Spółgłoska nosowa dziąsłowa bezdźwięczna

Spółgłoska nosowa dziąsłowa bezdźwięczna
Numer IPA116 402, 103 432
Jednostka znakowan​̥
UnikodU+006e U+0325
UTF-8 (hex)6e cc a5
Jednostka znakowan​̊
UnikodU+006e U+030a
UTF-8 (hex)6e cc 8a
Inne systemy
X-SAMPAn_0
IPA Braille⠝⠠⠫
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Spółgłoska nosowa dziąsłowa bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych. W międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA oznaczanej symbolem: lub: . Symbol ten pochodzi od znaku ⟨n⟩ (spółgłoska nosowa dziąsłowa) i znaku diakrytycznego oznaczającego bezdźwięczność. Odpowiednik w X-SAMPA to n_0.

Artykulacja

Opis

W czasie artykulacji podstawowego wariantu [n][1]:

  • mimo iż dochodzi do zablokowania przepływu powietrza przez tor ustny jamę ustną, podniebienie miękkie jest skierowane w dół i powietrze uchodzi (oprócz ust) przez nos – jest to spółgłoska nosowa;
  • prąd powietrza w jamie ustnej przepływa ponad całym językiem lub też powietrze uchodzi tylko wzdłuż środkowej linii języka – jest to spółgłoska środkowa
  • modulowany jest prąd powietrza wydychanego z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna;
  • język kontaktuje się z dziąsłami, tworząc zwarcie – jest to spółgłoska dziąsłowa.
  • wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest więc bezdźwięczna.

Warianty

Głoska ta, podobnie jak wiele innych, ma różne warianty, w zależności od sąsiadujących z nią innych głosek. Może to się przejawiać poprzez:

Przykłady

Przykłady w wybranych językach:

JęzykSłowoIPAZnaczenieUwagi
Język birmański[2]နှာ[à]'nos'
Język estoński[3]lasn[ˈlɑs]'łopatka'Wariant głoski /m/ po głoskach /t, s, h/.
Język islandzki[4]hnífur[ˈivʏ]'nóż'
Język Jalapa Mazatec[2]-[ɛ]'wodospad'
Język kildin[5]чоӊтэ[t͡ʃɔte]'obrócić się'
Język polski[6]kupn[kup]dopełniacz od 'kupno'Wariant głoski /n/.
Język walijski[7]fy nhad[və aːd]'mój ojciec'Wariant głoski /n/.
Język xumi[8][9]-[Hɑ̃]
[Hɔ̃]
'futro'Wariant głoski /n/.
Język yupik środkowy[10]ceńa[t͡səˈa]'kraniec'

Przypisy

  1. Derwojedowa 2005 ↓, s. 51.
  2. a b Peter Ladefoged, Ian Maddieson, The Sounds of the World's Languages, Oxford: Blackwell, 1996 (ang.).
  3. Eva Liina Asu, Pire Teras. Estonian. „Journal of the International Phonetic Association”. 39 (3), s. 367–372, 2009. DOI: 10.1017/s002510030999017x (ang.). 
  4. Kristján Árnason, The Phonology of Icelandic and Faroese, Oxford University Press, 2011 (ang.).
  5. Rimma Kuruch, КРАТКИЙ ГРАММАТИЧЕСКИЙ ОЧЕРК СААМСКОГО ЯЗЫКА, 1985 (ros.). Data dostępu do witryny: 17 września 2018
  6. Derwojedowa 2005 ↓, s. 54.
  7. Glyn E. Jones, Welsh Phonology: Selected Readings, Cardiff: University of Wales Press, 1984, s. 40–64 (ang.).
  8. Katia Chirkova, Yiya Chen. Xumi, Part 1: Lower Xumi, the Variety of the Lower and Middle Reaches of the Shuiluo River. „Journal of the International Phonetic Association”. 43 (3), s. 363–379, 2013. DOI: 10.1017/S0025100313000157 (ang.). 
  9. Katia Chirkova, Yiya Chen, Tanja Kocjančič Antolík. Xumi, Part 2: Upper Xumi, the Variety of the Upper Reaches of the Shuiluo River. „Journal of the International Phonetic Association”. 43 (3), s. 381–396, 2013. DOI: 10.1017/S0025100313000169 (ang.). 
  10. Steven Jacobson, A Practical Grammar of the Central Alaskan Yup'ik Eskimo Language, Fairbanks: Alaska Native Language Center, 1995 (ang.).

Bibliografia

  • Magdalena Derwojedowa: Zamiast korepetycji Język polski Kompendium. Świat książki, 2005. ISBN 83-7391-251-7.