Soltan Ali Maszhadi

Soltan Ali Maszhadi
‏جعفر تبریزی‎
Miejsce urodzenia

Meszhed

Data i miejsce śmierci

1520
Meszhed

Narodowość

perska

Język

perski

Dziedzina sztuki

kaligrafia

Kolofon rękopisu Gulistanu Sadiego z 1486 z pieczęciami i adnotacjami jego kolejnych właścicieli. Po prawej stronie od właściwego kolofonu umieszczonego w charakterystycznym trójkącie znajduje się adnotacja Dżahangira (1605 - 1627): "To jedna z moich pierwszych książek. Napisane przez Nur-ad-Dina Dżahangira, syna szacha Akbara".[1]. Art and History Collection

Soltan Ali Maszhadi, pers. سلطان‌علی مشهدی (pełne imię: Soltan Ali-e Mohammad-e Maszhadi), ur. w Meszhedzie, fl 1453–1519, zm. 1520 w Meszhedzie – perski kaligraf piszący w nastaligh.

Ojciec Soltana Alego zmarł kiedy ten miał 7 lat i niedługo później zaczął on samodzielnie uczyć się kaligrafii. Pozostał w tym zakresie samoukiem dopóki ok. roku 1468 nie przeniósł się do Heratu, gdzie miał pobierać nauki u Azhara Tebriziego (zm. 1475) lub jednego z jego uczniów. Począwszy od roku 1470 pracował dla Husajna Bajkary (1469–1506) i jego wezyra Ali Szer Nawojego. Soltan Ali projektował inskrypcje, takie jak ta (1477-78) na marmurowej platformie nagrobków przodków Husajna Bajkary wzniesionej w Mauzoleum Abdollaha Ansariego w Gazargah (obecnie Herat). Był także kaligrafem wielu najświetniejszych rękopisów sporządzanych dla timurydzkiego dworu, takich jak kopia Gulistanu Sadiego z 1486 (Art and History Collection, LTS1995.2.30), kopia Mantigh ot-tajr Attara z 1487 (Metropolitan Museum of Art, 63.210) czy kopia Bostanu Sadiego z 1488 (Biblioteka Narodowa Egiptu, Adab Farsi 908). Po śmierci Husajna Bajkary w roku 1506 i upadku timurydzkich rządów w Heracie powrócił do rodzinnego Meszhedu. To tam w roku 1514 napisał Adab-e Chatt ("Etykieta kaligrafii"), wierszowany traktat poświęcony kaligrafii, który później został włączony do biografii kaligrafów i malarzy Kadi Ahmeda (zm. 1606). Zawiera on zarówno praktyczne wskazówki, jak i informacje o charakterze autobiograficznym, oraz pokazuje bliskie związki pomiędzy praktyką kaligrafii a dyscyplinami religijnymi[2][3][4].

Styl Soltana Alego jest delikatniejszy oraz bardziej płynny i przestrzenny niż ten praktykowany przez jego poprzednika Dżafara Tebriziego (fl 1412 - 1431). Widać w nim też mistrzowską kontrolę i modulację, objawiającą się we wprowadzaniu wizualnych rytmów za pomocą przedłużania i podkreślania pewnych form, takich jak np. pociągnięcia litery kaf. Nastaligh Soltana Alego "pokazuje doskonałą równowagę pomiędzy płynnością a dyscypliną, cechami, które wskazywał w swoim traktacie o kaligrafii"[5]. W jego twórczości wschodni (albo chorasański) styl nastaligh, zapoczątkowany przez Dżafara i Azhara, osiągnął swoją klasyczną formę, i w okresie safawidzkim zaczął dominować także w zachodnim Iranie[2][6][7]. To właśnie ten wschodni styl, "dalej udoskonalony w następnych stuleciach, jest pismem nastaligh używanym obecnie w Iranie"[7]. Tym samym styl Soltana Alego "stał się synonimem pisma nastaligh, pieczołowicie kolekcjonowanym i cenionym przez późniejszych koneserów i naśladowanym przez jego następców w kolejnych stuleciach"[8]. Pisząc o nim Kadi Ahmed stwierdził, iż "to co napisał podbiło świat i jest pośród innych pism jak słońce pośród planet"[9]. Soltan Ali miał wielu uczniów, spośród których najważniejszymi byli Soltan Mohammad Nur oraz Soltan Mohammad Chandan[2].

Galeria

  • Oderwane folio z rękopisu Gulistanu Sadiego z 1468 roku. Na początku XVI wieku na marginesach dodano nową iluminację, której projekt przypisuje się Agha Mirakowi (fl. 1520 - 1575)[10]. Freer Gallery of Art

    Oderwane folio z rękopisu Gulistanu Sadiego z 1468 roku. Na początku XVI wieku na marginesach dodano nową iluminację, której projekt przypisuje się Agha Mirakowi (fl. 1520 - 1575)[10]. Freer Gallery of Art

  • Kaligrafia z wierszami Arefiego Herawiego (zm. 1438). Herat, 1470. Biblioteka Pałacu Golestan

    Kaligrafia z wierszami Arefiego Herawiego (zm. 1438). Herat, 1470. Biblioteka Pałacu Golestan

  • Oderwane folio z rękopisu Gulistanu Sadiego. Herat, 1475 - 1500 (iluminacja marginesów pochodzi z czasów safawidzkich). Cleveland Museum of Art

    Oderwane folio z rękopisu Gulistanu Sadiego. Herat, 1475 - 1500 (iluminacja marginesów pochodzi z czasów safawidzkich). Cleveland Museum of Art

  • Strona z rękopisu Mantigh ot-tajr Attara. Herat, z datą 25 kwietnia 1487 (iluminacja została dodana przez Zajn-al-Abedina Tebriziego (zm. 1602) ok. 1600 roku[11]). Metropolitan Museum of Art

    Strona z rękopisu Mantigh ot-tajr Attara. Herat, z datą 25 kwietnia 1487 (iluminacja została dodana przez Zajn-al-Abedina Tebriziego (zm. 1602) ok. 1600 roku[11]). Metropolitan Museum of Art

  • Strona z rękopisu Chamse Ali Szer Nawojego. Herat, 1492. Royal Collection

    Strona z rękopisu Chamse Ali Szer Nawojego. Herat, 1492. Royal Collection

  • Strona z Albumu Golszan z wierszem skomponowanym i przepisanym przez Soltana Alego (iluminacja pochodzi z początku XVII w.). Herat, 1499. Biblioteka Pałacu Golestan

    Strona z Albumu Golszan z wierszem skomponowanym i przepisanym przez Soltana Alego (iluminacja pochodzi z początku XVII w.). Herat, 1499. Biblioteka Pałacu Golestan

  • Dwie strony z rękopisu dywanu Husajna Bajkary. Herat, ok. 1500. Metropolitan Museum of Art

    Dwie strony z rękopisu dywanu Husajna Bajkary. Herat, ok. 1500. Metropolitan Museum of Art

  • Strona z rękopisu Sobhat al-Abrar Dżamiego (marginesy pochodzą z początku XVII stulecia). Herat, ok. 1500. Metropolitan Museum of Art

    Strona z rękopisu Sobhat al-Abrar Dżamiego (marginesy pochodzą z początku XVII stulecia). Herat, ok. 1500. Metropolitan Museum of Art

  • Oderwane folio z rękopisu dywanu Suhajliego (zm. 1501/1502). Herat, początek XVI w. Arthur M. Sackler Gallery

    Oderwane folio z rękopisu dywanu Suhajliego (zm. 1501/1502). Herat, początek XVI w. Arthur M. Sackler Gallery

  • Strona z rękopisu zbioru wierszy. Herat. Archiwum Fundacji Mostazafan

    Strona z rękopisu zbioru wierszy. Herat. Archiwum Fundacji Mostazafan

Przypisy

  1. ↑ Gulistan by Sa‘di. Freer Gallery of Art. [dostęp 2021-05-03]. (ang.).
  2. ↑ a b c Wheeler M. Thackston: Sultan ‛Ali Mashhadi. Grove Art Online. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).
  3. ↑ Soltān ‘Ali Mashhadi. Anthology of Iranian Masters of Calligraphy. [dostęp 2022-05-02]. (ang.).
  4. ↑ Blair 2008 ↓, s. 279 - 280, 313.
  5. ↑ Blair 2008 ↓, s. 281.
  6. ↑ Blair 2008 ↓, s. 430, 432-433.
  7. ↑ a b Gholam Hosejn Jusofi: CALLIGRAPHY. Encyclopædia Iranica. [dostęp 2022-04-06]. (ang.).
  8. ↑ Blair 2008 ↓, s. 286.
  9. ↑ Kadi Ahmed, Gulistan-e honar za: Sultan Ali Mashhadi. Freer Gallery of Art. [dostęp 2022-05-03]. (ang.).
  10. ↑ Detached folio from a Gulistan (Rosegarden) by Sa’di. Freer Gallery of Art. [dostęp 2021-05-03]. (ang.).
  11. ↑ Blair 2008 ↓, s. 283, 313.

Bibliografia

  • Sheila S. Blair: Islamic Calligraphy. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2008. ISBN 978-0-7486-1212-3.
  • Gholam Hosejn Jusofi: CALLIGRAPHY. Encyclopædia Iranica. [dostęp 2022-04-06]. (ang.).
  • Wheeler M. Thackston: Sultan ‛Ali Mashhadi. Grove Art Online. [dostęp 2022-05-01]. (ang.).

Media użyte na tej stronie

Clevelandart 2006.148.jpg
Autor:
Sultan 'Ali Mashhadi
, Licencja: CC0
The Gulistan, completed around 1258, is one of the most celebrated works of Persian literature. The book’s name means “rose garden” in Persian; just as a rose garden is a collection of flowers, the contents are a collection of anecdotes. Written in both prose and verse, the Gulistan was used for centuries as a primer for schoolchildren in greater Iran, India, and Turkey. The text on these pages is written in nastaliq script and comes from the first chapter, “On the Conduct of Kings.”

The exquisite borders of these two folios show lions, dragons, foxes, and peacocks in a lush landscape, painted in gold and silver that has tarnished over time.
Nasta'liq calligraphy style - Soltanali Mashhadi 02.png
Soltan Ali Mashadi, ‘Ārefi Heravi's Guy-u-Chugān, 1470 CE, Library of the Golestān Palace, No. 633
Calligraphy by Soltan Ali Mashhadi (Archive of the Mostaz‘afān Foundation, Tehran).jpg
Calligraphy in nastaliq by Soltan Ali Mashhad. A Persian translation of the Arabic poetry is written in a lighter ink with tahrir, but it is not clearly visible in the image. Herat. Archive of the Mostaz‘afān Foundation, Tehran
Folio from a Divan (collected poems) by Suhayli (d. 1501-2) (S1986.357).jpg
Detached folio from a dispersed copy of the Divan (collected poems) by Suhayli (d. 1501-2). Verso: Persian in nastaliq by Sultan Ali Mashhadi, sarlawh, two columns, seven lines of text. Recto: flyleaf with the name of the scribe and the date. Herat, early 16th century. Arthur M. Sackler Gallery S1986.357
Page from the Khamsah-yi Navai (The Quintet of Navai) (RCIN 1005032).jpg
Page from the Khamsah-yi Navai خمسه نوایی (The Quintet of Navai). Calligraphy in nastaliq by Sultan Ali Mashhadi. Herat, 1492. Possibly commissioned by Sultan Husayn Mirza. Owned by Hamida Banu Begum and the Mughal emperors Jahangir, Shah-Jahan and Alamgir. Acquired for the Awadh royal library at Lucknow. Presented by Saadat Ali Khan, Nawab of Awadh, to Lord Teignmouth and delivered to George III in June 1799. Royal Collection Trust RCIN 1005032
Divan of Sultan Husayn Baiqara MET DP235814.jpg
Autor:
Creator:Sultan 'Ali al-Mashhadi
, Licencja: CC0
Non-illustrated manuscript; Codices
Detached folio from a Gulistan (Rosegarden) by Sa’di (FGA F1998.5.2-3).jpg
Detached folio from a Gulistan (Rosegarden) by Sa’di. It was copied in 1468 by the Sultan Ali Mashhadi in Herat. Sometime during the early sixteenth century, the margins of its first sixteen folios were lavishly illuminated. The exquisite design, consisting of arabesques with mythical and real animals in fierce combat or intricate floral motifs, have been attributed to Aqa Mirak, one of the leading artists of the court of Shah Tahmasb (reigned 1524-76) (FGA F1998.5.2-3)
Colophon from the manuscript of "Gulistan" by Sa'di copied by Sultan Ali Mashadi (LTS1995.2.30, ff. 78v-79r).jpg
Colophon from the manuscript of "Gulistan" by Sa'di copied in nastaliq by Sultan Ali Mashadi. The calligrapher’s signature appears in the triangular colophon. Later owners and librarians added their names and comments in various styles of nastaliq. One somewhat clumsy example is located to the right of the triangle.Written by the Mughal ruler Jahangir (reigned 1605–27), the inscription maintains: “This is one of my earliest books. I read it constantly. Written by Nur al-Din Jahangir, son of King Akbar.” Herat, 1486. Art and History Collection LTS1995.2.30, ff. 78v-79r
Nasta'liq calligraphy style - Soltanali Mashhadi 01.png
Folio of the Golshan Album with a poem composed and written by Soltān ‘Ali, 1499 CE. Library of the Golestān Palace, Tehran