Sokushinbutsu

Budda jako poszczący asceta (rzeźba z muzeum w Lahore)

Sokushinbutsu (jap. 即身仏) lub sokushin-jōbutsu (jap. 即身成仏 dosł.: osiąganie stanu buddy (świętości) poprzez pozostawanie przy życiu)^[1] – automumifikacja (samomumifikacja), dawna buddyjska praktyka religijna, polegająca na zagłodzeniu się w taki sposób, aby po śmierci zwłoki uległy naturalnej mumifikacji.

W czasach współczesnych występowała niemal wyłącznie w północnej Japonii w prefekturze Yamagata. Praktykowana była przypuszczalnie przez setki mnichów i kapłanów buddyjskich, jednak do dzisiaj zachowało się tylko od 16 do 24 takich mumii. Zakazana w XIX w. przez władze japońskie, nie jest dzisiaj spotykana w buddyzmie^[2][3].

Pochodzenie

Chociaż pierwotny buddyzm potępiał ascezę, to następnie niektóre kierunki w buddyzmie, jak: wadżrajana i mahajana, zaczęły podkreślać znaczenie samodyscypliny i dobrowolnego wyrzeczenia się komfortu w celu osiągnięcia oświecenia (przebudzenia). W niektórych odmianach buddyzmu, np. w lamaizmie, zmumifikowane zwłoki mnichów są otoczone kultem. Śmierć jest dla buddystów momentem kluczowym – ważne, aby była zachowana świadomość, możliwość koncentracji, recytacji mantr itp., co umożliwia osiągnięcie nirwany. Stąd występująca w niektórych sektach praktyka popełniania rytualnych samobójstw.

Praktyka automumifikacji powstała prawdopodobnie w Chinach za czasów dynastii Tang (jako część tantryjskich praktyk buddyjskich), skąd przeniósł ją do Japonii Kūkai – założyciel sekty Shingon. Następnie w Chinach zaniechano tych praktyk, jednak przetrwały one w Japonii^[2][3].

Kūkai był też pierwszym japońskim mnichem, który tysiąc lat temu sam dokonał sokushinbutsu w świątyni na górze Koya (prefektura Wakayama). Założona przez niego sekta głosiła ideę "oświecenia przez umartwienie"^[2][3]. Mnichów, którzy dokonali automumifikacji, uważano za żywych i oczekujących w samadhi na przyjście Buddy Majtreji^[2].

Procedura^[2][3]

Osoba pragnąca dokonać sokushinbutsu musiała przestrzegać specjalnej diety i programu ćwiczeń fizycznych, które trwały tysiąc dni. Zjadano tylko nasiona i orzechy, jednocześnie wykonując forsowne ćwiczenia, które pozwalały pozbyć się całej tkanki tłuszczowej.

Następnie rozpoczynał się kolejny okres tysiąca dni, podczas których jedzono tylko korę i korzenie drzew iglastych oraz pito toksyczny napar, sporządzony z drzewa urushi (drzewo lakowe).

W rezultacie następowały wymioty i szybka utrata płynu w organizmie. Ponadto ciało stawało się toksyczne, co miało uchronić zwłoki przed robactwem. W końcu zamykano się w ciasnym, kamiennym grobie, gdzie w pozycji lotosu czekano na śmierć. Jedynym łącznikiem ze światem zewnętrznym była rurka, doprowadzająca powietrze oraz dzwonek, którego dźwięk zawiadamiał codziennie, czy taka osoba jeszcze żyje.

Kiedy dzwonek cichł, wyjmowano rurkę i pieczętowano grób. Po odczekaniu kolejnych tysiąca dni grób otwierano i sprawdzano, czy mumifikacja się udała. Jeśli tak, zmarłego uznawano za buddę, a jego zwłoki wystawiano w świątyni na widok publiczny. W większości przypadków ciała ulegały normalnemu rozkładowi, jednak takiego zmarłego nadal otaczano szacunkiem w uznaniu jego głębokiej wiary, chociaż nie uznawano za buddę.

Władze japońskie zakazały sokushinbutsu w okresie Meiji w XIX w., jednak nadal praktykowano automumifikację aż do początków XX w.

Dzisiaj^[4]

Najbardziej znaną świątynią japońską, w której oglądać można automumifikowane zwłoki mnichów buddyjskich, jest świątynia Kaikō-ji w Sakacie (prefektura Yamagata).

Tradycje skrajnych umartwień kontynuują w tym regionie Japonii tzw. górscy mnisi (yamabushi). Wyznają oni shugendō (religię łączącą buddyzm i shintō), która wymaga od nich wyjątkowych umartwień, nawet zagrażających życiu, np. zanurzają się w zimie w lodowatej wodzie lub zawieszają się piętami na krawędziach przepaści.

Zobacz też

• prajopawesa

Przypisy

Bibliografia

• Hori, I. (1962). Self-mummified Buddhas in Japan: An aspect of Shugendō (mountain asceticism) sect. History of Religions, 1(2), 222–242.
• Jeremiah, K. (2010). Living Buddhas: The Self-Mummified Monks of Yamagata, Japan. North Carolina: McFarland Publishing Company.
• Jeremiah, K. (2009). Corpses: Tales from the crypt. Kansai Time Out, 387, 8–10.
• Jeremiah, K. (2007). Asceticism and the Pursuit of Death by Warriors and Monks. Journal of Asian Martial Arts, 16(2), 18–33.

Linki zewnętrzne

• Daruma Forums. geocities.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2005-05-13)]. – zdjęcia
• http://sites.google.com/site/selfmummifiedmonks/ – zdjęcia
• [1] - świątynia Kaikō-ji