Sol (mitologia rzymska)

Sol
—bóg Słońca—
Ilustracja
Popiersie Sola (Heliosa), marmurowy relief na sarkofagu z III w. n.e., termy Dioklecjana, Rzym
Inne imionaHelius
Występowaniemitologia rzymska
Atrybutypromienista aureolą wokół głowy, promienista korona, złoty rydwan zaprzężony w cztery konie
Teren kultustarożytny Rzym
OdpowiednikHelios (grecki)

Sol (łac. Sol, Helius ‘Słońce’, gr. Ἥλιος Hēlios ‘Słońce’) – w mitologii rzymskiej bóg Słońca; utożsamiany z greckim Heliosem[1].

Pierwotnie był bóstwem sabińskim[2]. Sprowadzenie jego kultu do Rzymu (równocześnie z kultem Luny) przypisywano Tytusowi Tacjuszowi[2][3]. Kult bóstwa sprawowany był przez sabiński ród Aureliuszów[2][4].

Kult bóstwa w połączeniu z wpływami religii wschodnich (El Gabal, Mitra) doprowadził do powstania w III wieku nowego kultu synkretycznego Słońca Niezwyciężonego (Sol Invictus).

W sztuce starożytnego Rzymu najczęściej przedstawiano go na wzór greckiego Heliosa, to jest z promienistą aureolą wokół głowy lub promienistą koroną na głowie, na złotym rydwanie zaprzężonym w cztery konie[5].

Obdarzono go przydomkiem Indiges, a jego święto obchodzono 8 sierpnia[3][6]. Wzniesiono ku jego czci świątynię na Kwirynale oraz ołtarz w Circus Maximus[1].

Od słowa Sol pochodzi nazwa solarny (słoneczny)[7][8].

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ a b Vojtech Zamarovský: Bohovia a hrdinovia antických bájí. Bratislava: Perfekt a.s., 1998, s. 417–418. ISBN 80-8046-098-1. (słow.); polskie wydanie: Bogowie i herosi mitologii greckiej i rzymskiej.
  2. ↑ a b c Pierre Grimal: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 2008, s. 324. ISBN 83-04-04673-3.
  3. ↑ a b Andrzej Kempiński: Encyklopedia mitologii ludów indoeuropejskich. Warszawa: Iskry, 2001, s. 395–396. ISBN 83-207-1629-2.
  4. ↑ Mała encyklopedia kultury antycznej. Warszawa: Wydawnictwo PWN, 1983, s. 693. ISBN 83-01-03529-3.
  5. ↑ Vojtech Zamarovský, op.cit., s. 169–170.
  6. ↑ Joël Schmidt: Słownik mitologii greckiej i rzymskiej. Katowice: Książnica, 1996, s. 278. ISBN 83-7132-266-6.
  7. ↑ Solarny. sjp.pwn.pl. [dostęp 2010-09-04]. Cytat: „solarny 1. «słoneczny», 2. «dotyczący kultu Słońca»”.
  8. ↑ Kalendarz słoneczny, solarny. sjp.pwn.pl. [dostęp 2010-09-04]. Cytat: „kalendarz słoneczny, solarny «mierzenie czasu oparte na zmianie pór roku związanej z obiegiem Ziemi dokoła Słońca»”.

Bibliografia

  • Sol (ang.). mythindex.com. [dostęp 2010-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-04-30)].
  • Władysław Kopaliński: Słownik mitów i tradycji kultury. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2003, s. 1197, 1208. ISBN 83-7399-022-4.
  • Sol i Luna. W: Wanda Markowska: Mity Greków i Rzymian. Warszawa: Iskry, 1987, s. 332. ISBN 83-207-1010-3.
  • William Smith: A Dictionary of Greek and Roman biography and mythology: Sol (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-11].
  • Harry Thurston Peck: Harpers Dictionary of Classical Antiquities, 1898: Sol (ang.). perseus.tufts.edu. [dostęp 2012-05-11].

Media użyte na tej stronie

Clipeus Helios Terme.jpg
Bust of Helios in a clipeus, detail from a strigillated lenos sarcophagus. White marble, early 3rd century CE. From Tomb D in Via Belluzzo, Rome.