Sonet 106 (William Szekspir)

Pierwszy przekład sonetu 106 na język polski przez Felicjana Faleńskiego z 1891 roku[1][2]

When in the chronicle of wasted time
I see descriptions of the fairest wights,
And beauty making beautiful old rhyme
In praise of ladies dead and lovely knights,
Then, in the blazon of sweet beauty’s best,
Of hand, of foot, of lip, of eye, of brow,
I see their antique pen would have express’d
Even such a beauty as you master now.
So all their praises are but prophecies
Of this our time, all you prefiguring;
And, for they look’d but with divining eyes,
They had not skill enough your worth to sing:

For we, which now behold these present days,
Had eyes to wonder, but lack tongues to praise.
William Shakespeare[3]

Czytając czasów zapomnianych księgi,
Gdzie pięknych ludzi opisanie mamy,
Gdzie rym przepięknej nabiera potęgi,
Wielbiąc rycerzy i pomarłe damy,
Widzę, że dawne pióro, sławiąc skronie,
Ręce, czy stopy, lica czy też oczy,
Chciało dać obraz piękności, co płonie
Tak bardzo w tobie, jej władco uroczy:
Przeczuciem były tej dzisiejszej chwili
Wszystkie ich chwalby, stąd na obraz krasy
Godny daremnie się ich sztuka sili:
Nam, co patrzymy na dzisiejsze czasy,

Z wielkich podziwów oko się zamyka:
By godnie sławić, braknie nam języka.
tłum. Jan Kasprowicz[4]

Sonet 106 (incipit WHen in the Chronicle of waſted time[a]) – jeden z cyklu 154 sonetów autorstwa Williama Szekspira. Po raz pierwszy został opublikowany w 1609 roku[5].

Sonet 106 sięga w przeszłość, w przeciwieństwie do sonetów 17 oraz 55, które szukają w przyszłości recepcji ukochanego jako osoby, jak i jego piękna[6].

Treść

W sonecie tym podmiot liryczny, przez niektórych badaczy utożsamiany z autorem[7][8], sięga do starych ksiąg szukając tam zapowiedzi zwiastowania piękna ukochanego[6] i odkrywa, że wszystkie opisy piękna tam przedstawione dotyczą właśnie jego, tak jak gdyby ich autorzy posiadali dar widzenia przyszłości[9].

Wersy 1-4 są zainspirowane poezją Edmunda Spensera najprawdopodobniej Królową wieszczek (ang. The Faerie Queene)[10]. Wersy 3 i 4 są nawiązaniem do sonetu XLVI (wyd. 1592[11]) (LII wg wyd. z 1896)[12]) z cyklu Sonetów do Delii Samuela Daniela (ang. Let others sing of knights and paladins, / In agèd accents and untimely words,[b])[13]. W wersie 11 metafora ang. divininig eyes (jasnowidzące oczy) zawiera odniesienie do starotestamentowych proroków, przepowiadających nadejście Jezusa Chrystusa, pozwalając na podwójną interpretację wersów 11 i 12 zarówno taką, iż ponieważ przeszłe pokolenia nie posiadały prawdziwie jasnowidzących oczu, nie posiadały również daru opisania obecnej piękności ukochanego lub też inną – ponieważ ich oczy mogły tylko zgadywać, nie mogli posiadać odpowiednich w tym celu umiejętności (użyte w wersie 12 słowo ang. skill, zostało poprawione podczas redakcji ze słowa ang. still (użyte w znaczeniu „na razie”) co pozwala na jeszcze szerszą interpretację[9][14])[15].

Parafraza ostatniego wersu sonetu ang. Eyes to wonder, tongue to praise, posłużyła za tytuł książki będącej uhonorowaniem polskiej szekspirolog prof. dr hab. Marty Gibińskiej[16].

Polskie przekłady

1891Gdy, przepatrując zmierzchłych czasów dzieje,Felicjan Faleński[17]
1907Czytając czasów zapomnianych księgi.Jan Kasprowicz[18]
1913Kiedy w kronice zmierzchłych czasów świetnej,Maria Sułkowska[19]
1922Czytając czasów zapomnianych księgi,Jan Kasprowicz[4]
1948Kiedy ksiąg zapylone wertując foliały,Władysław Tarnawski[20]
1968Gdy w kronikach przeszłości znajduję opisyMarian Hemar[21]
1973Kiedy w kronikach minionych stuleciJerzy Łowiński[22]
1979Kiedy w kronikach czasów przeminionychMaciej Słomczyński[23]
2011Gdy wglądam w malowane słowem dawne dziejeStanisław Barańczak[7]
2015Kiedy w zapisach z czasów już minionychRyszard Długołęcki[24]

Uwagi

  1. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać William Shakespeare: Shake-speares Sonnets. Neuer before Imprinted. (A Louers Complaint. By William Shake-speare.). Londyn: 1609.
  2. ↑ Sonet LII z cyklu Sonety do Delii Samuela Daniela nie został przetłumaczony na język polski.

Przypisy

  1. ↑ Wiktor Hahn: Shakespeare w Polsce : bibliografia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1958, s. 36-38.
  2. ↑ Wanda Krajewska: Recepcja literatury angielskiej w Polsce w okresie modernizmu (1887-1918): informacje, sạdy, przekłady. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972, s. 228.
  3. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Charles Knox Pooler (red.): The Works of Shakespeare: Sonnets. Londyn: Methuen & Company, 1918, seria: The Arden Shakespeare [1st series]. OCLC 4770201.
  4. ↑ a b Jan Kasprowicz: William Shakespeare Sonety z angielskiego przełożył Jan Kasprowicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska“, 1922.
  5. ↑ Roman Dyboski: O sonetach i poematach Szekspira.. Warszawa: Gebethner&Wolff, 1914, s. 28, 81.
  6. ↑ a b Shakespeare's Sonnets – Sonnet CV (ang.). Oxquarry Books Ltd. [dostęp 2017-04-20].
  7. ↑ a b Stanisław Barańczak: William Shakespeare Sonety Przekład, wstęp i opracowanie Stanisław Barańczak. Kraków: Wydawnictwo a5, 2011. ISBN 978-83-61298-50-2.
  8. ↑ Henryk Zbierski: William Shakespeare. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 552-577. ISBN 83-214-0524-X.
  9. ↑ a b Don Paterson: Reading Shakespeare's Sonnets. A New Commentary by Don Paterson.. Londyn: Faber and Faber Ltd., 2010, s. 305-306. ISBN 978-0-571-24505-5.
  10. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Raymond MacDonald Alden: Sonnets, from the quarto of 1609, with variorum readings and commentary. Edited by Raymond MacDonald Alden.. Boston and New York: Boston Houghton Mifflin, 1916, s. 242-243.
  11. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Samuel Daniel and Henry Constable: Delia. Contayning certayne Sonnets: vvith the complaint of Rosamond.. Londyn: Printed by I. C. for Simon Waterson, dwelling in Paules Church-yard at the signe of the Crowne., 1592.
  12. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Samuel Daniel and Henry Constable: Elizabethan Sonnet-Cycles Delia - Diana.. Londyn: Kegan Paul, Trench, Trübner and Co. Paternoster House London W.C., 1896, s. 67.
  13. ↑ Katherine Duncan-Jones: Shakespeare's Sonnets. Londyn, Nowy Jork, Delhi, Sydney: Bloomsbury, 2015, s. 322-323, seria: The Arden Shakespeare. ISBN 978-1-4080-1797-5.
  14. ↑ Stephen Booth: Shakespeare's sonnets edited with analytic commentary. New Haven and London: Yale University Press, 1977, s. 340-342. ISBN 978-0-300-08506-8.
  15. ↑ Helen Vendler: The art of Shakespeare's sonnets.. Londyn, Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press, 1997, s. 448-451. ISBN 0-674-63712-7.
  16. ↑ Agnieszka Pokojska (red.), Agnieszka Romanowska (red.): Eyes to wonder, tongue to praise. Volume in Honour of Professor Marta Gibińska. Kraków: Jagiellonian University Press, 2012. ISBN 978-83-233-3441-5.
  17. ↑ Felicyan (Felicjan Faleński) (tłum.). Sonety. „Tygodnik Illustrowany : pismo obejmujące ważniejsze wypadki spółczesne, życiorysy znakomitych ludzi, zabytki i pamiątki krajowe, podróże, powieści i poezye, sprawozdania z dziedziny sztuk pięknych, piśmiennictwa, nauk przyrodniczych, rolnictwa, przemysłu i wynalazków, szkice obyczajowe i humanistyczne, typy ludowe, ubiory i kostiumy, archeologię i. t. d. / [red. Ludwik Jenike].”, 1891. Wilno. 
  18. ↑ Jan Kasprowicz: Poeci angielscy : (wybór poezyi) w przekładzie Jana Kasprowicza.. Lwów, Warszawa: Wydawnictwo Księgarni H. Altenberga (Lwów); E. Wende i Spółka (Warszawa), 1907.
  19. ↑ Maria Sułkowska (MUS): Sonety Shakespeare’a I-CXXXIV i CXXXVII-CLIV. Kraków: G. Gebethner i spółka, 1913.
  20. ↑ Fragment spuścizny Władysława Tarnawskiego. Sonety, „Lukrecja”, „Wenus i Adonis”. Autograf, 3 zeszyty. Dar Joanny Tarnawskiej. Dzieła W. Sheakespeare’a w przekładzie W. Tarnawskiego.. Biblioteka Jagiellońska Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2017-04-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-16)].
  21. ↑ Marian Hemar: Sonety Szekspira. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 1968.
  22. ↑ Jerzy Łowiński (tłum.). Sonety William Shakespeare. „Poezja”, 1973. 
  23. ↑ Maciej Słomczyński: Shakespeare William - Dzieła tom. 18 Sonety. Warszawa: Wydawnictwo Literackie, 1979.
  24. ↑ Ryszard Długołęcki: William Shakespeare Sonety przekład Ryszard Długołęcki. Bydgoszcz: Arspol, 2015. ISBN 978-83-936744-1-1.

Linki zewnętrzne

Sonety Williama Shakespeare’a

Sonnets1609titlepage.jpg

Media użyte na tej stronie

Sonnets1609titlepage.jpg
Title page of Shakespeare's Sonnets (1609)
Tygodnik Ilustrowany year 1891 no 85 page 103 Felicjan Falenski translation page 103 sonnet 106 cropped image.jpg
Pierwsze tłumaczenie na język polski sonetu 106 Williama Szekspira przez Felicjana Faleńskiego (Tygodnik Ilustrowany, 1891, 84, str. 103).