
1 działo 75 mm 3 działka kal. 47 mm (3 x I)
Wyrzutnie torpedowe	2 x 381 mm (2 x I)
Załoga	54

Sokoł (Сокол) – rosyjski niszczyciel z końca XIX wieku i okresu I wojny światowej, jednostka prototypowa swojego typu. Okręt został zwodowany 22 sierpnia 1895 roku w brytyjskiej stoczni Yarrow w Glasgow, a do służby w Marynarce Wojennej Imperium Rosyjskiego wszedł w październiku tego roku, z przydziałem do Floty Bałtyckiej. W 1902 roku nazwę jednostki zmieniono na „Prytkij”. Podczas I wojny światowej jednostkę przebudowano na trałowiec. Opanowany przez bolszewików okręt został w 1918 roku przeklasyfikowany na torpedowiec i trafił na Morze Kaspijskie. Ze służby wycofano go w 1922 roku i następnie złomowano.

Projekt i budowa

„Sokoł” był pierwszym rosyjskim niszczycielem, zamówionym w Wielkiej Brytanii, choć z racji niewielkiej wyporności bardziej odpowiadał klasie torpedowców^[1].

Okręt zbudowany został w stoczni Yarrow w Poplar, Londyn^[2][3][4]. Stępkę niszczyciela położono w listopadzie 1894 roku, został zwodowany 22 sierpnia 1895 roku, a do służby w Marynarce Wojennej Rosji przyjęto go w październiku tego roku^[1][2].

Dane taktyczno-techniczne

Okręt był niewielkim, czterokominowym niszczycielem z taranowym dziobem^[2]. Długość całkowita wykonanego ze stali niklowej kadłuba wynosiła 57,91 metra, szerokość 5,64 metra i zanurzenie 2,29 metra^[1][2]. Wyporność normalna wynosiła 220 ton, zaś pełna 240 ton^[1][2]. Okręt napędzany był przez dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania o projektowanej mocy 3800 KM, do których parę dostarczało osiem kotłów Yarrow^[1][2]. Dwuśrubowy układ napędowy pozwalał osiągnąć prędkość 29 węzłów^[2][5][a]. Okręt zabierał zapas 53 ton węgla, co zapewniało zasięg wynoszący 750 Mm przy prędkości 15 węzłów^[1][b].

Okręt wyposażony był w dwie pojedyncze wyrzutnie torped kalibru 381 mm, umieszczone na rufie, z zapasem sześciu torped^[1][2]. Uzbrojenie artyleryjskie stanowiły: pojedyncze działo jedenastofuntowe kal. 75 mm L/48 Canet, umieszczone na platformie nad pomostem bojowym oraz trzy pojedyncze działka kal. 47 mm L/40 Hotchkiss na śródokręciu (dwa za przednim kominem i jedno między dwoma kominami rufowymi)^[1][6].

Załoga okrętu składała się z 54 oficerów, podoficerów i marynarzy^[1][2].

Służba

W 1902 roku nazwę okrętu zmieniono na „Prytkij” („Прыткий”)^[1][2]. W 1910 roku dokonano modernizacji uzbrojenia jednostki: zdemontowano obie wyrzutnie torped kal. 381 mm i wszystkie działka kal. 47 mm, instalując w zamian dwie pojedyncze wyrzutnie torped kal. 450 mm oraz drugą armatę kal. 75 mm (usytuowaną w pobliżu rufy) i dwa pojedyncze karabiny maszynowe kal. 7,62 mm^[1][5]. Prócz tego okręt przystosowano do przenoszenia 10 min^[1][2]. W maju 1915 roku „Prytkij” został pozbawiony uzbrojenia torpedowego i stał się okrętem łącznikowym, a w roku następnym po wyposażeniu w trały został przystosowany do pełnienia roli trałowca^[1][2]. Jednostka została przydzielona do 2. Dywizjonu I Oddziału Trałowców^[7][8]. W wyniku rewolucji październikowej okręt został przejęty przez bolszewików, po czym w sierpniu 1918 roku ponownie zainstalowano na nim wyrzutnie torped i przeklasyfikowano na torpedowiec^[1]. Jednostkę wysłano na Morze Kaspijskie, do nowo utworzonej Flotylli Wołżańskiej, w celu wsparcia wojsk Armii Czerwonej^[3][9]. Jednostka została wycofana ze służby i złomowana w sierpniu 1922 roku^[1][2].

Uwagi

Przypisy

Bibliografia

• Roger Chesneau, Eugene Kolesnik: Conway’s All The World’s Fighting Ships 1860-1905. London: Conway Maritime Press, 1979. ISBN 978-0-85177-133-5. (ang.)
• Ivan Gogin: SOKOL torpedo boat (1895) (ang.). Navypedia. [dostęp 2017-10-27].
• Jan Gozdawa-Gołębiowski, Tadeusz Wywerka Prekurat: Pierwsza wojna światowa na morzu. Warszawa: Lampart, 1994. ISBN 83-902554-2-1.
• Robert Jackson: Niszczyciele, fregaty i korwety. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 2001. ISBN 83-1109-273-7.
• Edmund Kosiarz: Pierwsza wojna światowa na Bałtyku. Gdańsk: Wydawnictwo Morskie, 1979. ISBN 83-215-3234-9.
• John Moore (red.): Jane’s Fighting Ships of World War I. London: Studio Editions, 1990. ISBN 1-85170-378-0. (ang.)