Sosnowiec Maczki

Ten artykuł od 2010-04 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł. Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do wiarygodnych źródeł. (Dodanie listy źródeł bibliograficznych lub linków zewnętrznych nie jest wystarczające). Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu. Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Sosnowiec Maczki

nr rej. : - 807/67 z 9 grudnia 1967 (woj. katowickie) - A/1075/22 z 10 listopada 2022 (woj. śląskie)[1]
Budynek dworca, wrzesień 2011 roku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miejscowość	Sosnowiec
Lokalizacja	Maczki
Data otwarcia	1848
Poprzednie nazwy	Maczki Granica, Maczki Uroczysko
Dane techniczne
Liczba peronów	3
Liczba krawędzi peronowych	3
Kasy
Linie kolejowe
133 Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Kraków Główny 163 Sosnowiec Kazimierz – Sosnowiec Maczki 665 Sosnowiec Maczki 666 Sosnowiec Maczki SMA – Jaworzno Szczakowa 667 Sosnowiec Maczki – Długoszyn
Położenie na mapie Sosnowca Sosnowiec Maczki
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Sosnowiec Maczki
Położenie na mapie województwa śląskiego Sosnowiec Maczki
50°15′44″N 19°16′10″E/50,262222 19,269444
Portal Transport szynowy

Sosnowiec Maczki – stacja kolejowa i dworzec kolejowy w Sosnowcu-Maczkach, położone między ulicami: Krakowską a Skwerową.

Opis

Ostatnia stacja Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej Królestwa Polskiego, części Imperium Rosyjskiego. Monumentalnej stacji towarzyszyła komora celna i koszary. Po drugiej stronie rzeki Białej Przemszy znajdowało się Cesarstwo Austrii. Stąd też długo miejsce to nazywano Granicą.

Budynek stacji granicznej budowano w latach 1839-1848, według projektu Teofila Schüllera^[2][3], ucznia znanego architekta Enrico Marconiego^[4][5]. W 1967 roku gmach został wpisany do rejestru zabytków^[4][5]. Obecnie pomieszczenia zostały zamurowane. Cały budynek wymaga renowacji, jest bowiem w fatalnym stanie technicznym, a jego wnętrza są niewykorzystane i zaniedbane.

Pocztówka z wizerunkiem dworca

Budowla została wzniesiona na planie wydłużonego prostokąta, złożona z trzech części: skrajnych parterowych i środkowej piętrowej. W częściach parterowych południowej i środkowej można było kiedyś podziwiać bogaty wystrój architektoniczny ścian i sufitów, wśród których wyróżniały się profilowane gzymsy, stiuki, pilastry i kolumny żeliwne, które również miały za zadanie podpierać zadaszenia peronów^[6]. W pobliżu budynku murowanego z cegły częściowo podpiwniczonego powstało osiedle dla kolejarzy, pracowników komory celnej, funkcjonariuszy straży granicznej, wojska rosyjskiego i żandarmerii, które w 1975 roku^[7] na mocy postanowień reformy administracyjnej zostało włączone do Miasta Sosnowiec. Wraz z rozwojem osady powstawały tu hotele, poczta, bloki mieszkalne, cerkiew prawosławna, kaplica rzymskokatolicka (1857), kościół (1893), szkoła powszechna (1886). Obecna nazwa Maczki jest używana dopiero od 1925 roku. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku znaczenie osady jako węzła komunikacyjnego osłabło, zlikwidowano bowiem granicę z Austrią, a granicę państwową Polski przesunięto na południe.

Dworzec kolejowy w Maczkach, podobnie jak Sosnowiec Główny, został zdobyty przez powstańców polskich w 1863 roku^[4] co w latach niewoli narodowej było wydarzeniem wielkiej wagi. Mówiąc o dworcu nie należy zapominać, że pierwotnie trasa Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej miała przebiegać trochę inaczej, zwłaszcza jej ostatni odcinek do samej granicy Królestwa Polskiego miał być przesunięty bardziej na zachód, a stacja graniczna miała powstać w pobliżu Trójkąta Trzech Cesarzy. Stacja miała połączyć Warszawę z kopalniami Niwki i stać się impulsem do rozwoju potężnego okręgu przemysłowego nazywanego Zagłębiem Dąbrowskim. Ostatecznie lokalizację stacji uzgodniono z władzami Austrii i Wolnego Miasta Kraków. Rozstrzygnięto, że stacja powstanie w okolicach przysiółka Maćki na całkowitym pustkowiu w pobliżu koryta Białej Przemszy. Budowę trasy kolejowej realizowano etapami. Uroczystość położenia kamienia węgielnego pod dworzec wiedeński w Warszawie odbyła się 14 lipca 1844 roku^[7], zaś otwarcie ruchu osobowego do stacji Granica niespełna cztery lata później – 1 kwietnia 1848 roku^[7].

Rozbudowa infrastruktury kolejowej trwała przez cały XIX wiek, jednakże zaraz po otwarciu była to najważniejsza linia kolejowa Królestwa Polskiego. Później, gdy oddawano do użytku inne linie drogi żelaznej, znaczenie tej trasy malało, jednakże do końca I wojny światowej była to nadal bardzo ważna linia kolejowa.

Na stacji od 2009 roku nie zatrzymują się żadne pociągi pasażerskie z wyjątkiem pociągu R 34220 Orlik do Częstochowy oraz pociągu R 43221 do Krakowa^[8].

Rewitalizacja

Stan po przerwaniu prac budowlanych

Politechnika Śląska i PKP planowały utworzenie Centrum Naukowo-Dydaktycznego Transportu Kolejowego. Jego siedziba miała być usytuowana w dawnym dworcu Sosnowiec Maczki, który miał być odrestaurowany i przygotowany do pełnienia roli uczelnianej. List intencyjny w tej sprawie podpisali: JM Rektor Politechniki Śląskiej prof. inż. Andrzej Karbownik oraz Prezes Zarządu PKP Jakub Karnowski. Placówka miała zostać otwarta 1 października 2016 roku. Docelowo miało się tam kształcić 250 studentów. Patronat nad projektem utworzenia Centrum Naukowo-Dydaktyczne Transportu Kolejowego objęło Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju^[9][10].

We wrześniu 2017 r. prace rewitalizacyjne zostały przerwane, Politechnika Śląska odstąpiła od umowy tłumacząc, że przepisy uniemożliwiają uczelniom tworzenie zamiejscowych ośrodków dydaktycznych a jedynie - droższe - wydziały zamiejscowe^[11].

Przypisy

Bibliografia

• Perły w koronie, NaszeMiasto.pl [dostęp 2009-07-27] [zarchiwizowane z adresu 2009-08-14] .
• Sosnowiec-Maczki (dawniej Granica) – dworzec, Eksploratorzy [dostęp 2009-07-27] .

Linki zewnętrzne

• Sosnowiec Maczki w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
• Sosnowiec Maczki w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – www.atlaskolejowy.net
• Dworzec kolejowy Sosnowiec Maczki w Encyklopedii Zagłębia Dąbrowskiego

Sosnowiec Maczki
Linia 133 Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Kraków Główny (13,276 km)
Dąbrowa Górnicza Południowa odległość: 10,312 km		Jaworzno Szczakowa Lokomotywownia odległość: 1,149 km
Linia 163 Sosnowiec Kazimierz – Sosnowiec Maczki (4,684 km)
Sosnowiec Kazimierz
Linia 665 Sosnowiec Maczki – Euroterminal Sławków
		Euroterminal Sławków
Linia 666 Sosnowiec Maczki SMA – Jaworzno Szczakowa JSC
		Jaworzno Szczakowa JSB R107
Linia 667 Sosnowiec Maczki R31 – Długoszyn (podg)
		Długoszyn (podg) odległość: 1,864 km