Sonet 109 (William Szekspir)

Pierwszy przekład sonetu 109 na język polski przez Konstantego Piotrowskiego z 1836 roku[1][2].

O! never say that I was false of heart,
Though absence seem'd my flame to qualify,
As easy might I from my self depart
As from my soul which in thy breast doth lie:
That is my home of love: if I have rang'd,
Like him that travels, I return again;
Just to the time, not with the time exchang'd,
So that myself bring water for my stain.
Never believe though in my nature reign'd,
All frailties that besiege all kinds of blood,
That it could so preposterously be stain'd,
To leave for nothing all thy sum of good;

For nothing this wide universe I call,
Save thou, my rose, in it thou art my all.
William Shakespeare[3]

Nie mów, że fałsz mam w sercu, choć inaczej
Ma nieobecność świadczy o miłości —
Odszedłbym siebie, to albowiem znaczy
Odejść swą duszę, co w piersi twej gości.
Choćbym żeglował najmylniejszą drogą,
Do tej przystani wracać będę zawsze,
Przypadki czasu zmienić mnie nie mogą,
Wody przyniosę sam, by i najkrwawsze
Zmazać przewiny!... Grzechów lik, prawdziwie,
Oblega dzisiaj może żyły wrzące,
Ale błąd taki w sercu mem nie żywie,
Bym dla niczego rzucił dóbr tysiące,
Wszystko, co spotkam, jest dla mnie bez treści,
W tobie, ma różo, mój wszechświat się mieści.

tłum. Jan Kasprowicz[4]

Sonet 109 (incipit ONeuer ſay that I was falſe of heart[a]) – jeden z cyklu 154 sonetów autorstwa Williama Szekspira. Po raz pierwszy został opublikowany w 1609 roku[5].

Sonet 109 tak jak 110 odnosi się do czasu dobrowolnego odsunięcia się od ukochanego[6] i może być traktowany jako poetyckie tłumaczenie napisane tak aby uzyskać oczekiwany efekt przebaczenia[7].

Treść

W sonecie tym podmiot liryczny, przez niektórych badaczy utożsamiany z autorem[8][9], odpowiada na zarzuty zdrady ukochanego tłumacząc, że są to tylko powierzchowne wydarzenia, a prawdziwą różą jego życia jest tylko on[10].

Wersy 3-4 nawiązują do Listu do Efezian (Ef 1,5)[11] oraz do słów liturgii sakramentu małżeństwa, że zakochani są jednym ciałem[6][12]. W całym sonecie przewija się duża (w stosunku do rozmiaru sonetu) liczba określeń (9) krążących wokół podmiotu lirycznego[13].

Natomiast róża w wersie 14 jest symbolem doskonałości[12], a ponieważ jest używana zwykle w odniesieniu do płci pięknej (w przeciwieństwie do tulipana, używanego w odniesieniu do mężczyzn), co pozwala na interpretację, że ten sonet jest adresowany do kobiety[14]. Jednakże u Szekspira, w tragedii Hamlet, określenie to pada również w odniesieniu do mężczyzny (Ofelia mówi do Hamleta ang. rose of fair state[b])[6][12].

Wzmianki o winie podmiotu lirycznego znajdują się również w sonetach 36, 37, 117 oraz 118[15].

Polskie przekłady

1836Nie mniemaj nigdy o mnie żem ja przeniewierca,Konstanty Piotrowski[16]
1850Nie mniemaj nigdy o mnie że ja przeniewierca,Konstanty Piotrowski[17]
1907Nie mów, że fałsz mam w sercu, choć inaczejJan Kasprowicz[18]
1911O, nigdy, nigdy nie mów, że fałsz w sercu miałem,Bogusław Butrymowicz[19]
1913O, nie mów nigdy, żem sercem fałszywy,Maria Sułkowska[20]
1922Nie mów, że fałsz mam w sercu, choć inaczejJan Kasprowicz[4]
1948O, nigdy tego nie mów, żem ja przeniewiercaWładysław Tarnawski[21]
1968Nie mów nigdy, że miłość ma była fałszywaMarian Hemar[22]
1979O, nie mów, że me serce fałsz odwróciłMaciej Słomczyński[23]
2011O, nie mów, żem cię zdradził; choćby ci się zdało,Stanisław Barańczak[8]
2015Och, nie mów, że me serce fałsz skrywałoRyszard Długołęcki[24]

Uwagi

  1. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać William Shakespeare: Shake-speares Sonnets. Neuer before Imprinted. (A Louers Complaint. By William Shake-speare.). Londyn: 1609.
  2. ↑ Hamlet akt 3 scena 1 (wers w oryginale 151) tłum. Macieja Słomczyńskiego Miecz, język, państwa pięknego nadzieja / Rozkwitająca jak róża, zwierciadło / Obyczajności i wzór zachowania

Przypisy

  1. ↑ Wiktor Hahn: Shakespeare w Polsce : bibliografia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1958, s. 36-38.
  2. ↑ Wanda Krajewska: Recepcja literatury angielskiej w Polsce w okresie modernizmu (1887-1918): informacje, sạdy, przekłady. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972, s. 228.
  3. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Charles Knox Pooler (red.): The Works of Shakespeare: Sonnets. Londyn: Methuen & Company, 1918, seria: The Arden Shakespeare [1st series]. OCLC 4770201.
  4. ↑ a b Jan Kasprowicz: William Shakespeare Sonety z angielskiego przełożył Jan Kasprowicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska“, 1922.
  5. ↑ Roman Dyboski: O sonetach i poematach Szekspira.. Warszawa: Gebethner&Wolff, 1914, s. 28, 81.
  6. ↑ a b c Katherine Duncan-Jones: Shakespeare's Sonnets. Londyn, Nowy Jork, Delhi, Sydney: Bloomsbury, 2015, s. 329-330, seria: The Arden Shakespeare. ISBN 978-1-4080-1797-5.
  7. ↑ Don Paterson: Reading Shakespeare's Sonnets. A New Commentary by Don Paterson.. Londyn: Faber and Faber Ltd., 2010, s. 316-318. ISBN 978-0-571-24505-5.
  8. ↑ a b Stanisław Barańczak: William Shakespeare Sonety Przekład, wstęp i opracowanie Stanisław Barańczak. Kraków: Wydawnictwo a5, 2011. ISBN 978-83-61298-50-2.
  9. ↑ Henryk Zbierski: William Shakespeare. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 552-577. ISBN 83-214-0524-X.
  10. ↑ Shakespeare's Sonnets – Sonnet CIX (ang.). Oxquarry Books Ltd. [dostęp 2018-06-05].
  11. ↑ Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu, Biblia Tysiąclecia. Wydawnictwo Pallottinum. [dostęp 2017-04-16].
  12. ↑ a b c Stephen Booth: Shakespeare's sonnets edited with analytic commentary. New Haven and London: Yale University Press, 1977, s. 340-342. ISBN 978-0-300-08506-8.
  13. ↑ Helen Vendler: The art of Shakespeare's sonnets.. Londyn, Cambridge: The Belknap Press of Harvard University Press, 1997, s. 463-465. ISBN 0-674-63712-7.
  14. ↑ publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Raymond MacDonald Alden: Sonnets, from the quarto of 1609, with variorum readings and commentary. Edited by Raymond MacDonald Alden.. Boston and New York: Boston Houghton Mifflin, 1916, s. 242-243.
  15. ↑ Roman Dyboski: O sonetach i poematach Szekspira.. Warszawa: Gebethner&Wolff, 1914, s. 41.
  16. ↑ Konstanty Piotrowski: Poezye Konstantego Piotrowskiego. Berdyczów: W Drukarni XX. Karmelitów, 1836.
  17. ↑ Konstanty Piotrowski: Wybór sonetów Szekspira, Miltona i lorda Bajrona : z dodatkiem Hymnu Miltona. Wilno: drukiem T. Glücksberga księgarza i typografa szkół biał. naukowego okręgu, 1850.
  18. ↑ Jan Kasprowicz: Poeci angielscy : (wybór poezyi) w przekładzie Jana Kasprowicza.. Lwów, Warszawa: Wydawnictwo Księgarni H. Altenberga (Lwów); E. Wende i Spółka (Warszawa), 1907.
  19. ↑ Bogusław Butrymowicz (tłum.). William Szekspir. Sonety.. „Krytyka : miesięcznik poświęcony sprawom społecznym, nauce i sztuce (red. Wilhelm Feldman)”, 1911. Kraków. 
  20. ↑ Maria Sułkowska (MUS): Sonety Shakespeare’a I-CXXXIV i CXXXVII-CLIV. Kraków: G. Gebethner i spółka, 1913.
  21. ↑ Fragment spuścizny Władysława Tarnawskiego. Sonety, „Lukrecja”, „Wenus i Adonis”. Autograf, 3 zeszyty. Dar Joanny Tarnawskiej. Dzieła W. Sheakespeare’a w przekładzie W. Tarnawskiego.. Biblioteka Jagiellońska Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2018-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-16)].
  22. ↑ Marian Hemar: Sonety Szekspira. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 1968.
  23. ↑ Maciej Słomczyński: Shakespeare William - Dzieła tom. 18 Sonety. Warszawa: Wydawnictwo Literackie, 1979.
  24. ↑ Ryszard Długołęcki: William Shakespeare Sonety przekład Ryszard Długołęcki. Bydgoszcz: Arspol, 2015. ISBN 978-83-936744-1-1.

Linki zewnętrzne

Sonety Williama Shakespeare’a

Sonnets1609titlepage.jpg

Media użyte na tej stronie

Sonnets1609titlepage.jpg
Title page of Shakespeare's Sonnets (1609)
Poezye Konstantego Piotrowskiego Shakespeare Sonets page 231 sonet 109.tif
Sonety Szekspira tłumaczenie Konstantego Piotrowskiego sonet 109 strona 231