Sol Invictus

Ten artykuł od 2015-12 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Sol Invictus na płaskorzeźbie rzymskiej z II w.

Sol Invictus (łac., dosł. Słońce Niezwyciężone) – bóstwo rzymskie, łączące cechy greckiego Apollona i indoirańskiego Mitry.

Kult Sol Invictus był nowym synkretycznym kultem łączącym w sobie elementy mitraizmu, kultu El Gabala, Baala, Astarte i rzymskiego bóstwa solarnego Sol. Czcił słońce jako uosobienie wszystkich innych bóstw. Kult Sol Invictus sprawowany był u schyłku cesarstwa, wprowadzony został przez cesarza Aureliana.

Obchodzenie święta Sol Invictus, przypadającego 25 grudnia, pierwszy raz jest źródłowo poświadczone w 354^[1].

Jako że w III/IV w. chrześcijaństwo cieszyło się coraz większą popularnością, a religie pogańskie coraz bardziej traciły na znaczeniu, pierwsza wzmianka o tym, że święto Sol Invictus obchodzono 25 grudnia pojawia się w wykazie obchodów pogańskich zawartym w „Chronografie” Filokalusa z 354 roku, czyli na długo po tym jak chrześcijanie znali już tę datę (wspomina ją Hipolit Rzymski w latach 202-211), oraz pierwsi chrześcijanie, nic nie wspominając nt. pogańskich świąt, wyliczali datę narodzin Jezusa w oparciu o dane historyczne, dokonując różnego rodzaju wyliczeń opartych o dane, które przekazuje m.in. Ewangelista Łukasz, niektórzy uczeni wskazali na odwrotny do twierdzenia, że pogańskie święto Słońca Niezwyciężonego (Sol Invictus) obchodzone 25 grudnia zostało wyparte przez Boże Narodzenie, przebieg wydarzeń.

Thomas J. Talley wskazuje, że całkiem prawdopodobnie to cesarz Aurelian umieścił Sol Invictus 25 grudnia, tak by konkurować z chrześcijanami, którzy tego dnia odchodzili swoje święto.

Przypisy

Bibliografia

• Thomas J. Talley, „The Origins of the Liturgical Year”, Liturgical Press, 1991, s. 88-91; Steven Hijmans, „Sol Invictus, the Winter Solstice, and the Origins of Christmas”, Mouseion 47/3 (2003), s. 384-385.

Religia i mitologia rzymska

Główni bogowie	Apollo Ceres Diana Fortuna Junona Jupiter Lary Mars Merkury Minerwa Neptun Pluton Kwiryn Sol Wenus Westa Wulkan
Inni bogowie	Adranus Averruncus Bachus Bellona Bona Dea Coelus Kastor i Polluks Clitunno Kupidyn Dis Pater Faunus Glykon Inuus Janus Liber Lucina Luperkus Orkus Penaty Pomona Roma Saturn Silvanus Terra Limentinus Terminus
Personifkacje	Aius Locutius Angerona Concordia Copia Discordia Fides Fortuna Libertas Spes
Legendarni założyciele	Eneasz Romulus i Remus Numa Pompiliusz Serwiusz Tuliusz Ankus Marcjusz
Kapłani	Augur Flamen Haruspik Pontifex maximus Rex Nemorensis Rex sacrorum Westalka
Wierzenia i praktyki	święta kult cezarów mitologia księgi sybillińskie świątynie rzymskie