Sowiróg

Sowiróg
— uroczysko-dawna miejscowość —
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Ruciane-Nida
SIMC	nie nadano
Położenie na mapie gminy Ruciane-Nida Sowiróg
Położenie na mapie Polski (c) Karte: NordNordWest, Lizenz: Creative Commons by-sa-3.0 de Sowiróg
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Sowiróg
Położenie na mapie powiatu piskiego Sowiróg
53°33′41″N 21°39′20″E/53,561389 21,655556

Sowiróg (Sowirog, niem. Loterswalde) – uroczysko; dawna miejscowość w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Ruciane-Nida^[1].

Wieś powstała w ramach kolonizacji Wielkiej Puszczy w komturstwie piskim. Wcześniej był to obszar Galindii. Wieś ziemiańska, dobra służebne w posiadaniu drobnego rycerstwa (tak zwani wolni, ziemianie w języku staropolskim), z obowiązkiem służby rycerskiej (zbrojnej). W XV w. w dokumentach wymieniana pod nazwą Sobiroch oraz prawdopodobnie także pod nazwą Weiroch.

Wieś lokowana w 1563 r. nad Jeziorem Nidzkim (w miejscu osady bartnej), kiedy to książę Albrecht nadał Abrahamowi Lautterschkowi, strzelcowi i borowemu książęcemu w okręgu piskim, około 4-5 łanów na prawie chełmińskim w okolicy zwanej Przyrosla. Nieco wcześniej, w 1562 r., w pobliżu nadanie na jeden łan otrzymał Wojtek Przyrośla (ale tylko na czas jego życia). Nazwa okolicy i pierwotna nazwa osady Przyrośl najprawdopodobniej wzięła się od właśnie od niego jako pierwszego właściciela. Dobra Wojtka znajdowały się po drugiej stronie jeziora w stosunku do osady Sowiróg, przy książęcej budzie myśliwskiej zwanej Przyrośl. W 1579 r. dokumenty odnotowały tylko ową budę, z czego wynika, że dawny majątek Wojtka już nie istniał. Osada Sowiróg należała do parafii w Piszu.

Wieś Sowiróg znana jest z powieści Ernsta Wiecherta „Dzieci Jerominów”. W 1939 r. wieś liczyła 169 mieszkańców. Po drugiej wojnie światowej ocalało 10 budynków i murowana szkoła. Ostatni mieszkańcy wyjechali w 1948 r. do Niemiec. W 1949 r. ocalałe budynki rozebrano. Jedynymi śladami po dawnej wsi są widoczne fundamenty, pozostałości dawnego cmentarza, stare drzewa owocowe i roślinność ruderalna.

Przypisy

Bibliografia

• Grzegorz Białuński: Kolonizacja Wielkiej Puszczy (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie). Olsztyn, OBN, 2002, 237 str., ​ISBN 83-87643-97-1​, ISSN 0585-3893
• Waldemar Mierzwa (red.): Mazury - słownik stronniczy, ilustrowany. Dąbrówno, Retman, 2008, 245 str., ​ISBN 978-83-923991-6-2​