Spółgłoska szczelinowa dziąsłowa bezdźwięczna

Spółgłoska szczelinowa sycząca dziąsłowa bezdźwięczna

Spółgłoska szczelinowa sycząca dziąsłowa bezdźwięczna
Numer IPA132
s
Jednostka znakowas
UnikodU+0073
UTF-8 (hex)73
Inne systemy
X-SAMPAs
Kirshenbaums
IPA Braille
Przykład
informacjepomoc
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Spółgłoska szczelinowa sycząca dziąsłowa bezdźwięczna - rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczana jest symbolem: [s].

Artykulacja

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [s]:

  • modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
  • tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
  • prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
  • jest to spółgłoska dziąsłowajęzyk kontaktuje się z dziąsłami, tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny dla spółgłosek szczelinowych szum. W zależności od tego czy kontaktu dokonuje górna powierzchnia czy czubek języka, mówimy o spółgłosce apikalnej [] lub laminalnej [].
  • wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest bezdźwięczna.

Terminologia

Spółgłoskę [s] zalicza się do spółgłosek syczących (sybilantów).

Przykłady

  • spółgłoska laminalna
w języku polskim: sam [s̻am]
w języku angielskim: sand [s̻ænd] "piasek"
w języku niemieckim: Sphäre [ˈsfɛːrə], weiß [vaɪ̯s]
w języku baskijskim: zu [s̻u] "ty";
  • spółgłoska apikalna
w języku baskijskim: su [s̺u] "ogień"
w języku hiszpańskim (dialekt kastylijski): saltador [s̺altaˈð̞o̞ɾ] "skoczek"
w języku islandzkim: segi [ˈs̺ɛːjɪ] "widzę"[1][2]
w języku nowogreckim: σαν [s̺an] "jak"

Spółgłoska szczelinowa niesycząca dziąsłowa bezdźwięczna

W niektórych językach występuje spółgłoska szczelinowa niesycząca dziąsłowa bezdźwięczna, nie posiadająca odrębnego symbolu IPA, zapisywana [θ̠], [θ͇] lub [ɹ̝̊], kiedy niezbędne jest rozróżnienie.

Artykulacja

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [θ̠]:

  • modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
  • tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, powietrze uchodzi przez jamę ustną (spółgłoska ustna)
  • prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub przynajmniej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka (spółgłoska środkowa)
  • jest to spółgłoska dziąsłowa-język kontaktuje się z dziąsłami, tworząc małą szczelinę. Szczelina ta jest na tyle wąska, że masy powietrza wydychanego z płuc tworzą charakterystyczny dla spółgłosek szczelinowych szum. W zależności od tego czy kontaktu dokonuje górna powierzchnia czy czubek języka, mówimy o spółgłosce apikalnej lub laminalnej.
  • wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest bezdźwięczna

Przykłady

  • spółgłoska laminalna:
w języku islandzkim: þakið [θ̠akið̠] "dach"[2][3]

Zobacz też

  • dźwięczny odpowiednik spółgłoski [s]: [z]

Przypisy

  1. Bruno Kress: Isländische Grammatik. VEB Verlag Enzyklopädie Leipzig, 1982, s. 23-24. (niem.)
  2. a b Magnus Pétursson. Étude de la réalisation des consonnes islandaises þ, ð, s, dans la prononciation d'un sujet islandais à partir de la radiocinématographie. „Phonetica”. 33, s. 203-216, 1971. DOI: 10.1159/000259344 (fr.). 
  3. Peter Ladefoged, Ian Maddieson: The Sounds of the World's Languages. Oxford: Blackwell, 1996, s. 144-145. ISBN 0-631-19814-8. (ang.)

Media użyte na tej stronie

Letter s.svg
a lowercase, sans-serif letter 's'