Sokolik czerwonooki

Sokolik czerwonooki
	Polihierax semitorquatus
	(A. Smith, 1836)
	; Samiec w Parku Narodowym Buffalo Springs, Kenia
	; Samica w Parku Narodowym Buffalo Springs
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	sokołowe
Rodzina	sokołowate
Podrodzina	sokoły
Plemię	Falconini
Rodzaj	Polihierax; Kaup, 1847
Gatunek	sokolik czerwonooki
Synonimy
	Falco simitorquata A. Smith, 1836;
	Falco simitorquata A. Smith, 1836;
Podgatunki
	P. s. castanonotus (Heuglin, 1860); P. s. semitorquatus (A. Smith, 1836);
	P. s. castanonotus (Heuglin, 1860); P. s. semitorquatus (A. Smith, 1836);
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Zasięg występowania

Sokolik czerwonooki^[4] (Polihierax semitorquatus) – gatunek małego ptaka drapieżnego z rodziny sokołowatych (Falconidae) zamieszkującego wschodnią i południową Afrykę. To najmniejszy drapieżny ptak Czarnego Kontynentu.

To mały sokół mający jedynie 19–20 cm długości. Jego ofiarami padają owady, małe gady, a nawet niewielkie ssaki.

Systematyka

Wyróżniono dwa podgatunki P. semitorquatus^[5]:

P. semitorquatus castanonotus
P. semitorquatus semitorquatus

Charakterystyka

Dorosłe sokoliki czerwonookie mają biały spód ciała i oblicze. Wyższe partie są szare, a samice mają poza tym kasztanowy grzbiet. Na karku widać białe plamy przypominające oczy. Osobniki młodociane mają brązowy grzbiet, ale są bardziej matowe niż dorosłe samice i mają cienką rudą smugę na piersi. Lotki na skrzydłach posiadają czarne i białe (bardziej czarne od góry, a bardziej białe od dołu) plamki. Ogon posiada biało-czarne prążki^[6].

Lata nisko, falującym torem. Rozmiarami, wzorem ubarwienia, nawykami z siedzeniem w wyprostowanej postawie na gałęzi lub wierzchołku drzewa przypomina dzierzby.

Wydawany odgłos to wysokie, powtarzane „kikikik” (w Kenii) lub „czip czip” i „kik-kik-kik-kik” (w południowej Afryce).

Zasięg występowania, środowisko

Sokolik czerwonooki zamieszkuje obszary suchego buszu. Podgatunek P. s. castanonotus występuje od Sudanu Południowego do Somalii na wschodzie i do Ugandy i Tanzanii na południu. Podgatunek P. s. semitorquatus zasiedla regiony od południowej Angoli do północnej części Południowej Afryki^[3]^[5].

Pożywienie

Żywi się owadami, jaszczurkami i małymi wężami, które chwyta na ziemi po locie z wyeksponowanej gałęzi i zabiera z powrotem na gałąź do zjedzenia. Zjada też małe ptaki, które łapie w locie^[7].

Gniazdowanie

W Kenii sokolik czerwonooki wydaje swoje potomstwo w gniazdach bawolika białogłowego, tam gdzie pokrywają się zasięgi obu tych gatunków. W południowej Afryce młode sokoliki znajduje się w pobliżu gniazd bawolików czerwonodziobych, choć głównie wychowują pisklęta w niezamieszkałych gniazdach tkaczy, które są pokaźnych rozmiarów i mają wiele komór. Czasem mogą je zajmować nawet w gnieździe, gdzie wyprowadzany jest nadal lęg tkaczy. Pomimo iż żywią się innymi ptakami i są większe od tkaczy, zwykle ich nie atakują, choć wyjątkowo mogą je chwytać, zjadać pisklęta, a nawet osobniki dorosłe^[8].

Okres lęgowy ciągnie się od sierpnia do marca. Najczęściej wysiadywanie jaj przypada na październik i listopad. Może wyprowadzać 2 lęgi w ciągu roku. Samica składa od 1 do 4 jaj (zwykle 3) o wymiarach 28 × 22,5 mm. Wysiadywanie trwa 28-30 dni. Młode karmione są przez oboje rodziców. Ich opieka kończy się po około 2 miesiącach.

Poliandria

Afrykańskie sokoliki czerwonookie czasem pozostają w związkach poliandrycznych, gdzie razem żyją więcej niż dwa osobniki zajmujące się pisklętami. Są cztery możliwości wytłumaczenia tego zachowania:

skuteczniejsza obrona młodych;
poliandria na zasadach kooperacji;
opóźnienie w wydawaniu potomstwa przez młodociane sokoliki;
lepsza termoregulacja (zachowanie ciepłoty ciała).

Potwierdzeniem tej ostatniej tezy jest fakt przebywania południowoafrykańskich sokolików czerwonookich w gniazdach tkaczy także zimą, już poza sezonem lęgowym. W gniazdach tkaczy zachowana jest lepsza izolacja termiczna^[9].

Status

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje sokolika czerwonookiego za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Trend liczebności populacji uznaje się za stabilny^[3].

Przypisy

↑ Polihierax semitorquatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).
↑ African Pygmy Falcon (Polihierax semitorquatus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c BirdLife International, Polihierax semitorquatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017 [online], wersja 2016-3 [dostęp 2017-01-26] (ang.).
↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Falconini Leach, 1820 (Wersja: 2019-04-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-04].
↑ ^a ^b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Seriemas, falcons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-04]. (ang.).
↑ Zimmerman, Dale A.; Turner, Donald A.; and Pearson, David J.: Birds of Kenya and Northern Tanzania. Princeton University Press, 1999, s. 90–91, 110–111, 309. ISBN 0-691-01022-6. [dostęp 2007-07-26].
↑ Species account: Pygmy Falcon Polihierax semitorquatus. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-09-04]. (ang.).
↑ Covas, Rita; Huyser, Onno; and Doutrelant, Claire. Pygmy Falcon predation of nestlings of their obligate host, the Sociable Weaver. „Ostrich”. 75 (4), s. 325–326, 2004.
↑ Spottiswoode, Claire; Herrmann, Eric; Rasa, O. Anne E.; and Sapsford, Colin W.. Co-operative breeding in the Pygmy Falcon Polihierax semitorquatus. „Ostrich”. 75 (4), s. 322–324, 2004. DOI: 10.2989/00306520409485462.

Linki zewnętrzne

Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).

[itis-1] Polihierax semitorquatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [online] (ang.).

[ibc-2] African Pygmy Falcon (Polihierax semitorquatus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-06)]. (ang.).

[iucn-3] BirdLife International, Polihierax semitorquatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017 [online], wersja 2016-3 [dostęp 2017-01-26] (ang.).

[mk-4] Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Falconini Leach, 1820 (Wersja: 2019-04-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-04].

[ioc-5] F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Seriemas, falcons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-04]. (ang.).

[6] Zimmerman, Dale A.; Turner, Donald A.; and Pearson, David J.: Birds of Kenya and Northern Tanzania. Princeton University Press, 1999, s. 90–91, 110–111, 309. ISBN 0-691-01022-6. [dostęp 2007-07-26].

[gr-7] Species account: Pygmy Falcon Polihierax semitorquatus. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund. [dostęp 2020-09-04]. (ang.).

[8] Covas, Rita; Huyser, Onno; and Doutrelant, Claire. Pygmy Falcon predation of nestlings of their obligate host, the Sociable Weaver. „Ostrich”. 75 (4), s. 325–326, 2004.

[9] Spottiswoode, Claire; Herrmann, Eric; Rasa, O. Anne E.; and Sapsford, Colin W.. Co-operative breeding in the Pygmy Falcon Polihierax semitorquatus. „Ostrich”. 75 (4), s. 322–324, 2004. DOI: 10.2989/00306520409485462.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Navigation

Nawigacja

Portale tematyczne