Sonet 136 (William Szekspir)

Pierwszy przekład sonetu 136 na język polski z 1922 przez Jana Kasprowicza[1][2].

If thy soul check thee that I come so near,
Swear to thy blind soul that I was thy Will,
And will, thy soul knows, is admitted there;
Thus far for love, my love-suit, sweet, fulfil.
Will, will fulfil the treasure of thy love,
Ay, fill it full with wills, and my will one.
In things of great receipt with ease we prove
Among a number one is reckoned none:
Then in the number let me pass untold,
Though in thy store's account I one must be;
For nothing hold me, so it please thee hold
That nothing me, a something sweet to thee:

Make but my name thy love, and love that still,
And then thou lovest me for my name is 'Will.'
William Shakespeare[3]

Łaje cię dusza, żem tak blisko przy niej,
Przysięgnij ślepej, żem woli twej Willi,
A wola prawnie dom swój z duszy czyni,
To dla miłości mojej zrób tej chwili.
Willi ma wolę pomnożyć kochania
Twojego skarbiec: zmieści w tej ostoi
Śród woli innych swą wolę w myśl zdania:
Niczem jedynka, gdzie od liczb się roi.
Niechże więc w liczbie tej zginę, atoli
Przy obrachunku ostatecznym muszę
Być czemś! O, za nic miejże mnie w swej woli,
Niech tylko nic to raduje twą duszę.

Miłuj mnie, Willa, za to, że mam wolę,
A ja tę miłość ze sobą zespolę.

Sonet 136 (incipit IF thy ſoule check thee that I come ſo neere[a]) – jeden z cyklu 154 sonetów autorstwa Williama Szekspira. Po raz pierwszy został opublikowany w 1609 roku[5].

Treść

W sonecie tym podmiot liryczny, przez niektórych badaczy utożsamiany z autorem[6][7], kontynuuje we frywolny sposób zabiegi o seksualną akceptację ze strony Czarnej Damy[8][9]. Czyni to nie tylko tworząc kalambury słowne przy użyciu słowa will, które w tym sonecie może mieć siedem znaczeń: pragnienie osoby lub rzeczy, cielesne pożądanie lub tęsknota seksualna, czasownik posiłkowy oznaczający czas przyszły, premedytacja lub determinacja, potoczne określenie męskiego organu płciowego, potoczne określenie żeńskiego organu płciowego oraz zdrobnienie od imienia William[10], ale również w oparciu o słowa coś (ang. something) oraz nic (ang. nothing)[9].

Polskie przekłady

Sonety 135 i 136 zostały uznane za nieprzetłumaczalne przez ks. Marię Sułkowską oraz Władysława Tarnawskiego, ze względu na grę słów w języku angielskim wokół słowa will, niemożliwą do oddania w języku polskim[11][12].

1922Łaje cię dusza, żem tak blisko przy niej,Jan Kasprowicz[4]
1968Żeby mi za złe brała, że sięgam zbyt blisko,Marian Hemar[13]
1979Jeśli mnie łaje twoja ślepa dusza,Maciej Słomczyński[14]
2011Jeśli dusza cię złaje, żeś mnie dopuściła,Stanisław Barańczak[6]
2015Gdy cię „ja” twoje za mą bliskość zganiRyszard Długołęcki[15]

Uwagi

Przypisy

  1. Wiktor Hahn: Shakespeare w Polsce : bibliografia. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1958, s. 36-38.
  2. Wanda Krajewska: Recepcja literatury angielskiej w Polsce w okresie modernizmu (1887-1918): informacje, sạdy, przekłady. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1972, s. 228.
  3. publikacja w otwartym dostępie – możesz ją przeczytać Charles Knox Pooler (red.): The Works of Shakespeare: Sonnets. Londyn: Methuen & Company, 1918, seria: The Arden Shakespeare [1st series]. OCLC 4770201.
  4. a b Jan Kasprowicz: William Shakespeare Sonety z angielskiego przełożył Jan Kasprowicz. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Bibljoteka Polska“, 1922. Cytat: Sonet CXXXV i następny oraz trzynasty wiersz sonetu CXLIII polega na grze wyrazów: will (wola) i Will (zdrobniałość imienia William). Gry tej w języku polskim oddać nie podobna..
  5. Roman Dyboski: O sonetach i poematach Szekspira.. Warszawa: Gebethner&Wolff, 1914, s. 28, 81.
  6. a b Stanisław Barańczak: William Shakespeare Sonety Przekład, wstęp i opracowanie Stanisław Barańczak. Kraków: Wydawnictwo a5, 2011. ISBN 978-83-61298-50-2.
  7. Henryk Zbierski: William Shakespeare. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1988, s. 552-577. ISBN 83-214-0524-X.
  8. Katherine Duncan-Jones: Shakespeare's Sonnets. Londyn, Nowy Jork, Delhi, Sydney: Bloomsbury, 2015, s. 386-387, seria: The Arden Shakespeare. ISBN 978-1-4080-1797-5.
  9. a b Shakespeare's Sonnets – Sonnet CXXXVI. Oxquarry Books Ltd. [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
  10. Shakespeare's Sonnets – Sonnet CXXXV. Oxquarry Books Ltd. [dostęp 2021-01-26]. (ang.).
  11. Maria Sułkowska (MUS): Sonety Shakespeare’a I-CXXXIV i CXXXVII-CLIV. Kraków: G. Gebethner i spółka, 1913. Cytat: Sonety: CXXXV i CXXXVI nie zostały przetłomaczone z następującego względu: Treścią ich jest gra wyrazów, polegająca na identycznym brzmieniu w języku angielskim wyrazu wola »will«, oraz »Will«, zdrobnienia imienia własnego »William« Wilhelm. Było to imię nietylko Shakespeare’a, ale także, jak z treści tych dwóch opuszczonych sonetów wynika, przyjaciela Shakespeare’a, »pana W. H.« (dedykacya pierwszego angielskiego wydawcy sonetów). Oczywiście gra wyrazów przetłomaczyć się nie da, a odsyłanie czytelnika do przypisków, za każdym użyciem wyrazu wola, byłoby dla czytelnika nużącym i sprzeciwiałoby się nadto zapatrywaniom tłomacza, który jest zdania, że poezya, nawet w tłomaczeniu, winna obchodzić się bez komentarzy..
  12. Fragment spuścizny Władysława Tarnawskiego. Sonety, „Lukrecja”, „Wenus i Adonis”. Autograf, 3 zeszyty. Dar Joanny Tarnawskiej. Dzieła W. Sheakespeare’a w przekładzie W. Tarnawskiego.. Biblioteka Jagiellońska Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-01-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-16)]. Cytat: Te dwa sonety nie dadzą się przetłumaczyć z powodu igraszki wyrazów will = wola i Will = zdrobniałe William
  13. Marian Hemar: Sonety Szekspira. Londyn: Polska Fundacja Kulturalna, 1968. Cytat: Te dwa sonety oparte są na kalamburach tworzonych z imienia WILL, i na ich dwuznaczności, „nieprzyzwoitej” w języku elżbietańskim. Przekład ich musiał być raczej wolny..
  14. Maciej Słomczyński: Shakespeare William - Dzieła tom 1 Sonety. Warszawa: Wydawnictwo Literackie, 1979.
  15. Ryszard Długołęcki: William Shakespeare Sonety przekład Ryszard Długołęcki. Bydgoszcz: Arspol, 2015. ISBN 978-83-936744-1-1.

Linki zewnętrzne

Media użyte na tej stronie

Sonnets1609titlepage.jpg
Title page of Shakespeare's Sonnets (1609)
Shakespeare's Sonnet Jan Kasprowicz 1922 CXXXVI.jpg
Sonet Szekspira CXXXVI w tłumaczeniu Jana Kasprowicza