Sokolica (wieś w województwie warmińsko-mazurskim)

Sokolica

wieś
Kościół pod wezwaniem św.Anny
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Bartoszyce
Sołectwo	Sokolica
Liczba ludności (2011)	343[1]
Strefa numeracyjna	89
Kod pocztowy	11-200[2]
Tablice rejestracyjne	NBA
SIMC	0471030
Położenie na mapie gminy wiejskiej Bartoszyce Sokolica
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Sokolica
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Sokolica
Położenie na mapie powiatu bartoszyckiego Sokolica
54°12′09,72″N 20°58′08,86″E/54,202700 20,969128

Sokolica (niem. Falkenau) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Bartoszyce^[3][4], między Łabędnikiem a Wiatrowcem Warmińskim. W jej okolicach jest niemiecki niegdyś cmentarz.

Do 1954 roku siedziba gminy Sokolica. W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie olsztyńskim.

Integralne części wsi

Historia

Wieś założona w połowie XIV w. na prawie chełmińskim^[5]. W tym czasie wybudowano także kościół. Podczas wojny polsko-krzyżackiej w 1521 r. wieś została spalona i zniszczona. Przykościelna szkoła w okresie reformacji (po 1525 r.) stała się szkołą parafialną. W 1737 poddano ją nadzorowi państwowemu. W 1935 r. w szkle pracowało dwóch nauczycieli i uczyło się 103 dzieci.

W 1939 we wsi mieszkało 552 osoby. Parafia ewangelicka istniała w latach 1533-1945. W tym okresie proboszczami byli^[6]:

W końcu 1945 r. wieś zasiedlili osadnicy z Polski a wieś stała się siedzibą gminy (przejściowo nosiła nazwę gmina Łabędnik). Pierwszym wójtem był Władysław Januszewski. Od 1946 roku wójtem był Piotr Dworowski. Po powstaniu Gminnej Rady Narodowej Dworowski został porzewodniczącym, a na wójta wybrano Józefa Zabielskiego. Po nim wójtem był Stanisław Wierzchoń. W 1946 r. powstała spółdzielnia rolniczo-handlowa Związek Samopomocy Chłopskiej. Szkoła uruchomiona została w 1946 r. (pierwsza kierowniczka i organizatorka była Danuta Wołejko, później kierownikiem był Jerzy Lewandowski). W 1966 r. szkoła przeniosła się do nowego budynku.

W 1983 r. we wsi były gospodarstwa indywidualne (55 – obejmowały 662 ha) oraz PGR. W tym czasie było 47 budynków mieszkalnych z 314 mieszkańcami. W 1983 r. we wsi hodowano 449 sztuk bydła (w tym 278 krów), 303 sztuki trzody chlewnej, 32 konie i 6 owiec. W tym czasie we wsi była szkoła podstawowa, przedszkole z 18 dziećmi, klub, punkt biblioteczny, sklep spożywczy, sklep przemysłowy, młyn, zakład wyposażenia sprzętu rolniczego. W PGR Sokolnica było 9 budynków mieszkalnych z 94 osobami.

Zabytki

Kościół parafialny pw. św. Anny jest budowlą gotycką, ceglaną (cegła układana w wiązania wendyjskie i polskie), salową, wzniesioną po połowie XIV w., wnętrze jest kryte stropem. Prezbiterium jest wydzielone. Wieża, od strony zachodniej, pochodzi z końca XIV w. (z cegły ułożonej w wiązania polskie, trójkondygnacyjna, z dachem siodłowym), zakrystia powstała w 1892 r. na miejscu starszej, rozebranej w 1890 r. Ozdobą kościoła jest szczyt wschodni, bogato rozczłonkowany bielonymi blendami i ukośnie ustawionymi filarkami oraz i szczyty wieży. Nową zakrystię od strony północnej dobudowano w XVII w. (w miejscu starej). Obok wejścia wmurowane były żelazne dyby. W 1896 przeprowadzono prace restauratorskie, w czasie których odsłonięto malowidła gotyckie z ok. 1500 r. Zostały one ponownie zakryte tynkiem. W latach 1525-1945 świątynia, jak inne na terenie dawnych Prus Książęcych, była ewangelicka. Z czasów przedreformacyjnych zachował się gotycki rzeźbiony tryptyk z około 1420-1430 r. Były też relikty innych ołtarzy, lecz niestety zaginęły. Na ścianach odkryto 1896 relikty późnogotyckich malowideł z postaciami apostołów. W 1945 r. kościół przejęli katolicy. Ołtarz główny wzniesiono 1681 z fundacji rodów Kreytzenów i Kanitzów, wtedy też powstała ambona. Zwraca uwagę płyta nagrobna Jerzego Kanitza zmarłego 1687. W ścianie znajduje się wmurowana płyta nagrobna pułkownika Jerzego Kanitza (zm. 1681, był teściem Fryderyka Kreytzena). Uwidoczniona jest płaskorzeźba, przedstawiająca zmarłego. Na ścianie południowej zawieszono gotycki tryptyk z ok. 1420-1430^[7].

Przypisy

Bibliografia

• Jerzy Domasłowski, Sokolica i Łabędnik, „Posłaniec Warmiński”, R. 3, 1984, nr 23, s. 8.
• Rzempołuch A., 1993. Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich. Agencja Wyd. „Remix”, Olsztyn.
• Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic. Wyd. drugie zmienione. Wyd. Pojezierze, Olsztyn 1987, ISBN 83-7002-239-1.
• Kościoły i kaplice Archidiecezji Warmińskiej, tom II. Kuria Metropolitalna Archidiecezji Warmińskiej, Olsztyn 1999, ISBN 83-912605-0-X.