Solaris Urbino 8,9 LE electric

Solaris Urbino 8,9 LE electric
Ilustracja
Solaris Urbino 8,9 LE electric w Poznaniu
Dane ogólne
Producent

Solaris Bus & Coach

Premiera

2011

Lata produkcji

od 2013

Miejsce produkcji

 Polska, Bolechowo-Osiedle

Dane techniczne
Typy nadwozia

Niskowejściowy autobus elektryczny klasy midi

Układ drzwi

1-2-0
1-1-0

Liczba drzwi

2

Wysokość podłogi

320 mm

Po zastosowaniu przyklęku

-70 mm / +60 mm

Szerokość drzwi

860 mm
1350 mm

Silniki

Elektryczny silnik asynchroniczny

Moc silników

120 kW (163 KM)/160 kW (218 KM)

Długość

8950 mm

Szerokość

2400 mm

Wysokość

3400 mm

Rozstaw osi

4380 mm

Prędkość maksymalna

50 km/h

Wnętrze
Liczba miejsc siedzących

maks. 27

Informacje dodatkowe
ABS

Tak

ASR

Tak

EBS

Tak

Klimatyzacja

Opcja

Portal Komunikacja miejska

Solaris Urbino 8,9 LE electric − niskowejściowy elektryczny autobus miejski, zaprezentowany jesienią 2011 roku. Został wyprodukowany przez przedsiębiorstwo Solaris Bus & Coach S.A. z Bolechowa koło Poznania. Jego konstrukcja bazuje na modelu Solaris Urbino 8,9 LE. Autobus ten był pierwszym wyprodukowanym w Polsce autobusem elektrycznym. W Polsce jest eksploatowany w Ostrołęce, Krakowie, Jaworznie, Chodzieży, Wrześni, Stalowej Woli, Katowicach (RCKiK) i w Miechowie.

Geneza

(c) ŠJů, Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Solaris Urbino 8,9 LE

W 1999 r. Solaris zaprezentował swój pierwszy autobus miejski z rodziny Urbino – Solaris Urbino 12. W kolejnych latach rozszerzano ofertę autobusów miejskich o kolejne modele, początkowo z napędem konwencjonalnym. W 2002 r. pokazano nową odsłonę Urbino, tzw. II generację. Dwa lata później, w 2004 r. swoją premierę miała III generacja Urbino. W ramach III generacji w 2006 r. Solaris Bus & Coach S.A. na targach IAA Nutzfahrzeuge w Hanowerze zaprezentował pierwszy model hybrydowy Solaris Urbino 18 Hybrid. Był to pierwszy w Europie hybrydowy autobus w seryjnej produkcji. Tym samym Solaris dołączył do europejskich liderów ekologicznych technologii w transporcie publicznym. Krzysztof Olszewski, założyciel Solaris Bus & Coach powiedział wówczas: „Diesel umarł, niech żyje elektryczność!”. W 2008 roku Solaris przedstawił model Urbino 8,9 LE, na bazie którego powstał model Urbino 8,9 LE electric[1].

Rozwój

20 września 2011 roku podczas targów Transexpo 2011 odbyła się premiera pierwszego prototypu autobusu Solaris Urbino 8,9 LE electric. Konstrukcja pojazdu opierała się na modelu Urbino 8,9 LE. Pojazd wyposażono w czteropolowy asynchroniczny silnik elektryczny o mocy 120 kW (163 KM). Baterie trakcyjne o pojemności 124 kWh umieszczono w komorze pod wyższą częścią podłogi z tyłu autobusu. Masa baterii, która wyniosła 1400 kg wymusiła redukcję masy pojazdu, co uczyniono dzięki szeregowi rozwiązań, m.in. zastosowaniu lżejszego materiału do wykonania poszyć bocznych, cieńszych szyb, czy też aluminiowych felg[1]. Autobus ten był pierwszym wyprodukowanym w Polsce autobusem elektrycznym. Jego głównymi zaletami jest brak emisji spalin, a co za tym idzie ochrona środowiska naturalnego oraz niski poziom emitowanego hałasu, ale także wysoka sprawność napędu elektrycznego oraz mniejsze koszty operacyjne związane z niższą ceną energii elektrycznej potrzebnej do pokonania tego samego dystansu, co w przypadku konwencjonalnego napędu na olej napędowy[2][3][4].

W pierwszej połowie 2012 roku zbudowano drugi prototyp o bogatszym wyposażeniu (m.in. klimatyzacja). Wyposażono go w system szybkiego ładowania z użyciem specjalnych ładowarek, umożliwiający uzupełnienie całkowicie wyczerpanych baterii w 1,5 godziny[5]. Pozwoliło to na zwiększenie zasięgu po jednokrotnym ładowaniu do ponad 150 km[5]. Pierwsze testy elektrobusu miały miejsce w pierwszej połowie 2012 roku w Poznaniu, podczas których autobus bezawaryjnie pokonał ponad 3000 km. Później prototyp ten był testowany także w innych miastach w Polsce – w Warszawie, Krakowie oraz Jaworznie (patrz sekcja Eksploatacja)[4]. Podczas testów w Zakopanem woził pasażerów na trasie do Morskiego Oka[6].

Jury targów Transexpo przyznało modelowi Urbino 8,9 LE electric Złoty Medal w kategorii „Najlepszy Produkt”. Czytelnicy niemieckiego magazynu „Busplaner” w piątej edycji konkursu, uznali pojazd za „Innowację Roku 2012” w kategorii „Transport Publiczny”[7].

Graficznym symbolem autobusu stał się charakterystyczny dla marki Solaris zielony jamnik z wtyczką elektryczną zamiast ogona[4].

Następcą modelu Urbino 8,9 LE electric, z nadwoziem Urbino IV generacji, został Solaris Urbino 9 LE electric. Premiera odbyła się 30 września 2021 o godz. 12:00[8]. Modele Urbino 8,9 LE i 8,9 LE electric są ostatnimi autobusami z nadwoziem Urbino III generacji pozostającymi w produkcji.

Konstrukcja

Solaris Urbino 8,9 LE electric podczas testów w Gdańsku
Dane techniczne Urbino 8,9 LE electric (stan na: 2018 rok)[9][4]
Długość8950 mm
Szerokość2400 mm
Wysokość2850-3350 mm (w zależności od zabudowy)
Rozstaw osi4380 mm
Zwis przedni/tylny2080 mm

2490 mm

Oś przedniaOś niezależna ZF
Oś tylnaOś DANA
Układ kierowniczyZF Servocom
Układ poziomującyZawieszenie ECAS; przyklęk ok. 70 mm, podnoszenie ok. 60 mm
Układ hamulcowyEBS, ABS, ASR, hamulec ręczny, hamulec przystankowy
Silnik elektrycznysilnik asynchroniczny 120/160 kW
Bateriebaterie litowo-jonowe; pojemność zależna od wymagań klienta
Ładowaniepantograf lub wtyczka plug-in
ElektrykaOparta o magistralę CAN
Drzwi1-2-0 lub 1-1-0 (szerokość I drzwi: 850 mm, II drzwi: 1350 mm;
wysokość I wejścia: 320 mm, II wejścia: 340 mm)
Liczba miejsc siedzącychmaks. 27 (w zależności od układu wnętrza)

Układ napędowy i baterie

Solaris Urbino 8,9 LE electric wyposażony został w napęd elektryczny, którego głównym elementem jest czteropolowy silnik asynchroniczny o mocy maksymalnej 160 kW (218 KM) i maksymalnym momencie obrotowym 1400 Nm. W prototypowym egzemplarzu energia do zasilania silnika magazynowana jest w chłodzonych cieczą dwóch bateriach litowych o łącznej pojemności 120,9 kWh i napięciu znamionowym 600V, których dostawcą jest polska firma Wamtechnik. W kolejnych modelach pojemność baterii jest zależna od indywidualnych wymagań klienta i charakterystyki linii, na której eksploatowane są autobusy. Maksymalny czas ładowania dwóch akumulatorów o łącznej masie 1400 kg z terminala ładowania 3x400V 63A wynosi 4 godziny i jest możliwy poprzez złącze plug-in lub (opcjonalnie) poprzez pantograf na dachu autobusu. Doładowanie baterii możliwe jest również w trakcie jazdy pojazdu poprzez odzyskiwanie energii przy hamowaniu. Maksymalny zasięg pierwszych autobusów wynosił od 100 do 150 km, a autobus jest w stanie osiągnąć prędkość ograniczoną do 50 km/h. Późniejsze egzemplarze mają większy dystans, który pokonują na jednym ładowaniu. Jest on uzależniony od pojemności baterii. Układ jezdny stanowi niezależne zawieszenie przednie typu ZF RL55 oraz tylny most DANA G150, które oparte są na miechach pneumatycznych[9][10][4].

Nadwozie i wnętrze

Konstrukcja nadwozia wykonana została z rur stalowych o zwiększonej odporności na korozję. Ze względu na dużą masę baterii, zaistniała konieczność redukcji masy pojazdu. Do wykonania poszycia zewnętrznego nadwozia zastosowano stal nierdzewną i lekkie panele z włókna węglowego, z którego wykonano również tylną pokrywę komory silnika. Do wykończenia modelu Urbino 8,9 LE electric wykorzystane zostały komponenty o obniżonej masie jak np. cieńsze szyby i lżejsze fotele, podłoga wykonana z drewna mahoniowego (zamiast sklejki), piankowy materiał Foamed ACM do wykonania klap kanałów powietrza, oraz felgi aluminiowe. W celu zmniejszenia zużycia energii elektrycznej do wewnętrznego i zewnętrznego oświetlenia zastosowano lampy z diodami LED. Na stanowisku kierowcy zamontowano nowoczesny pulpit z trzema dotykowymi ekranami LCD zamiast analogowych wskaźników i tradycyjnych przełączników. We wnętrzu znajdują się maksymalnie 27 miejsc siedzących (w zależności od układu wnętrza), z czego większość nie jest dostępna z niskiej podłogi i znajduje się w układzie amfiteatralnym za drugimi drzwiami przodem do kierunku jazdy. W drugich drzwiach znajduje się rampa dla niepełnosprawnych, a naprzeciwko drzwi miejsce dla niepełnosprawnego lub wózka dziecięcego[9][10][4].

Eksploatacja

(c) Anthony Levrot, CC BY-SA 4.0
Urbino 8,9 LE electric w Sète (Francja)
PaństwoMiastoPrzewoźnikLiczba sztukLata dostaw
AustriaKlagenfurtStadtwerke Klagenfurt12013[11]
BelgiaBrukselaSTIB72018[12]
CzechyCzeskie BudziejowiceDPM11[a]2018[13][14][15]
FrancjaSèteAgglopôle Mobilité22018[16]
ParyżRATP12020[17]
LitwaTaurogiUAB12020[18]
ŁotwaJurmałaJAS22019[19]
NorwegiaMandalSorlandsrut1[20]
PolskaOstrołękaMZK22015[21]
KrakówMPK42016[22]
JaworznoPKM42017[23]
ChodzieżMZK12018[24]
Stalowa WolaMZK102018[25][26]
WrześniaUrząd Miasta i Gminy12017[27]
KatowiceRCKiK2[b]2018[28]
CiechanówZKM12018[29]
MiechówUrząd Miasta i Gminy22020[30]
SzwajcariaSankt GallenVBSG12019[31]
WęgryPaksPKK42020[32]
Łącznie sztuk: 49 z 58 u 18 odbiorców
Stan na: sep 2020		[2]

Polska

W czerwcu 2012 roku w ramach testów przez trzy tygodnie Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej 2012, pierwszy prototyp woził za darmo pasażerów w Poznaniu na linii „E” z Portu Lotniczego Poznań-Ławica, poprzez Rondo Kaponiera do Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu Stary Browar[33][34][35]. W tym czasie przejechał bez usterek około 3000 km. Dla celów promocyjnych karoseria na zewnątrz została pokryta sztuczną trawą[5], a podsufitka była wykończona obrazem nieba[34]. W lipcu 2012 autobus odbywał również testy w MZA Warszawa na linii nr 222 (do obsługi której w skierowano później zakupione w 2015 roku autobusy Solaris Urbino 12 electric[36])[5][37]. W tym samym roku autobus był także testowany na linii nr 370 na ulicach Jaworzna[38]. Solaris Urbino 8,9 LE electric był także testowany z Zakopanem, gdzie kursował na trasie z centrum do Kuźnic oraz Morskiego Oka[6].

We wrześniu 2014 roku Solaris podpisał umowę na dostawę dwóch autobusów elektrycznych Solaris Urbino 8,9 LE electric dla MZK Ostrołęka. Kontrakt opiewał na sumę 3,2 mln złotych, co daje 1,6 mln za jeden autobus[39]. Autobusy trafiły do odbiorcy wiosną 2015 roku. Były to pierwsze nowe autobusy elektryczne, które trafiły do polskiego odbiorcy[21].

W styczniu 2013 testy autobusu elektrycznego Solaris Urbino 8,9 LE electric przeprowadziło MPK Kraków. Elektrobus był testowany na linii nr 537 łączącej Dworzec Główny Wschód z Witkowicami. W trakcie testów maksymalny zasięg autobusu Solaris wyniósł ok. 100 km na jednym ładowaniu[40]. W 2014 r. w Krakowie rozpoczęto testy elektrycznego Solarisa w wersji 12-metrowej[41]. Rok później MPK Kraków ogłosiło przetarg na dostawę czterech autobusów elektrycznych o długości ok. 9 m, w którym złożono dwie oferty – Solarisa oraz czeskiego producenta SOR. Zwycięzcą okazał się Solaris, który w efekcie dostarczył w 2016 roku cztery sztuki Urbino 8,9 LE electric z ładowaniem poprzez pantograf[42][22].

Po testach w 2013 roku oraz dostarczeniu pierwszego elektrobusu Urbino 12 electric do Jaworzna, w 2017 roku PKM zakupiło kolejne 22 autobusy elektryczne Solaris, w tym 4 autobusy Urbino 8,9 LE electric. Dzięki tym inwestycjom 40% floty jaworzańskiego PKM stanowią autobusy bezemisyjne[23].

Na początku 2017 roku MZK w Chodzieży ogłosiło przetarg na dostawę jednego autobusu elektrycznego klasy MIDI[43]. Przetarg wygrał Solaris[44], a w marcu 2018 roku autobus trafił do przewoźnika[24].

W kwietniu 2017 roku przetarg na 19 autobusów miejskich, w tym 10 o napędzie elektrycznym ogłosił MZK Stalowa Wola. W jego wyniku spółka pozyskała rok później 10 elektrobusów Solaris[25][26].

Również na początku 2017 roku Solaris pozyskał zamówienie na dostawę jednego autobusu Solaris Urbino 8,9 LE electric dla Urzędu Miasta i Gminy Września[45], który został dostarczony w grudniu 2017 roku, a w styczniu 2018 wyjechał na ulice miasta w ramach nowo uruchomionej komunikacji miejskiej[27].

Na początku 2017 roku Regionalne Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa ogłosiło przetarg na zakup dwóch elektrycznych pojazdów do pobierania krwi z napędem elektrycznym. Jedyną ofertę złożył Solaris, który już wcześniej dostarczał pojazdy do poboru krwi na bazie autokarów Solaris Vacanza[46]. Dwa elektryczne Urbino 8,9 LE electric przystosowane do potrzeb RCKiK wyceniono na kwotę 6,1 mln złotych brutto. Pierwszy z autobusów dostarczono do Katowic w połowie 2018 roku. Jest to pierwszy na świecie elektryczny pojazd do pobierania krwi na świecie[28].

W grudniu 2018 roku do Ciechanowa dotarła jedna sztuka Urbino 8,9 LE electric, która zasiliła tabor tamtejszego ZKM[29]. W 2020 r. dwa Urbino 8,9 LE electric trafiły do Zakładu Wodociągów i Kanalizacji w Miechowie, gdzie posłużyły do uruchomienia komunikacji miejskiej[47].

Inne kraje

Pierwszym miastem, które zdecydowało się zakupić autobusy elektryczne Solaris był w 2013 roku austriacki Klagenfurt. Przedsiębiorstwo Stadtwerke Klagenfurt zakupiło jeden egzemplarz autobusu elektrycznego, który skierowano do obsługi trasy pomiędzy dworcem głównym a kampusem uniwersytetu[11].

W lipcu 2017 roku największy belgijski przewoźnik autobusowy – STIB, który obsługuje połączenia miejskie na terenie Brukseli, zamówił u podpoznańskiego producenta 7 sztuk bezemisyjnych autobusów miejskich klasy MIDI, które zostały dostarczone na początku 2018 roku[12].

W 2018 roku Solaris dostarczył dwa autobusy Solaris Urbino 8,9 LE electric do miasta Sète położonego na południowym wybrzeżu Francji[16].

W 2018 dostarczone zostały także pierwsze autobusy elektryczne o długości 8,9 m we współpracy ze Škoda Electric. Podobnie jak w przypadku autobusów 12-metrowych produkowanych przez Škodę wspólnie z Solarisem, te autobusy także otrzymały nazwę Škoda 29BB. Odbiorcą był przewoźnik miejski z Czeskich Budziejowic[14][15].

W 2019 r. dwa pierwsze elektrobusy marki Solaris trafią na Łotwę, gdzie zamówiło je przedsiębiorstwo z miejscowości Jurmała[19], a w 2020 r. do litewskich Taurogów[18]. Również w 2019 r. pierwszy bateryjny Urbino 8,9 LE dotarł do Szwajcarii, gdzie wszedł w skład floty przewoźnika miejskiego z Sankt Gallen[31]. W maju 2019 r. zawarto umowę z paryskim przewoźnikiem RATP na dostawę 1 autobusu elektrycznego z opcją rozszerzenia zamówienia na kilkanaście sztuk[17] oraz umowę na pierwszy autobus Urbino 8,9 LE electric w Norwegii – dla przewoźnika Sorlandsrut z miasta Mandal[20].

Uwagi

  1. ↑ Autobusy Škoda 29BB formalnie dostarczane przez Škoda Transportation, która jest odpowiedzialna za produkcję napędu oraz późniejszą obsługę i serwis pojazdów.
  2. ↑ Autobusy dla Regionalnego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa do pobierania krwi wyprodukowane na specjalne zamówienie.

Przypisy

  1. ↑ a b Historia - Solaris Bus & Coach S.A., solarisbus.com [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  2. ↑ a b Solaris Bus & Coach S.A., 8 milionów kilometrów autobusów elektrycznych Solaris, „Magazyn Klientów Solaris”, 2/2018 (21), 2018, s. 12-13, ISSN 1689-6067.
  3. ↑ Solaris zaprezentował autobus elektryczny Urbino 8,9 LE electric – SamochodyElektryczne.org, samochodyelektryczne.org [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  4. ↑ a b c d e f Solaris Bus & Coach S.A., Urbino electric – katalog produktowy, 2013 (pol.).
  5. ↑ a b c d Aleksander Kierecki: Elektrobusem po Poznaniu i Warszawie. Infobus, 11 lipca 2012. [dostęp 2012-08-28].
  6. ↑ a b Autobus elektryczny w Zakopanem. Znikną fiakry?, Onet.pl, 10 września 2013 [dostęp 2018-11-20] [zarchiwizowane z adresu 2018-11-20].
  7. ↑ Autobus elektryczny Solarisa nagrodzony za innowacyjność. solarisbus.com, 4 czerwca 2012. [dostęp 2012-10-09].
  8. ↑ Światowa premiera Urbino 9 LE electric. 2021-09-30. [dostęp 2021-10-16].
  9. ↑ a b c Grupa Urbino electric - Solaris Bus & Coach S.A., solarisbus.com [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  10. ↑ a b Premiery TRANSEXPO 2011 – Solaris i elektrobus. Infobus, 22 września 2011. [dostęp 2011-09-23].
  11. ↑ a b Solaris dostarczył pierwszy autobus elektryczny do Klagenfurtu, samochodyelektryczne.org [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  12. ↑ a b Solaris dostarczy elektrobusy do Brukseli [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  13. ↑ Škoda to supply electric buses to České Budějovice, Metro Report, 28 września 2017 [dostęp 2018-09-30] [zarchiwizowane z adresu 2018-09-30] (ang.).
  14. ↑ a b Skoda i pierwsze czeskie MIDI elektrobusy, infobus.pl [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  15. ↑ a b CZECHBUS: 29BB, czyli elektryczny midibus Skody [FILM], infobus.pl [dostęp 2018-11-28] (pol.).
  16. ↑ a b 2 bus 100 % électriques et une ligne 100 % gratuite, „Notre Agglopole”, 03-04.2018 (46), s. 10-11 (fr.).
  17. ↑ a b Paryż. Solaris sprzedał jeden krótki elektrobus. Może być więcej, transport-publiczny.pl, 23 maja 2019 [dostęp 2019-05-24] (pol.).
  18. ↑ a b Taurogi. Solaris dostarczy autobus elektryczny. Pierwszy na Litwę., transport-publiczny.pl, 3 kwietnia 2019 [dostęp 2019-04-05] (pol.).
  19. ↑ a b Elektryczny debiut Solarisa w krajach nadbałtyckich, infobus.pl [dostęp 2018-11-28] (pol.).
  20. ↑ a b Elektryczna siódemka dla Norwegii. Od Solarisa, infobus.pl [dostęp 2019-05-30] (pol.).
  21. ↑ a b Pierwsze nowe elektrobusy w Polsce, infobus.pl [dostęp 2018-10-01] (pol.).
  22. ↑ a b Solaris Urbino 8,9 LE electric, Prywatna Strona Miłośnika Komunikacji Miejskiej i Szynowej, 14 września 2014 [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  23. ↑ a b Jaworzno w 40 proc. oparte na elektrobusach od Solarisa [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  24. ↑ a b Elektryczny Urbino 8,9LE już w Chodzieży, infobus.pl [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  25. ↑ a b Stalowa Wola kupuje elektryczne Solarisy [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  26. ↑ a b Fotogaleria Transportowa – Phototrans.eu, phototrans.pl [dostęp 2018-09-30] (ang.).
  27. ↑ a b Września ma swój elektrobus. Od Solarisa, infobus.pl [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  28. ↑ a b Pierwszy taki autobus na świecie. W RCKiK Katowice!, infobus.pl [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  29. ↑ a b Pierwszy autobus elektryczny w Ciechanowie, infobus.pl [dostęp 2018-12-03] (pol.).
  30. ↑ Autobusy elektryczne dla Miechowa. Nowe barwy - nowa komunikacja, infobus.pl [dostęp 2020-05-16] (pol.).
  31. ↑ a b 2019 fährt in St.Gallen der erste E-Bus ohne Oberleitung, Verkehrsbetriebe St.Gallen, 1 czerwca 2018 [dostęp 2019-05-31] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-04] (niem.).
  32. ↑ Węgry. Elektryczne Solarisy pojadą do Paks, TransportPubliczny [dostęp 2021-10-23] (pol.).
  33. ↑ E jak elektryczny. MPK Poznań, 1 czerwca 2012. [dostęp 2012-10-09].
  34. ↑ a b Michał Prałat: Pierwszy niskopodłogowy autobus elektryczny Solaris Urbino Electric. Przystanek, nr 5 (123), s. 5-6, 29 lipca 2012. [dostęp 2012-10-09]. (pdf)
  35. ↑ Autobus elektryczny sprawdzony przez pasażerów. Solaris Bus & Coach, 9 lipca 2012. [dostęp 2012-10-09].
  36. ↑ Warszawa testuje swoje Urbino 12 electric, infobus.pl [dostęp 2018-10-01] (pol.).
  37. ↑ Solaris Urbino 8,9 LE electric – wrażenia z jazdy i analiza przydatności, samochodyelektryczne.org [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  38. ↑ Anna Zielonka, Testy elektrobusów w Jaworznie podsumowane. Baterie nie są aż tak wytrzymałe, „jaworzno.naszemiasto.pl”, 8 stycznia 2013 [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  39. ↑ Ostrołęka kupiła dwa elektryki od Solarisa – Transport Publiczny, transport-publiczny.pl [dostęp 2018-10-01].
  40. ↑ Solaris Urbino 8,9 LE electric przetestowany w Krakowie, samochodyelektryczne.org [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  41. ↑ Elektryczny Kraków, czyli co jeździ po linii 154 [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  42. ↑ 4 autobusy elektryczne dla MPK Kraków dostarczy Solaris – SamochodyElektryczne.org, samochodyelektryczne.org [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  43. ↑ Chodzież kupuje pięć autobusów, w tym jednego elektryka [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  44. ↑ Solaris z umową w Chodzieży. 5 x Urbino 8,9LE, infobus.pl [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  45. ↑ Września z umową na autobus elektryczny. Od Solarisa, infobus.pl [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  46. ↑ Pierwsi na świecie elektryczni krwiopijcy. Od Solarisa, infobus.pl [dostęp 2018-09-30] (pol.).
  47. ↑ Miechów już z elektrobusami. Najmniejsze miasto w Polsce! - TransInfo, transinfo.pl [dostęp 2021-04-26] (pol.).

Linki zewnętrzne

Pojazdy produkowane przez Solaris Bus & Coach
Modele produkowane obecnie
Autobusy miejskie z napędem konwencjonalnym
Autobusy miejskie z napędem nisko- i zeroemisyjnym
Trolejbusy
Autobusy podmiejskie i międzymiastowe
Tramwaje
Modele Solaris wycofane z produkcji
Autobusy miejskie z napędem konwencjonalnym
Autobusy miejskie z napędem nisko- i zeroemisyjnym
Autobusy podmiejskie i międzymiastowe
Autokary turystyczne
Trolejbusy
Tramwaje
Modele Neoplan Polska wycofane z produkcji

Solaris Logo (005).jpg
Solaris Urbino Jamnik (006).jpg

Media użyte na tej stronie

Solaris Urbino 8.9 LE Electric (vue avant gauche) - Sète Agglopôle Mobilité (Sète).jpg
(c) Anthony Levrot, CC BY-SA 4.0
A Solaris Urbino 8,9 LE electric (CarPostal Bassin de Thau) running on Sète Agglopôle Mobilité line 6 — shuttle in the town center of Sète — on the Quai du Maréchal de Lattre de Tassigny (Sète, France) on April 2, 2018.
Benice, Solaris Urbino na lince 325.jpg
(c) ŠJů, Wikimedia Commons, CC BY-SA 3.0
Prague-Benice, Czech Republic. A bus Solaris Urbino 8,9 LE of ČSAD Polkost.
Solaris Logo (005).jpg
Autor: Solaris, Licencja: CC BY-SA 3.0
Logo Solaris.
Solaris Urbino Electric.JPG
Autor: Yusek, Licencja: CC BY-SA 3.0
Prototypowy autobus Solaris Urbino 8,9 LE electric (nr rej. PZ 778AU) z 2012 roku podczas testów w Gdańsku na przystanku Politechnika SKM.
Solaris Urbino Jamnik (006).jpg
Autor: Solaris, Licencja: CC BY-SA 3.0
Jamnik Solaris, wersja 2012.
Sol120.jpg
Autor: I.Blu, Licencja: CC0
Urbino 8,9 LE electric