Spółgłoska szczelinowa języczkowa bezdźwięczna

Spółgłoska szczelinowa języczkowa bezdźwięczna
Numer IPA	142
χ
Jednostka znakowa	χ
Unikod	U+03c7
UTF-8 (hex)	cf 87
Inne systemy
X-SAMPA	X
Kirshenbaum	X
IPA Braille↗	⠨⠯
Przykład
informacje • pomoc
Obraz znaku
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Spółgłoska szczelinowa języczkowa bezdźwięczna – rodzaj dźwięku spółgłoskowego występujący w językach naturalnych, oznaczany w międzynarodowej transkrypcji fonetycznej IPA symbolem [χ].

Artykulacja

Opis

W czasie artykulacji tej spółgoski:

• modulowany jest strumień powietrza wydychany z płuc, czyli jest to spółgłoska płucna egresywna
• tylna część podniebienia miękkiego zamyka dostęp do jamy nosowej, jest to spółgłoska ustna
• prąd powietrza w jamie ustnej uchodzi wzdłuż środkowej linii języka - spółgłoska środkowa
• tylna część języka dotyka języczka - jest to spółgłoska języczkowa
• wiązadła głosowe nie drgają, spółgłoska ta jest bezdźwięczna

Warianty

Opisanej powyżej artykulacji może towarzyszyć dodatkowo:

• wzniesienie środkowej części grzbietu języka w stronę podniebienia twardego, mówimy wtedy o spółgłosce zmiękczonej (spalatalizowanej): [χʲ]
• przewężenie w gardle, mówimy spółgłosce faryngalizowanej spółgłosce: [χˤ]
• zaokrąglenie warg, mówimy wtedy o labializowanej spółgłosce [χʷ]

Przykłady

• w języku hebrajskim (wymowa aszkenazyjska): חדר [χeˈdeʁ] "sala"
• w języku kabardyjskim: нэхъ [nɑχ] "więcej"
• w języku tlingit: tlaxh [tɬʰɐχ] "bardzo"