Sonik tarczokolec

Sonik tarczokolec
Metatropis rufescens
(Herrich-Schaeffer, 1835)
Ilustracja
Imago
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

pluskwiaki

Podrząd

pluskwiaki różnoskrzydłe

Rodzina

smukleńcowate

Podrodzina

Metacanthinae

Plemię

Metatropini

Rodzaj

sonik

Gatunek

sonik tarczokolec

Synonimy
  • Berytus rufescens Herrich-Schäffer, 1835
  • Neides sieberi (Spinola, 1837)
  • Metotropis linnaeae Wagner, 1950
  • Metotropis rufescens linnaeae Wagner, 1950

Sonik tarczokolec[1] (Metatropis rufescens) – gatunek pluskwiaków z podrzędu różnoskrzydłych i rodziny smukleńcowatych. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję od Półwyspu Iberyjskiego i Irlandii po Japonię. Żeruje na wiesiołkowatych i zimoziole północnym.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1835 roku przez Gottlieba A.W. Herricha-Schäffera pod nazwą Berytus rufescens[2][3]. W 1859 roku Franz Xavier Fieber umieścił go w nowym rodzaju Metatropis jako gatunek typowy[4]. W 1950 roku Eduard Wagner wprowadził podział tego gatunku na dwa podgatunki – nominatywny i Metotropis rufescens linnaeae[5], jednak już w 1976 roku Jean Péricart zsynonizował takson wprowadzony przez Wagnera z podgatunkiem nominatywnym[6].

Morfologia

Głowa i przedtułów
Widok od góry

Pluskwiak o silnie wydłużonym ciele długości od 7,5 do 9,5 mm[7].

Głowa jest matowa wskutek pokrycia drobnymi bruzdkami, z wierzchu jest żółtobrązowa do czerwonobrązowej, od spodu zaś ciemnobrązowa. Czoło jest uwypuklone. Bardzo długie i delikatne czułki mają pierwszy człon żółtobrązowy z czarnym punktowaniem mogącym się układać w obrączki oraz ciemnobrązowym do czarnego zgrubieniem w części wierzchołkowej, drugi człon żółtobrązowy z czarnymi kropkami, trzeci człon jednobarwnie żółtobrązowy, a czwarty człon żółtobrązowy z rozjaśnionym wierzchołkiem[7].

Tułów jest z wierzchu żółtobrązowy do czerwonobrązowego, od spodu zaś ciemnobrązowy[7]. Grzbietowa strona tułowia jest garbata[1]. Przedplecze ma dobrze zaznaczone żeberka podłużne, łączące się w tyle z małymi wypukłościami. Poza guzkami powierzchnię przedplecza pokrywają grube punkty. Niedużą, punktowaną tarczkę wieńczy kolec skierowany ku dołowi. Półpokrywy mają zesklerotyzowane w niewielkim stopniu i wskutek tego niemal przejrzyste przykrywki oraz duże zakrywki. Na użyłkowanie przykrywki składają się trzy dobrze widoczne żyłki główne, zaś na użyłkowanie zakrywki pięć podłużnych żyłek[7]. Odnóża są bardzo długie i delikatne, ubarwione żółtobrązowo z czarnym punktowaniem oraz ciemnobrązowymi do czarnych kolanami[7][1].

Odwłok ma gładkie, niepunktowane, ubarwione żółtobrązowo lub rudo sternity[7].

Biologia i ekologia

Owad ten zasiedla rozmaite lasy, preferując jednak te z zachowanym starym drzewostanem[1]. Wybiera stanowiska półcieniste i wilgotne[7]. Bytuje na roślinach drzewiastych i zielnych[8]. Wykazuje aktywność od marca do października[1], przy czym rozmnażanie ma miejsce w maju[8]. Jaja składane są na pędach roślin żywicielskich. Larwy spotykane są od lipca lub sierpnia do września[8]. Stadium zimującym są osobniki dorosłe[7]. Zimują one pod odstającą korą, mchami lub w suchej ściółce[8].

Pluskwiak ten jest fitofagiem ssącym soki z pędów i owoców roślin pokarmowych. Głównymi roślinami żywicielskimi są czartawy[1], zwłaszcza czartawa pospolita[7][8], czartawa drobna i czartawa pośrednia[8], ale żeruje także na innych wiesiołkowatych[1] oraz na zimoziole północnym z rodziny przewiertniowatych[7][1].

Rozprzestrzenienie

Gatunek palearktyczny o rozsiedleniu eurosyberyjskim[7].

W Europie znany jest z Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Luksemburga, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Liechtensteinu, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Białorusi, Ukrainy, Czech, Słowacji, Węgier, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Rumunii, Mołdawii, Bułgarii, Grecji i Rosji[9]. Na kontynencie tym jest jedynym przedstawicielem swojego plemienia[9], a w Polsce jedynym przedstawicielem całej podrodziny Metacanthinae[10]. W Polsce występuje głównie w południowej części kraju, ale sięga na północ aż po Pobrzeże Koszalińskie i Kaszubskie[11].

W Azji zamieszkuje Turcję, Gruzję, Syberię, Rosyjski Daleki Wschód oraz Japonię[3].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g h Metatropis rufescens – Sonik tarczokolec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2021-10-10].
  2. ↑ G.H.W. Herrich-Schaeffer: Nomenclator entomologicus--Verzeichniss der Europaishen Insecten: zur erleichterung des Tausch-verkehrs mit Preisen versehen. I. Lepidoptera & Hemiptera. Regensburg: Friedrich Pustet, 1835.
  3. ↑ a b Pablo M. Dellapé, Thomas J. Henry, David C. Eades: species Metatropis rufescens (Herrich-Schaeffer, 1835). [w:] Lygaeoidea Species File (Version 5.0/5.0) [on-line]. [dostęp 2021-10-10].
  4. ↑ F.X. Fieber. Dier Familie der Berytidae. „Wiener Entomologische Monatschrift”. 3, s. 200-210, 1859. 
  5. ↑ E. Wagner. Metatropis rufescens linnaeae nov. subsp. (Hem. Het. Berytidae). „Opuscula Entomologica”. 15. s. 203-205. 
  6. ↑ J. Péricart. Introduction à une révision des Berytinidae Ouest- paléarctiques (Hemiptera). „Annales de la Société entomologique de France”. 12, s. 373, 1976. 
  7. ↑ a b c d e f g h i j k Barbara Lis. Płaszczyńcowate – Piesmatidae, smukleńcowate – Berytidae, kowalowate – Pyrrhocoridae. „Klucze do oznaczania owadów Polski”. 18 (9), s. 14–28, 2007. 
  8. ↑ a b c d e f Ekkehard Wachmann, Albert Melber, Jürgen Deckert: Wanzen. Band 3: Pentatomomorpha I: Aradoidea (Rindenwanzen), Lygaeoidea (Bodenwanzen u. a.), Pyrrhocoroidea (Feuerwanzen) und Coreoidea (Randwanzen u. a.). (= Die Tierwelt Deutschlands und der angrenzenden Meeresteile nach ihren Merkmalen und nach ihrer Lebensweise. 78. Teil). Keltern: Goecke & Evers, 2007, s. 190. ISBN 978-3-937783-29-1.
  9. ↑ a b Metatropis rufescens (Herrich-Schaeffer, 1835). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-10-10].
  10. ↑ podrodzina: Metacanthinae. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2021-10-10].
  11. ↑ Grzegorz Gierlasiński: Metatropis rufescens. Rozmieszczenie. [w:] Pluskwiaki Różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski [on-line]. 2013-2021. [dostęp 2021-10-10].

Media użyte na tej stronie