Sonet 129 (William Szekspir)

Pierwszy przekład sonetu 129 na język polski z 1913 przez ks. Marię Sułkowską[1][2].

The expense of spirit in a waste of shame
Is lust in action: and till action, lust
Is perjured, murderous, bloody, full of blame,
Savage, extreme, rude, cruel, not to trust;
Enjoyed no sooner but despised straight;
Past reason hunted; and no sooner had,
Past reason hated, as a swallowed bait,
On purpose laid to make the taker mad.
Mad in pursuit and in possession so;
Had, having, and in quest to have extreme;
A bliss in proof, and proved, a very woe;
Before, a joy proposed; behind a dream.

All this the world well knows; yet none knows well
To shun the heaven that leads men to this hell.
William Shakespeare[3]

Duch się zużywa na wstydu ogromy,
Spełniwszy chuć swą; chuć zaś, nim dokona
Swojego czynu, pełna jest oskomy
Krwawej, morderczej; kłamliwa jest ona,
Podstępna, podła. Wstręt wstrząsa twem ciałem,
Ledwieś ją zażył; gonisz ją szalenie,
A dogoniwszy, gardzisz z równym szałem —
Jad, co w szaleństwo przemienia twe tchnienie,
Dzika, gdy ściga, dzika, gdy posiędzie;
Wciekła w pragnieniu i wściekła w nasycie,
Rozkosz ci daje w oczekiwań pędzie,
A gdy się spełni, obmierza ci życie,

Wie o tem każdy, lecz nikt nie ucieka
Od nieb, w graźń piekła strącających człeka

Sonet 129 (incipit TH'expence of Spirit in a waſte of ſhame [a]) – jeden z cyklu 154 sonetów autorstwa Williama Szekspira. Po raz pierwszy został opublikowany w 1609 roku[5].

Treść

W sonecie tym podmiot liryczny, przez niektórych badaczy utożsamiany z autorem[6][7], bada wpływ żądzy i jej realizacji na psychikę kochanka[8][9]. Jego negatywny stosunek do seksualności może być zarówno traktowany jako wyraz przejściowego zniechęcenia poety, jak i stały element jego osobowości czy też wyraz powszechnie panujących w tych czasach poglądów jednakże nie można wykluczyć, że jego podłożem była namiętność do Czarnej Damy[8].

Analizując ten sonet w kontekście dwóch poprzednich, nie można wykluczyć, że sonety 127 i 128 są fałszywymi komplementami trawionego żądzą mężczyzny[9].


Polskie przekłady

1913Haniebnie niszczy i moc ducha trwoniMaria Sułkowska[10]
1922Duch się zużywa na wstydu ogromy,Jan Kasprowicz[4]
1948Jest ci sromoty pełnym marnowaniem duchaWładysław Tarnawski[11]
1964Rozrzutność ducha, w trwonieniu bezwstydna,Jerzy Sito[12]
1968Marnotrawienie duszy na wstydu daremnośćMarian Hemar[13]
1979Trwonieniem ducha i hańbą plugawąMaciej Słomczyński[14]
2011Haniebnym marnotrawstwem sił ducha i ciałaStanisław Barańczak[6]
2015Żądza w swych czynach siły ducha trwoniRyszard Długołęcki[15]

Uwagi

Przypisy

  1. Wiktor Hahn: Shakespeare w Polsce : bibliografia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1958, s. 36-38.
  2. Wanda Krajewska: Recepcja literatury angielskiej w Polsce w okresie modernizmu (1887-1918): informacje, sạdy, przekłady. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972, s. 228.
  3. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Charles Knox Pooler (red.): The Works of Shakespeare: Sonnets. Londyn: Methuen & Company, 1918, seria: The Arden Shakespeare [1st series]. OCLC 4770201.
  4. a b Jan Kasprowicz: William Shakespeare Sonety z angielskiego przełożył Jan Kasprowicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska“, 1922.
  5. Roman Dyboski: O sonetach i poematach Szekspira.. Warszawa: Gebethner&Wolff, 1914, s. 28, 81.
  6. a b Stanisław Barańczak: William Shakespeare Sonety Przekład, wstęp i opracowanie Stanisław Barańczak. Kraków: Wydawnictwo a5, 2011. ISBN 978-83-61298-50-2.
  7. Henryk Zbierski: William Shakespeare. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 552-577. ISBN 83-214-0524-X.
  8. a b Shakespeare's Sonnets – Sonnet CXXIX (ang.). Oxquarry Books Ltd. [dostęp 2021-01-13].
  9. a b Katherine Duncan-Jones: Shakespeare's Sonnets. Londyn, Nowy Jork, Delhi, Sydney: Bloomsbury, 2015, s. 364-365, seria: The Arden Shakespeare. ISBN 978-1-4080-1797-5.
  10. Maria Sułkowska (MUS): Sonety Shakespeare’a I-CXXXIV i CXXXVII-CLIV. Kraków: G. Gebethner i spółka, 1913.
  11. Fragment spuścizny Władysława Tarnawskiego. Sonety, „Lukrecja”, „Wenus i Adonis”. Autograf, 3 zeszyty. Dar Joanny Tarnawskiej. Dzieła W. Sheakespeare’a w przekładzie W. Tarnawskiego.. Biblioteka Jagiellońska Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-16)].
  12. Jerzy S. Sito: William Shakespeare Sonety wybrał i opracował Jerzy S. Sito, wstępem poprzedził Jan Kott. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1964.
  13. Marian Hemar: Sonety Szekspira. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 1968.
  14. Maciej Słomczyński: Shakespeare William - Dzieła tom 1 Sonety. Warszawa: Wydawnictwo Literackie, 1979.
  15. Ryszard Długołęcki: William Shakespeare Sonety przekład Ryszard Długołęcki. Bydgoszcz: Arspol, 2015. ISBN 978-83-936744-1-1.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Sonnets1609titlepage.jpg
Title page of Shakespeare's Sonnets (1609)
Sonety Shakespeare'a I-CXXXIV i CXXXVII-CLIV Maria Sułkowska (MUS) page 143 sonet 129 cropped image.jpg
Sonety Shakespeare'a I-CXXXIV i CXXXVII-CLIV tłumaczenie Maria Sułkowska (MUS) sonet 129 strona 143